مرغداری در مدار زمین!
سیروس برزو: آزمایشهای مربوط به بررسي تأثیرگذاری بیوزنی بر موجودات زنده از اولين سالهای عصر فضانوردي شروع شد. اين نوع آزمایشها در دهه ۱۹۷۰دامنهای وسیعتر پيدا کرد. در ایستگاههای مداري، انواع مختلفي از حشرات، حيوانات و گیاهان زندگي کردهاند و فضانوردان آزمایشهای متعددي را روي آنها انجام دادهاند. اما تا زمان پرواز کیهاننوردان سایوز تی.ام-۹ (Soyuz TM-9) در مجتمع مداری میر، هيچ نوع جانوری در ایستگاههای فضايي «توليد» نشده بود. کارشناسان پس از پژوهشهای مکرر به اين نتيجه رسيدند که پرورش پرندگان در فضا میتوانند بهترين راه براي خودکفایی مواد گوشتي در ناوهای دورپرواز باشد. زیرا در پروازهاي بين السياره اي، رساندن آذوقه به فضانوردان، امکانپذیر نخواهد بود. در اینگونه پروازها، بايد يک چرخه منظم «زیستمحیطی» در داخل سفينه تأمین گردد در غير اين صورت، انسان نمیتواند زنده و سالم بماند و برای این کار، احتمالاً حساسترین و پرمسئولیتترین قسمت، همان مرحله جوجهکشی است.
طی پرواز سایوز تی.ام-۹ و در چارچوب طرح مشترک شوروي و چکسلواکی که «انکوباتور-۲» نام داشت، ۴۸ تخم بارور بلدرچینهای ژاپني به مدار فرستاده شدند. انتخاب بلدرچين از نوع ژاپني آن به اين جهت بود که بلدرچینهای ژاپني بيشترين حجم گوشت رادارند و تخم آنها ازنظر کیفیت غذايي با تخممرغ برابري میکند .
در دستگاه جوجهکشی،کليه شرايط لازم ازنظر گرما و رطوبت دقیقاً رعايت شد. حتي دستگاهي جهت چرخاندن تخمها درنظرگرفته شده است؛ چون در جوجهکشی طبيعي، مرغ گاهگاهی تخمها را میچرخاند.
۱۵ شبانهروز بعد از رسیدن تخمها به فضا، از ميان ۴۸ تخم، ۶ جوجه به دنيا آمدند. معلوم نشد بقیه چرا به جوجه تبدیل نشدند. جوجههایی هم که همزمان با نمونههای فضایی، در زمين از آنها نگهداري میشد دقیقاً در همان روزبه دنيا آمدند، البته با تلفات بسیار ناچیز. ظاهراً درصد تلفات بالاتر از شرایط کره زمين است. تمام نوزادهاي فضايي ازنظر ظاهري کاملاً سالم و متوجه صدا و دارای پديده نوک زدن بودند. در اين آزمايش علاوه بر به دنيا آمدن، عادت کردن به شرايط جديد هم موردبررسی قرار میگرفت. متأسفانه ،جوجهها نتوانستند با شرايط بیوزنی خو بگيرند. بدون نظم و ترتیب در قفس خود به پرواز درمیآمدند و نمیتوانستند در فضا جهتیابی بکنند. جریان هوا آنها را بهطرف شبکهای هدایت میکرد و میراند که در آن محل خوراکی برایشان گذاشته بودند، اما جوجهها به دلیل نامعلومی نمیتوانستند موفق شوند با پاهای خود شبکه را بگیرند و به پرواز بینظم خود ادامه میدادند. فضانوردان سعي داشتند به آنها غذا بدهند ولي ميسر نشد. بعد از چند روز ۴ جوجه از بين رفتند و فقط دوتا باقي ماندند.
گرچه از این جوجهها بهعنوان غذا استفاده نشد، اما اين آزمايش عجیب، نشان داد که پرورش جوجهها در شرايط بیوزنی، بهطورکلی، امکانپذیر است و میتوان امید بست که در سفرهای بین السیاره ای، کیهاننوردان بتوانند به تخم پرندگان و گوشت تازه آنها دسترسی داشته باشند.