سیروس برزو: بعد از سفر فضایی یوری گاگارین (Yuri Gagarin) در حالی که آمریکایی‌ها با تلاش زیاد توانسته بودند دو پرواز غیرمداری کوتاه‌مدت را که تنها چند دقیقه طول کشید سر و سامان دهند و حتی در پرتاب دوم امکان داشت ویرجیل گریسام (Virgil Grissom) همراه با سفینه مرکوری (Mercury) در دل اقیانوس غرق شود، خبرگزاری تاس (TASS) در ۶ اوت ۱۹۶۱ اعلام کرد ناو کیهانی وستوک-۲ (Vostok 2) در ساعت ۰۹:۰۰ بوقت مسکو به سرنشینی گرمان تیتف (Gherman Titov) راهی مدار زمین شد.
در اطلاعیه تاس آمده بود که سفینه ۴۷۵۱ کیلوگرم وزن دارد، در مدار پیش‌بینی شده قرار گرفته و حال فضانورد خوب است. این خبرگزاری هدف از این پرتاب را ادامه تحقیقات درباره وضعیت حیات انسان در فضا، مطالعه اثرات بی‌وزنی در پروازهای طولانی بر روی بدن انسان و عکس العمل بدن در این پرواز بازگشتی به زمین و همچنین بررسی کار انسان در شرایط بی‌وزنی و بازبینی سفینه فضایی توسط کیهان‌نورد ذکر کرده بود.
پشت پرده این پرواز
حال یوری گاگارین در تمام مدت سفر مداری که شامل یک دور گردش در اطراف زمین می‌شد خوب بود. اما در مورد سگ‌هایی که قبل از او به فضا رفتند در دور گردش دوم و سوم واکنشی منفی داشتند؛ از جمله اینکه بی اشتهایی و اضطراب از خود نشان می‌دادند. با توجه به مطلب فوق این سوال مطرح شد که پرواز دوم چه مدت باید طول بکشد؟
ترس کارشناسان پژوهشگاه پزشکی هوا-فضا از این بود که پرواز طولانی برای فضانورد، وضعیت پیش‌بینی نشده‌ای را بوجود آورد. به‌علاوه معلوم نبود که فضانورد چگونه می‌تواند پس از یک شبانه روز زندگی در شرایط بی‌وزنی، بار زمان بازگشت را تحمل کند. به این جهت آن‌ها مایل نبودند سفر طولانی باشد و اصرار داشتند که تنها سه دور گردش در مدار کفایت می‌کند. مسئولین دفتر طراحی عقیده دیگری داشتند و می‌گفتند پرواز حداقل باید یک شبانه‌روز طول بکشد. آن‌ها معتقد بودند فرود بعد از سه دور گردش، از نظر فنی تنها در منطقه‌ای امکان دارد که پرجمعیت محسوب می‌شود. این مسئله جست‌وجو و انتقال فضانورد را با دشواری روبه‌رو می‌کند. ضمنا تنها پروازی ۲۴ ساعته این امکان را ایجاد می‌کند تا به‌طور دقیق نشان داد اشعه های کیهانی و شرایط زندگی در بی‌وزنی تا چه حد خطرناک است.
آن‌ها می‌گفتند با توجه به این که فضانورد در هدایت سفینه عملا نقشی ندارد و فرود در هر وضعیتی که او باشد به‌طور خودکار انجام می‌گیرد، بد شدن حال فضانورد تاثیری در پرواز ندارد. دلیل دیگر این بود که فرود در وضعیت هدایت توسط کیهان‌نورد هنوز آزمایش نشده بود و این مسئله طبق فرمان از زمین در دورهای دوم تا هفتم به علت عدم دقت سمت‌یابی دقیق به سختی صورت می‌گیرد.
دلایل طراحان محکم بود و طرفین موافقت کردند که پرواز باید یک شبانه‌روز به طول بیانجامد اما برای آن که فضانورد امکان فرود قبل از این مدت را داشته باشد هدایت دستی را هم آموزش ببیند. گرمان تیتف به عنوان سرنشین انتخاب شد. وستوک-۲ با وستوک-۱ (سفینه‌ای که گاگارین را به فضا برد) تفاوت‌هایی داشت که از جمله می‌توان به تکمیل خط رادیویی، تعویض سامانه تلویزیونی و سامانه موج کوتاه علامت که به سمت‌یابی سفینه اختصاص داشت، اشاره نمود.
تیتف در دور اول و هفتم پرواز، سفینه را به طور دستی هدایت کرد، سمت‌یابی و تثبیت را انجام داد در بقیه اوقات او به بازرسی دستگاه‌های سفینه و عکسبرداری از زمین و فضا مشغول بود. او در آغاز دوره دوم برای اولین بار در فضا فیلمبرداری کرد. تیتف در تمام مدت پرواز و ارتباط با زمین این کار را ادامه داد. این فضانورد از طریق خط رادیویی دائما با زمین تماس داشت. چند ساعت بعد از پرتاب، نخستین نهار خود شامل ۱۵۰ گرم خوراک فشرده سوپ با نان، خوراک جگر و آب انگور را صرف کرد.
تیتف در دور ششم چند تمرین ورزشی انجام داد. او نه تنها نخستین کسی است که در فضا خوابید بلکه نخستین فضانوردی است که در زمان ارتباط خواب ماند و موجب نگرانی زیاد در زمین شد. تیتف بعدا در این باره گفت: «در سفینه ساعت شماطه‌دار نبود و یک ساعت بیولوژیکی داشتم که طبق برنامه می‌بایست ساعت ۲ شب بکه‌ار می‌افتاد اما ۱۵ دقیقه قبل از وقت پیش‌بینی شده کارش را شروع کرد. از خواب بیدار شدم. تصمیم گرفتم وقت‌شناس باشم و این ۱۵ دقیقه را مجدداً بخوابم. اما بار دوم چشمم را باز کردم و دیدم عقربه ساعت ۲:۳۵ را نشان می‌دهد، خواب مانده بودم. با خودم گفتم حالا در زمین فکر می‌کنند اتفاق غیرمنتظره‌ای افتاده است. تا زمان بیداری کامل ۲ دقیقه طول کشید. بعد از آن مشغول به کار و فعالیت شدم. این ۳۷ دقیقه در زمین نگرانی زیادی بوجود آورد.»
تیتف تعریف می کرد که مدتی بعد از پرواز، لطیفه‌ای با این مضمون ساختند: «از رادیو ارمنستان پرسیدند چرا تیتف در فضا خوابش برد؟ و گوینده جواب داد: به خاطر اینکه او از ساعت شماطه‌دار ساخت کارخانه ایروان استفاده کرد!!» در حقیقت هیچکس ساعت فضایی درست نکرده بود اما برای پرواز بعدی به بخش فنی دستور داده شد که ساعت شماطه‌دار فضایی طراحی نمایند.
تیتف به دلیل بیماری «دریازدگی»، طی زمان پرواز حالت تهوع داشت؛ در نتیجه نمی‌توانست خوب غذا بخورد، استراحت کند و برنامه پرواز را انجام دهد. او همه حوادثی را که اتفاق می‌افتادند در کتابچه سفینه می‌نوشت و در دستگاه ضبط صوت ثبت می‌کرد.
فرود وستوک-۲ به صورت اضطراری انجام شد؛ بعد از خاموش شدن دستگاه ترمز، قسمت فرودی و بخش تجهیزات از هم جدا شدند اما کابل اتصال برق جدا نشد و قسمت فرودی را دنبال می‌کرد. این دو بخش با این کابل به هم متصل بودند. سرانجام به دلیل سوختن کابل از هم جدا شدند. فرود تیتف در ۱۰ متری خط راه‌آهن و در حالی که قطار به آن محل نزدیک می‌شد، صورت‌گرفت. برای جلوگیری از این‌گونه حوادث تصمیم گرفتند محل فرود سفینه‌های بعدی را از پالوژیه به قزاقستان منتقل نمایند.
پرواز یک شبانه‌روزی گرمان تیتف موجب شد نتیجه‌ای اساسی به دست آید؛ اینکه انسان می‌تواند در شرایط بی‌وزنی، زندگی و کار کند.
گرچه گرمان تیتف پس از ان هرگز موفق به سفر به فضا نشد اما نامش در تاریخ جهان به عنوان جوان‌ترین فضانورد باقی ماند؛ او در آن زمان تنها ۲۵ سال سن داشت.
وستوک-۲ در یک نگاه
سرنشین: گرمان تیتف
زمان پرتاب: ۰۶:۰۰ روز ۶ اوت ۱۹۶۱
محل پرتاب: سکوی پرتاب شماره یک پایگاه فضایی بایکونور (Baikonur Cosmodrome)
پرتاب کننده: موشک وستوک کا (Vostok-K)
وزن سفینه(کیلوگرم): ۴۷۳۱
زاویه شیب نسبت به خط استوا(درجه): ۹۳/۶۴
مدت یک دور گردش کامل به دور زمین(دقیقه): ۴۶/۸۸
اوج و حضیض مدار(کیلومتر): ۲۴۴-۱۸۳
زمان فرود: ۰۷:۱۸ روز ۷ اوت ۱۹۶۱
محل فرود: در نزدیکی دهکده کراسنی کوت (Krasny Kut) در شهر ساراتف (Saratov)
مدت پرواز: ۱ روز و ۱ ساعت و ۱۸ دقیقه
مسافت طی شده: ۷۰۳ هزار کیلومتر
تعداد گردش در مدار زمین:۱۷