مشتری سه قطب مغناطیسی دارد!
در سال ۲۰۱۶ که فضاپیمای جونو به مشتری رسید، دانشمندان مشتاقانه در انتظار بررسی میدان مغناطیسی این سیارهی غولپیکر بودند. جونو در مدارش از فراز هر دو قطب سیاره، و بافاصلهی بسیار اندک تنها ۴۰۰۰کیلومتر از قلهی ابرهای آن میگذشت. اکنون گروهی از دانشمندان به سرپرستی کیمبرلی مور از دانشگاه هاروارد یافتههای تازه و شگفتآوری را درباره این سیاره در نشریۀ نیچر منتشر کردهاند که یکی از این آنها این است:«مشتری یکقطب مغناطیسی دیگر هم دارد.»
این پژوهشگران در گزارش خود نوشتهاند: «ما پی بردیم که میدان مغناطیسی مشتری با همۀ میدانهای سیارهای که تاکنون شناختهایم تفاوت دارد.» بهترین راه برای نشان دادن شگفتانگیزی میدان مغناطیسی مشتری مقایسهی آن با زمین است. سیارهی ما دو قطب مغناطیسی کاملاً مشخص دارد یکی در هر دو نیمکره. اینیک ویژگی معمولی است که در آن، خطوط شار میدان از قطب شمال بیرون زده و به قطب جنوب وارد میشوند. نیمکرهی جنوبی مشتری هم به نظر همینگونه است و یکقطب مغناطیسی درجایی نزدیک محور چرخشش دارد.
ولی نیمکرهی شمالی مشتری چیز دیگری است. قطب شمال مغناطیسی سیاره بهجای یک نقطه، در یک بخش دماسبی مانند پخششده که خطوط میدان از آن بیرون زده. و همچنین یکقطب جنوب دومی هم درجایی نزدیک استوای سیاره وجود دارد [خطوط میدان که از قطب مغناطیسی شمال بیرون زدهاند، در دونقطه از نیمکرهی شمالی وارد سیاره میشوند]. دانشمندان این قطب اضافی را “لکه آبی بزرگ” نامیدهاند، زیرا در عکسهای رنگ زیف (رنگ کاذب) که از قطبش مغناطیسی سیاره گرفتهاند به رنگ آبی نمای شده است.
دانشمندان در گزارش خود در نشریهی نیچر این احتمال را در نظر گرفتهاند که ما داریم مشتری را در میانههای “وارونش مغناطیسی” آن میبینیم وضعیت ناآرامی که در آن قطبهایی موقت درجاهایی نامعمول پدید میآیند تا سرانجام قطبهای شمال و جنوب جای یکدیگر را بگیرند. ولی نظریهی پرطرفدارتر این است که دینام مغناطیسی درونی مشتری با دینام مغناطیسی دیگر سیارهها تفاوت دارد. بر پایهی این نظریه، هیدروژن فلزی مایع در ژرفای درون مشتری با سنگ و یخ نیمه-محلول آمیختهشده و جریانهای الکتریکی نامعمولی پدید آورده که به پیدایش میدان مغناطیسیای به همین اندازه نامعمول انجامیدهاند.
با دامهی بررسیهای فضاپیمای جونو تا سال ۲۰۲۱، سرنخهای بیشتری دراینباره به دست خواهد آمد. برای نمونه، اگر در ساختار مغناطیسی مشتری دگرگونیهایی دیده شود، میتوانند نشانهی در راه بودن “وارونش مغناطیسی” باشد، و اگر تغییری رخ نداد پس این قطب دوم یکقطب پایدار است.