سیروس برزو: ناو كیهانی سایوز ام.اس-۱۱(Soyuz MS-11) در ساعت ۱۱:۳۱ روز دوشنبه ۳ دسامبر ۲۰۱۸ (كلیه زمان‌ها در این نوشته به وقت گرینویچ است.) از سكوی شماره-۱ پایگاه پرتاب‌های فضایی بایكونور راهی مدار زمین شد. بر عرشه این ناو سه خدمه به نام‌های اولگ کانوننکو (Oleg Kononenko) از سازمان فضایی روسیه (Roscosmos)، دیوید سن ژاک (David Saint-Jacques) از سازمان فضایی کانادا (CSA) و آنه مکلین (Anne McClain) از ناسا (NASA) حضور داشتند.
آخرین مرحله آماده سازی خدمه
مسئولان مرکز آموزش و آماده‌سازی فضانوردان روسیه موسوم به گاگارین، روز‌های ۱۲ و ۱۳نوامبر را به عنوان مرحله نهایی تمرین و آموزش خدمه اصلی و گروه پشتیبان (اعضای علی البدل) تعیین كردند. در این روز‌ها، كیهان‌نوردان در شبیه‌ساز ایستگاه فضایی بین‌المللی و ناو سایوز، تمرین نهایی خود را انجام دادند تا برای آزمون روز بعد آماده شوند. امتحان فضانوردان با حضور كارشناسان، تنی چند از فضانوردان با تجربه و مسئولان مركز آماده‌سازی فضانوردان انجام می‌شود و هم جنبه نظری دارد و هم عملی.
در مرحله عملی، كیهان نوردان در داخل سفینه قرار می‌گیرند و تسلط خود در عملیات مربوط به پرتاب، پرواز، اتصال به ایستگاه، همچنین بازگشت به زمین را باید نشان دهند. در جریان این امتحان، كارشناسان، در بعضی موارد عمدا دست به ایجاد شرایط اضطراری و نامطلوب می‌زنند تا عكس‌العمل كیهان‌نوردان سنجیده شود.
در آزمون نظری، تعدادی سوال در پاكت‌های سربسته جداگانه وجود دارد. كیهان‌نوردان به‌طور تصادفی باید چند پاكت را انتخاب كنند و بعد از اطلاع از سوال، در حضور هیئت امتحان كننده به آنها پاسخ دهند.
در صورتی كه گروه بتوانند نمره قابل قبولی كسب كنند، اجازه پرواز به بایكونور را خواهند گرفت و گرنه ممكن است عضو علی البدل جای هر یك از آنها را بگیرد.
.jpg)
عملیات پیش از پرتاب
عملیات مربوط به پرتاب ناو سایوز در حقیقت از حدود دو هفته قبل با ورود قطاری كه چند روز پیش از بخش تاسیسات مونتاژ مجتمع علمی- صنعتی انرگیا (Energia) به طرف ایستگاه راه آهن تیوراتام در دل بایكونور راه افتاد، آغاز شد. این قطار حامل ناو سایوز ام.اس-۱۱ بود. سفینه سایوز بلافاصله پس از ورود به سالن پیکره بندی در بایكونور، برای پردازش قبل از پرتاب در جایگاه ویژه قرار گرفت. البته این ناو قبلا در مسكو و در كارخانه سازنده، آزمایش‌های گوناگونی را داده بود اما طبق معمول، هر سفینه فضایی، پس از تحویل به تشكیلات فنی بایكونور، مورد بازرسی مجدد قرار می‌گیرد تا اگر بر حسب اتفاق، طی مسیر حمل دچار مشكلی شده است، رفع مشكل شود. ناو سایوز ام.اس-۱۱ در اوایل ماه نوامبر تحت آزمایش اتاق آکوستیک قرار گرفت . هدف از آزمون بررسی كارآیی سامانه «كورس» (Kurs) بود. این دستگاه برای ردیابی و پهلوگیری سایوز و ایستگاه فضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از آن، سایوز برای آزمایش نشت در اتاق خلاء آماده شد. تست نهایی از جمله آزمایش با هوای فشرده موشك سایوز- ف.گ از ۲ تا ۱۲نوامبر ادامه داشت.
در ۱۷نوامبر، ناو كیهانی برای بررسی مخزن‌های سوخت و اكسیژن سامانه محرکه سایوز به ایستگاه شماره ۳۱ تحویل داده شد. عملیات مربوط به مخزن‌ها تا ۲۳نوامبر ادامه داشت. پس از آن نصب سفینه بر روی موشک سایوز ف.گ آغاز شد. به دنبال آزمایش و بررسی‌های همه جانبه، هیئت تصمیم گیرنده سازمان فضایی روسیه، تاریخ قطعی برای پرتاب سایوز ام.اس-۱۱ را ۳دسامبر ۲۰۱۸ تصویب كردند.
پرواز به بایكونور
خدمه اصلی سایوز ام.اس-۱۱ در ۱۹نوامبر از فرودگاه چكالفسكی (chekalovsky) در مسکو به پرواز درآمدند و هواپیمای اختصاصی آنها حدود ساعت ۱بعد ازظهر به وقت محلی در بایكونور بر زمین نشست. تقریبا ۲۰دقیقه پس از آن، دومین هواپیما با خدمه پشتیبانی در فرودگاه بایكونور فرود آمد. بر اساس یك سنت، گروه اصلی و علی البدل، باید با دوهواپیما به بایكونور پرواز كنند تا اگر برای یكی از دو گروه، حادثه پیش بینی نشده‌ای رخ داد، در انجام ماموریت فضایی خللی به وجود نیاید. كیهان نوردان و گروه همراه در هتل «كاسمونافت» بایکونور مستقر شدند.
در روز‌های بعد خدمه اصلی و پشتیبان نخستین تمرین خود در بایكونور را در قرارگاه شماره ۲۵۴ با آزمایش لباس فضایی سوكول (Sokol) و وارد شدن به ناو سایوز و بررسی‌های سامانه‌های مختلف آن آغاز كردند. كلیه بررسی‌های مربوط به لباس و ایمنی فضایی و سامانه‌های ارتباطی، هدایتگر‌ها و غیره انجام گرفت. سوكول لباس فضایی كیهان‌نوردان در جریان مراحل پرتاب تا وارد شدن به ایستگاه فضایی بین‌المللی و خروج از آن تا فرود به زمین است. این لباس غیرقابل نفوذ است و از جان كیهان‌نوردان در برابر حوادثی همچون اختلال در هوای داخل ناو محافظت می كند.
اعضای پشتیبانی الکساندر اسکورتسف (Aleksandr Skvortsov) از روسیه, لوکا پارمیتانو (Luca Parmitano) از ایتالیا و آندرو مورگان (Andrew Morgan) از آمریکا، به جز پوشیدن لباس‌های سوكول، دیگر مراحل كار از جمله بررسی سامانه‌های سایوز را نیز انجام دادند.
درباره ناو بازسازی شده سایوز
ناو بازسازی شده سایوز كه نام سایوز ام.اس گرفته، تغییرات مهمی در سامانه‌های مختلف از جمله بخش هدایت پرواز كرده و دستگاه‌های آن نسبت به نسل قبلی, به شكل قابل توجهی کاهش وزن یافته است. وجود آخرین نوآوری‌های فناوری دیجیتال، باعث كارآیی بیشتر در این ناو شده است. این بهبود هم جنبه كیفی دارد و هم كمی. به این معنا كه هم وزن بعضی سامانه‌ها كمتر شده و هم توان آنها بالا رفته است. به طور مثال چند سامانه كه قبلا حدود ۱۰۰كیلوگرم وزن داشتند، در ناو جدید به ۶۰كیلوگرم تقلیل وزن پیدا كردند و سامانه‌ای با خروجی ۱۰۰وات برق، اینك ۴۰۰وات تولید می كند.
همراه با كیهان‌نوردان از سالن مونتاژ تا سكوی پرتاب
صبح روز ۱دسامبر قطار حامل موشک سایوز ف.گ. و ناو سایوزام.اس-۱۱ از سالن پیکره بندی بیرون آمده و به طرف سکوی پرتاب حركت كرد. دو روز قبل از پرتاب، کیهان نوردان به آرایشگاه رفتند تا آخرین اصلاح مو خود توسط آرایشگر حرفه‌ای ظرف ۶ماه بعد را انجام دهند. طبق یك سنت قدیمی، فضانوردان حتما شب قبل از پرتاب، فیلم «خورشید سفید صحرا» که محصول سال ۱۹۶۹شوروی را تماشا كردند. در روز پرتاب، قبل از خروج از هتل، کیهان‌نوردان درِ اتاق خود را امضا کردند. در زمانی که کیهان‌نوردان هتل را برای رفتن به سالن آماده سازی قبل از پرتاب ترک می‌کردند، باز هم بر اساس یك رسم قدیمی، با پخش آهنگ زیبای «چمنزار‌های سرسبز» آنها بدرقه شدند. زمان خروج از هتل، یک کشیش کلیسای ارتدوکس روسیه با خواندن دعا و پاشیدن آب مقدس، آنها را تبرک کرد.
چند كیلومتر آن سو تر،در همین دقایق، پركردن مخزن‌های موشك بالابرنده با اکسیژن مایع شروع شد. ۵ساعت و ۱۵دقیقه قبل از پرتاب، کانوننکو, سن ژاک و مکلین و همراهانشان با دو اتوبوس به طرف ساختمان شماره ۲۵۴ راه افتادند تا در آنجا آخرین معاینات از گروه اصلی به عمل آید و لباس فضایی خود را بپوشند. در این ساختمان، کارشناسان ضمن پوشاندن لباس مخصوص، آخرین آزمایش‌ها از لباس را به عمل آورند که هیچ نقص و عیبی در آن نباشد. سپس به اتاق شیشه‌ای مصاحبه رفتند تا به سوالات خبرنگاران پاسخ دهند. پس از خروج از ساختمان شماره ۲۵۴ و قبل از سوار شدن به اتوبوس، کیهان نوردان در برابر هیئت دولتی ایستادند و کانوننکو به عنوان فرمانده سفینه ا.اس-۱۱، آمادگی خود و گروهش را برای انجام ماموریت اعلام كرد.
۳ساعت و ۵دقیقه قبل از پرتاب، فضانوردان با اتوبوس مخصوص به طرف سکوی پرتاب حركت كردند و چند دقیقه بعد مركز هدایت پرواز اعلام كرد سوخت‌گیری طبقه اول و دوم موشك پایان پذیرفت.
در كنار سكوی پرتاب، فضانوردان با ایستادن بر روی پله‌های سكو، برای آخرین بار به سوی خبرنگاران دست تكان دادند و با آسانسور به محل ورودی به ناو رفتند. حدود دو ساعت قبل از پرتاب، فضانوردان به بخش فرودی ناو وارد شدند . در داخل ناو هر کدام از آنها در جای خود قرار گرفتند. در این مرحله، آزمایش سامانه‌های بخش فرودی و اتصال سامانه حیاتی لباس به ناو صورت می‌گیرد. یك ساعت و سی دقیقه قبل از پرتاب، در ناو بسته شده و كیپ و محكم بودن آنها آزمایش شد. در گام‌های بعدی سامانه هدایت موشك و دستگاه ژیروسكوپ آن فعال گردید. در این مرحله فضانوردان حدود نیم ساعت وقت داشتند تا نشتی در لباس را بررسی کنند, کلیه دستگاه‌های بخش فرودی را آزمایش و موشك نجات اضطراری مورد آزمون قرار بگیرند. این همان موشکی است که در بالاترین قسمت ناو سایوز قرار دارد و می‌تواند اگر حادثه‌ای برای موشک پیش آید, بخش فرودی را از بقیه جدا کرده و جان فضانوردان را نجات دهد.
۵دقیقه قبل از پرتاب مرکز هدایت پرواز به فضانوردان دستور دادکلاه ایمنی لباس فضایی را ببندند به این ترتیب از این پس آنها كاملا از سامانه‌های لباس برای تنفس استفاده می كنند.
سرانجام در ساعت ۱۱:۳۱ روز ۳ دسامبر ناو كیهانی ناو سایوزام.اس-۱۱ از سکوی شماره-۱پایگاه پرتاب‌های فضایی بایكونور را به مقصد مدار زمین ترك گفت.
۱دقیقه و ۵۸ ثانیه بعد از پرتاب، ۴موشك تقویتی از بدنه اصلی جدا شدند. این همان زمان درد سر ساز در موقع پرتاب ناو قبلی یعنی سایوز ا.اس-۱۰ بود. پس از آن نوبت جدا شدن موشك نجات اضطراری بود كه در بالای سفینه نصب است.
۴دقیقه و ۵۸ ثانیه بعد از پرتاب، طبقه دوم موشك از طبقه سوم جدا شدند. ۵ دقیقه بعد، با به پایان رسیدن سوخت طبقه سوم موشك، ناو كیهانی در مدار قرار گرفت . دقایقی بعد کانوننکو به مركز هدایت پرواز گزارش داد كه آنتن و باتری‌های خورشیدی سفینه باز شده و كارشان را به‌طور طبیعی آغاز كرده اند.
مركز هدایت پرواز در شهر كارالیف اعلام كرد كلیه سامانه‌های ناو، به درستی كار می‌كنند و حال فضانوردان خوب است. این مركز مشخصات پرواز سایوز چنین اعلام كرد:
مدت چرخش مداری: ۸۸.۸۰ دقیقه
زاویه تمایل: ۵۱.۶۷ درجه
حداقل ارتفاع : ۱۹۹.۹۸ کیلومتر
حداکثر ارتفاع : ۲۵۷.۷۸ کیلومتر
در مدار زمین
مركز هدایت پرواز همزمان با قرار گرفتن ناو سایوز در مدار زمین اعلام كرد ناو كیهانی حامل سه تن ساکنان جدید ایستگاه فضایی است برای پهلوگیری امروز ساعت ۱۱:۳۱ آماده می‌شود. این سفینه طبق برنامه از پیش طراحی شده در ساعت ۱۷:۳۳ به واحد پویسک ایستگاه فضایی بین‌المللی پیوست لنگر انداخت .
دقایقی بعد دریچه بین ناو سایوز و ایستگاه فضایی باز شد و كیهان‌وردان جدید به دیدن فضانوردان ساكن ایستگاه فضایی بین المللی رفتند.
به این ترتیب، ماموریت كیهان‌نوردان ناو سایوز ام.اس-۱۱در ایستگاه فضایی بین المللی آغاز گردید.