مرحله دوم طرح مفهومی تلسکوپ فضایی طیفسنجی نوآورانه
ناسا از مرحله دوم مطالعات طرحی مفهومی برای یک تلسکوپ فضایی طیفسنجی نوآورانه حمایت مالی کرده است که با هزینه ارزانتر ساخته میشود و میدان دید و دقت بسیار بهتری در مقایسه با تلسکوپهای معمول دارد. این طرح مفهومی را پژوهشگران شرکت آمریکایی ۳دویت (3DeWitt) که در زمینه کاربردهای هولوگرافی فعالیت میکند به ناسا ارائه کردهاند. تلسکوپهای معمول فقط برای درصد کمی از اجرامی که در میدان دیدشان قرار میگیرند رزولوشن طیفی بسیار خوبی دارند. علاوه بر این به دلیل بزرگنمایی بالا میدان دید تلسکوپها هم بسیار محدود است. هرچه اندازه تلسکوپ بزرگتر شود سازه آن نیز بزرگتر شده و فاصله آینههای اولیه و ابزارهای اپتیکی ثانویه آن بیشتر میشود. پرتاب تلسکوپهای فضایی بزرگ نیز چالشبرانگیز است. طرح مفهومی نوآورانه پژوهشگران شرکت ۳دویت با بهکارگیری ساختاری متفاوت برای تلسکوپ بر همه این چالشها غلبه میکند. این تلسکوپ دِ موست (THE MOST سرواژه High Étendue Multiple Object Spectrographic Telescope) نام گرفته و از مزایای میدان دید وسیع، اندازه فشرده و کارایی طیفنگاری بالا برخوردار است.
اصول عملکرد این تلسکوپ از آزمایش منشور که نخستین بار نیوتن آن را انجام داد الهام گرفته شده است. نیوتن مشاهده کرد که اگر منشوری در سر راه پرتوهای نور قرار گیرد طیفهای رنگی مختلفی در نور خروجی از منشور دیده میشود. اما اگر باریکهای از نور تجزیهشده از درون روزنهای کوچک گذر داده شود و این باریکه دوباره وارد منشور شود فقط یک رنگ دیده خواهد شد. در طرح این تلسکوپ از یک پوسته پیشرفته و تخت با سطح وسیع که به صورت منشور به کار میرود برای تجزیه طیفی نور استفاده میشود. ساختار تلسکوپ بهگونهای طراحی شده که طیف در نزدیکی همان پوسته تشکیل میشود. سپس نور ایجادشده در نقاط مختلف با استفاده از یک آینه جمع آوری شده و از یک شکاف عبور داده شده و وارد یک منشور میشود. با این روش محدوده وسیعی از آسمان را میتوان در یک طول موج دلخواه بررسی کرد. پوسته مورداستفاده بسیار سبک است و قابلیت جمع شدن به صورت استوانه و باز شدن در فضا را دارد. به همین دلیل پرتاب این تلسکوپ به فضا بهآسانی امکانپذیر است.
در فاز نخست بررسی این طرح مفهومی پژوهشگران نشان دادهاند که این تلسکوپ میتواند برخلاف تلسکوپهای معمول برای همه اجرامی که در میدان دیدش قرار میگیرند دقت طیفنگاری بسیار خوبی فراهم کند. همچنین میدان دید این تلسکوپ ۱۰۰ برابر از تلسکوپهای اخترشناسی پیشین بهتر است. در فاز دوم این طرح قرار است مدل آزمایشگاهی این تلسکوپ ساخته شود و شبیهسازیهای دقیقی برای بررسی کارایی، دقت و میدان دید آن انجام شود.
فاز دوم این طرح مفهومی در برنامه مفاهیم نوآورانه پیشرفته ناسا (NASA Innovative Advanced Concepts بهاختصار NIAC) در سال ۲۰۱۹ انتخاب شده است. برنامه مفاهیم نوآورانه پیشرفته ناسا ایدههایی را که با ارائه مفاهیم کاملا جدید دیدگاههای نوینی برای مأموریتهای آینده ناسا فراهم میکنند پرورش میدهد. سالیانه چندین طرح ارائهشده به این برنامه برگزیده میشوند و حمایتهایی به آنها تعلق میگیرد. حمایت مالی برای فاز نخست طرحها ۱۲۵ هزار دلار و مدت اجرای آنها ۹ ماه است. طرحها پس از پایان فاز نخست میتوانند برای دریافت حمایت در فاز دوم نیز درخواست کنند که ناسا آن را بررسی خواهد کرد. در صورت انتخاب برای فاز دوم، حمایتی به مبلغ ۵۰۰ هزار دلار به طرح تعلق میگیرد. مدت اجرای فاز دوم طرحها دو سال است.