فضاپیمایی که با روش کمان گرانشی راهش را باز میکند به ملاقات زمین میآید
طی روزهای آینده فضاپیمایی به ملاقات زمین میآید که تاکنون ۱.۴ میلیارد کیلومتر را پشت سر گذاشته است. البته این فضاپیما متعلق به بیگانگان نیست! بلکه بِپیکُلُمبو (BepiColombo) است که دو سال قبل در مأموریتی ژاپنی-اروپایی و با هدف مطالعه سیاره عطارد به فضا پرتاب شد. دلیل بازگشت این فضاپیما به مجاورت زمین مانور خاصی است که باید برای سرعت گرفتن انجام دهد.
بپیکلمبو از مانوری به نام کمان گرانشی یا اسلینگشات (slingshot) برای شتاب گرفتن در مسیر استفاده میکند که در مأموریتهای فضایی رایج است. طی این مانور، فضاپیما به یک جرم نسبتاً بزرگ که در این مورد سیارههای زمین و زهره هستند نزدیک شده و با کمک گرفتن از گرانش اجرام و اختلاف سرعت با آنها بدون نیاز به مصرف سوخت جهت حرکت و سرعت خود را تغییر میدهد.
سیاره عطارد به خورشید بسیار نزدیک است و به همین خاطر بپیکلمبو باید آنقدر سرعت داشته باشد تا بر اثرات گرانشی عظیم خورشید غلبه کند. این فضاپیما بدین منظور در مسیر خود ۹ اسلینگشات را انجام خواهد داد که اولین مورد آنها روز جمعه ۱۰آوریل (۲۲فروردین) ساعت ۰۸:۵۵ بهوقت ایران صورت خواهد گرفت. طی این مانور ارتفاع فضاپیما از سطح زمین به ۱۲۷۰۰ کیلومتر رسیده و با تلسکوپ یا حتی دوربین شکاری قابل رصد خواهد بود.
بپیکلمبو پس از دور شدن از زمین روانه سیاره زهره شده و پیش از حرکت بهسوی عطارد دو مانور کمکگرانشی در مهر سال جاری و سال آینده انجام خواهد داد. در نهایت مطالعات ماهواره اروپایی «مدارگرد سیارهای عطارد» (MPO) و ماهواره ژاپنی «مدارگرد مگنتوسفری عطارد» (MMO) که در این فضاپیما قرار دارند، در سال ۲۰۲۶ آغاز میشود.
در مورد روش اسلینگشات باید گفت که دانشمندان حتی امکان استفاده از آن برای شتابگیری از طریق ستارههای دوگانه نوترونی را هم مطرح کردهاند. چرخش ستارگان نوترونی باقیمانده از یک ستاره عظیم پس از یک ابرنواختر به دور یکدیگر باعث ایجاد اختلالهای دورهای و موجگونهای در فضا-زمان اطراف میشود که آن را موجهای گرانشی مینامند.
شهریور سال گذشته ستارهشناسان از مشاهده سیارهای خبر داده بودند که از روش اسلینگشات برای حرکت به دور ستارهاش استفاده میکرد. نتیجه این حرکت عجیب ایجاد مداری بود که تقریباً از زمین تا نپتون کشیده شده است.