کشف اَبَرزمین احتمالی در نزدیکترین منظومه ستارهای به خورشید
در سال ۲۰۱۶ اخترشناسان سیارهای احتمالاً قابل سکونت به نام پروکسیما بی (Proxima b) را حول ستارهای بهنام پروکسیما قنطورس (Proxima Centauri) پیدا کردند که تنها ۴.۲ سال نوری تا زمین فاصله داشت. اکنون محققان سیگنال دیگری را رهگیری کردهاند که به باورشان متعلق به اَبَرزمینی است که حول همان ستاره میگردد و میتواند مقصد گمشده بشر برای زندگی باشد.
شاید بد نباشد اشاره کنیم که پروکسیما قنطورس نزدیکترین ستاره به خورشید ماست و همراه با ستاره دوگانهای در منظومه آلفا قنطورس (Alpha Centauri) قرار دارد. پروکسیما قنطورس یک کوتوله سرخ با جرم کم است که با نام ستارههای کوتوله کلاس M شناخته میشوند و فاصله اندکی تا ستاره دوگانه آلفا قنطورس آ.بی (Alpha Centauri AB) دارد.
این ستارهها در خوشه ستارهای قنطورس قرار دارند که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست. بعد از کشف سیاره اول حول پروکسیما قنطورس، محققان اعلام کردند که احتمال وجود سیاره دیگری در این منظومه وجود دارد. اخترشناسان برای دریافت سیگنالهای نوری این سیاره و شناسایی آن از تلسکوپ آرایه میلیمتری بزرگ آتاکاما (Atacama Large Millimeter/submillimeter) در شیلی استفاده کردند.
مؤلفان مقاله منتشر شده دراینباره، با کمک آرایه تلسکوپی مذکور موفق شدند دادههای این منظومه ستارهای را با سرعت شعاعی ۱۷ ساله بررسی کنند و مشخص نمایند که آیا سیگنالهای دریافتی به سیاره دیگری تعلق دارند یا خیر.
روش سرعت شعاعی بر پایه جاذبه و اثر دوپلر (Doppler effect) استوار است. براساس اثر دوپلر بهدلیل حرکت یک منبع یا اجرام شناساییشده به سمت یکدیگر یا فاصله گرفتن آنها از هم، نور نیز با فرکانسی مشخص افزایش یا کاهش مییابد.
همچنین باید در نظر داشت ستارههایی که سیارهای به دورشان میگردد، کاملاً در جای خود ثابت نیستند و در واکنش به نیروی جاذبه ناشی از سیارههای خود در مدارهای دایرهای کوچک حرکت میکنند. این حرکتها، طول موج آن ستاره را عوض میکند و بسته به موقعیت سیاره، آن را از سرخ به آبی تغییر میدهد. ستارهشناسان با شناسایی این تغییرات میتوانند سیارههای دیگر را پیدا کنند.
البته این احتمال هم میرود که سیگنالها به خاطر میدان مغناطیسی ستاره مورد نظر ایجاد شده باشند و محققان فعلاً نمیتوانند این احتمال را مردود اعلام کنند؛ اما سیگنالهایی که آنها دریافت کردهاند در یک دوره ۱۹۰۰ روزه رخ دادهاند؛ این خود نشانه محکمی است بر اینکه ممکن است سیاره دیگری وجود داشته باشد.
فابیو دل سوردو (Fabio Del Sordo)، مؤلف این مقاله و از محققان دپارتمان فیزیک دانشگاه کرت (University of Crete) یونان، دراینباره گفت: «حتی نزدیکترین منظومه سیارهای به ما هم میتواند خبرهای جالبی برای ما داشته باشد. پروکسیما قنطورس میزبان یک منظومه سیارهای است که نسبت به آنچه میپنداشتیم پیچیدهتر است و هنوز نمیدانیم قرار است پرده از روی چه حقایقی کنار رود!»