محققان از احتمال کشف امواجی مرموز در پسزمینه کیهان خبر میدهند

محققان طی پژوهشی و پس از ۱۳ سال بررسی نور ساطعشده از ستارههای نوترونی در سراسر کهکشان راه شیری میگویند اولین نشانههای این سیگنالهای پسزمینهای ضعیف را شناسایی کردهاند. امواج گرانشی که تاکنون ثبت شدهاند شبیه سونامیهایی در پهنه عظیم فضا-زمان بودهاند، اما محققان معتقدند موجهای آرامتری نیز در گیتی وجود دارند و اکنون مدعیاند چنین امواجی را رصد نمودهاند.
امواج گرانشی اختلالاتی در ساختار فضا-زمان هستند و اغلب بر اثر برخورد سیاهچالهها با یکدیگر و یا برخورد با ستارههای نوترونی ایجاد میشوند. آلبرت اینشتین اولین بار حدود یکصد سال قبل وجود این امواج را با نظریه نسبیت عام خود پیشبینی کرده بود، ولی محققان نخستین مرتبه در سال ۲۰۱۵ موفق به ثبت آنها شدند.
تمام امواج گرانشی ثبتشده تاکنون سیگنالهایی واضح و ناگهانی از رویدادهای سهمگین بودهاند، اما محققان معتقدند باید جریانی ثابت از امواج فرکانس پایین نیز در پسزمینه کیهان وجود داشته باشد. البته تشخیص این امواج بسیار مشکل است، چرا که فرکانس بسیار پایینتر و در نتیجه طول موج طولانیتری دارند و این یعنی مدت زمان بیشتری طول میکشد تا یک موج توسط تجهیزات زمینی ثبت شود. وظیفه یافتن امواج گرانشی ضعیف برعهده رصدخانه امواج گرانشی نانوهرتز (NANOGrav) در آمریکای شمالی است.
محققان NANOGrav بین ۳ تا ۱۳ سال ۴۵ تَپاختر را در کهکشان راه شیری رصد کردهاند و حالا دادههای بهدستآمده نشان میدهند عاملی مشترک در حال اثرگذاری بر بسیاری از آنهاست. پژوهشگران میگویند پس از بررسی یک به یک تپاخترها متوجه وجود یک سیگنال قوی شدهاند که البته هنوز نمیتوان با قاطعیت آن را به موج گرانشی پسزمینه ربط داد و برای اطمینان از این موضوع باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
تَپاخترها (Pulsars) ستارههای نوترونی هستند که امواج رادیویی را در پالسهای قابل پیشبینی بهسمت زمین ساطع میکنند. امواج گرانشی میتوانند حین عبور در نور این ستارهها تداخل ایجاد کنند و این اتفاق فرصتی به اخترشناسان میدهد تا امواج گرانشی فرکانس پایین در پسزمینه گیتی را ثبت نمایند.
اگر وجود امواج گرانشی پسزمینهای ثابت شود، محققان در گام بعدی بهدنبال منشأ آنها خواهند گشت. برخی اخترشناسان معتقدند این سیگنالها ممکن است از برخورد سیاهچالههای کلانجرم در قلب کهکشانها بهجود آمده باشند.