سیروس برزو: یکی از اهداف اساسی پرواز سفینه‌های سرنشین‌دار توسعه امکانات فضایی جهت بهره‌برداری هرچه بیشتر برای بهبود زندگی انسان است. دانشمندان هم اینک، طرح‌های بلند پروازانه‌ای را برای استقرار سفینه‌های عظیم و بهره‌جویی وسیع از فضا در دست دارند در این رابطه به چند نکته باید توجه نمود زیرا هر یک از این مسائل گامی است در جهت بهره برداری هر چه بیشتر از امکانات بیکران فضا.
*اتصال سفینه‌های بزرگ ابعاد به عنوان آزمایش‌ها اولیه شهرک‌سازی در فضا.
* انجام بررسی و تحقیق پیرامون صنایع و علومی که در فضا می‌توانند با گستردگی بیشتری عمل نمایند.
* ایجاد شهرک‌های فضایی
اما آنچه که پیش از انجام کلیه برنامه‌های فوق باید به صورت جدی مورد تحقیق قرار گیرد اثرات بی‌وزنی بر روی ارگانیسم بدن انسان است زیرا افرادی که در مجتمع‌های فضایی، کارخانه‌های کیهانی یا شهرک‌های عظیم مداری می‌خواهند زندگی کنند با شرایط جدیدی روبرو خواهند شد که عکس العمل‌های گوناگونی را در پی خواهد داشت.
اصولاً دستگاه‌های بدن ما طوری ساخته شده‌اند که می‌توانند وظایفشان را در شرایط معمولی زمین انجام دهند البته بدن ما قادر است تا حدودی وضع خود را با تغییرات محیط خارج مثل درجه حرارت، فشار هوا، کمبورد اکسیژن و غیره تطبیق داده در برار آن‌ها مقاومت نماید اما اگر این تغییرات از حد معینی بگذرد باعث اختلالات شدیدیی در دستگاه‌های بدن می‌شوند مثلاً یک انسان در ارتفاعی حدود قله اورست تقریباً در عرض ۵/۲ تا ۳ دقیقه در دو برابر این فاصله طی ۹ ثانیه بیهوش می شود.
در پروازهای فضایی کلیه مسائل مربوط به اصول زیستی از قبیل درجه حرارت، فشار هوا، کمبوا اکسیژن تقریباً حل می‌شود اما پدیده دیگری ظهور می‌کند که برای ما زمینی‌ها ناشناخته است “بی وزنی” نام دارد.
در اثر عدم وجود جاذبه زمین در فضا حالتی به نام “بی وزنی” به وجود می‌آید اولین لحظات سفر در مدار زمین کیهان نورد مواجه با چنین وضعیتی می‌شود که مهمترین عوارض آن احساس گیجی، سردرد، تهوع، استفراغ و غیره است.
نخستین کیهان نوردی که به علت پرواز طولانی دچار مشکلاتی در فضا شد گرمان تیتف بود. در اوایل پرواز تیتف دچار حالتی گردید که فکر می‌کرد سرش به طرف پایین بدن منحرف شده است بعد از چند ساعت کار بدتر شد سر وی به طور ناگهانی و خودبه خود به طرفین حرکت می‌کرد وقتی سفینه شروع به بازگشت کرد این حالت برطرف گردید پس از پرواز ۲۴ ساعته تیتف تحقیقات زیادی درباره بی‌وزنی انجام شد و نتیجه این پژوهش‌ها نشان داد که حالت فوق یعنی تکان‌های سر و عدم تعادل، مربوط به فقدان تحریک در کانال‌های نیم دایره‌ای گوش داخلی و ناشی از عدم وجود نیروی جاذبه بوده است.
این کانال‌ها در سه جهت مختلف در مدخل گوش قرار گرفته‌اند داخل آن‌ها از سلول‌های عصبی مخصوص پوشیده شده که دارای مژک‌های حساسی هستند مژک‌ها در داخل مایع بی‌رنگی که فضای کانال را پوشانده قرار دارند در اثر تغییر جهت سر این مایع نیز تغییر جهت پیدا می‌کند و با اینکار مژک‌ها را تحریک می‌کند این تحریک توسط عصب گوش داخلی به مغز منتقل می‌شود بدین ترتیب ما به وضعیت سر و بدن خود در روی زمین و هوا پی می‌بریم.
به زبان ساده‌تر می‌فهمیم که روی پا ایستاده‌ایم، نشسته‌ایم یا خوابیده‌ایم و اگر خوابیده‌ایم به کدام شانه تکیه داریم در فضا به علت بی‌وزنی مایع به خوبی جابه جا نمی‌شود و اختلال در سیستم جهت یابی مغز به وجود می‌آید.
بعد از تجربیات زیاد پزشکان متوجه شدند که برخی از ورزش‌ها می‌توانند به مبارزه با این حالت منجر گردد این اعمال عبارتند از: ژیمناستیک، آکروبات، شیرجه از جاهای بلند، اسکی آبی، صندلی‌های چرخان، سکوهای لرزان، شنا و غواصی در زیر آب و بالاخره چتربازی اینک فضانوردان بدون ترس از بی وزنی به سفر دست می‌زنند و به استثناء چند روز اول مشکلی را در بر نخواهند داشت.
مسئله اساسی دیگری که دست و پاگیر اقامت در فضا بود تطبیق مجدد بدن انسان با جاذبه زمین است. کیهان نوردان سایوز-۹ در ۱۹۷۱ پس از سفر ۱۸ روزه خود کاملاً زمین‌گیر شده بودند عضلات آن‌ها در جریان اقامت طولانی تنبل و از کار افتاده شده و فضانوردان مدت‌ها توانایی حرکت نداشتند برای مبارزه با این حالت راه‌های متفاوتی پیشنهاد و توسط کیهان‌نوردان در آزمایشگاه‌های مداری تجربه شد. ورزش‌ها و تمریناتی که برای فضانوردان اینک در ایستگاه‌های فضایی اجباری است شامل قسمت‌های مختلفی می‌شود تمرین با یک دوچرخه ثابت یکی از اصول اساسی برنامه کیهان نوردان است و هر یک از آن‌ها باید حداقل روزی ۵ کیلومتر پا بزنند.
دویدن بر روی سکوی دوار نیز، جزو تمریناتی است که هر روز باید انجام دهند. کیهان‌نورد روی سکو می‌ایستد و با فنرهای ویژه دستگاه به طرف آن کشیده می‌شود سطح متحرک سکو شروع به حرکت می‌کند و فضانورد بالاجبار باید پای خود را حرکت داده و به جلو گام بردارد رفته رفته سرعت دستگاه زیاد شده و حالتی شبیه به دو برای کیهان نورد به وجود می‌آید.
فنرهای ورزشی برای تقویت بازو شانه، حلقه لاستیکی برای تقویت انگشتان، لباس‌های ویژه و ده‌ها وسیله و تمرین دیگر امروزه اقامت در فضا را برای کیهان نوردان بی‌دغدغه نموده است به طوری که والری ریومین، چند ماه پس از برگشت به زمین و انجام سفری ۱۷۴روزه مجدداً پروازی شش ماهه را آغاز نمود و اینک کیهان نوردان پس از سفرهای طولانی مدت کوتاهی را جهت تطبیق مجدد با جاذبه زمین می‌گذرانند.
مشکلات روانی کیهان نوردان در جریان پروازهای طویل المدت نیز امروزه با ایجاد سیستم تقویت روحی که شامل تماس تلویزیونی با خانواده، افراد مورد علاقه و غیره تقریباً حل شده است. دانشمندان همچنین برای مشکلاتی مانند تشعشعات کیهانی، غذا دفع فضولات و غیره راه‌هایی را مورد تحقیق و آزمایش علمی قرار داده‌اند و به طور کلی می‌توان گفت که این زندگی در فضا دیگر مسئله پیچیده‌ای نیست.