وجود سیاره فراخورشیدی KOI-5Ab پس از یک دهه سرانجام تأیید شد

ستارهشناسان با بررسیهای گسترده طی یک دهه گذشته، سرانجام وجود سیاره فراخورشیدی (خارج از منظومه شمسی) KOI-5Ab را تأیید کردند. KOI-5Ab برای نخستین بار در سال ۲۰۰۹ توسط تلسکوپ فضایی کپلر (Kepler) ناسا بهعنوان یک سیاره بالقوه شناسایی شده بود. مأموریت ناسا که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ میلادی طی دو مأموریت گوناگون بهدنبال سیارههای فراخورشیدی بود، برای شناسایی چنین سیارههای از روش گذر استفاده میکرد که طی آن با ثبت کاهش نور ستاره، هنگام گذر یک سیاره از جلوی آن، گزینههای احتمالی شناسایی میشوند.
دانشمندان یک سیگنال گذر آشکار را از سیارهای تقریباً به اندازه نپتون مشاهده کردند که هر پنج روز زمینی به دور ستارهای مانند خورشید میگشت. این ستاره و سیاره آن حدود ۱۸۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارند و و در صورت فلکی قو (Cygnus) جای گرفتهاند. شرایط KOI-5Ab برای بررسی در آن زمان، پیچیدهتر از آن بود که پژوهشگران بتوانند آن را بهعنوان یک سیاره فراخورشیدی تشخیص دهند. تا سال ۲۰۱۴ که دیوید سیاردی (David Ciardi)، محقق ناسا، و همکارانش تشخیص دادند منظومه KOI-5 در واقع سه ستاره را در خود جای داده است. اما هنوز مشخص نبود که KOI-5Ab واقعاً وجود دارد یا اینکه سیگنال کشفشده در سال ۲۰۰۹ توسط یکی از ستارگان همزاد تولید شده است.
بعدها بهلطف تلسکوپ تس (TESS) ناسا که بهعنوان جانشین کپلر در سال ۲۰۱۸ پرتاب شد، KOI-5Ab دوباره جلب توجه کرد. تس هم سیگنالی را در منظومه KOI-5 مشاهده کرد که توسط یک سیاره بالقوه با دوره مداری پنج روز زمینی تولید میشود. سیاردی به بررسی کامل تمام اطلاعات موجود درباره این منظومه پرداخت که شامل مشاهدات روش گذر توسط کپلر و تس و همچنین دادههای سرعت شعاعی بهدستآمده توسط ابزارهای زمینی میشد.
در مجموع، دادهها تأیید کردند KOI-5Ab در واقع یک سیاره تقریباً بهاندازه نیمی از زحل است. البته تحقیقات جدید جزئیات دیگری از منظومه KOI-5 ارائه میدهد. برای نمونه، ستارهی اصلی (ستاره A) که KOI-5Ab به دور آن میچرخد یک همدم نزدیک (ستاره B) دارد و این دو همدم ستارهای هر ۳۰ سال زمینی یک بار به دور یکدیگر میچرخند. سومین ستاره این سامانه (ستاره C) بسیار دورتر است و هر ۴۰۰ سال یک بار پیرامون جفت A و B میچرخد.
اگرچه KOI-5Ab نخستین سیاره کشفشده در یک سامانه چند ستارهای نیست، بهنظر میرسد چنین منظومههایی کمتر از منظومههای تک ستارهای مانند منظومه شمسی میزبان سیارهها هستند، اما دلیل این موضوع هنوز بهطور کامل برای دانشمندان روشن نیست.