مهمترین رویدادهای نجومی سال ۱۴۰۰
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران مهمترین رویدادهای نجومی مهم سال ۱۴۰۰ را برشمرد. بهگفته مسعود عتیقی اولین رویداد شاخص سال جدید، عبور بزرگترین و سریعترین سیارک بهنام 2001 FO32 در روز ۱فروردین از کنار زمین بود. در ماههای اردیبهشت، خرداد و تیر شاهد سه اَبَرماه (Supermoon) بهنامهای صورتی، سرخ و توتفرنگی خواهیم بود. همچنین در سال ۱۴۰۰ با دو ماهگرفتگی و خورشیدگرفتگی مواجه هستیم که هیچکدام از آنها در ایران قابل مشاهده نیستند.
وی در ادامه با اشاره به بارشهای شهابی امسال توضیح داد: «تنها دو بارش شهابی سال ۱۴۰۰ شرایط مطلوبی برای مشاهده دارند و دنبالهدار C/2001 A1 معروف به لئونارد (Leonard) در کمترین فاصله با زمین قرار خواهد گرفت. قدر ظاهری این دنبالهدار ممکن است به ۵ و یا حتی به ۴ نیز برسد که شرایط بسیار مناسبی برای مشاهده با چشم غیرمسلح خواهد داشت.»
عتیقی با تاکید بر اینکه با پایان سال ۱۳۹۹ به استقبال وقایع آسمانی در سال نو میرویم، گفت: ≪بهجز اکتشافات جدید سه ماموریت مریخی آمریکا، چین و امارات که در بهمن۱۳۹۹ به سیاره سرخ رسیدهاند و در سال جدید خبرساز خواهند شد، اتفاقات جالبی در پهنه آسمان ۱۴۰۰ رخ خواهد داد. اولین رویداد شاخص سال جدید، عبور سیارک 2001 FO32 از کنار زمین بود که در روز یکشنبه ۱فروردین ساعت ۱۹:۳۳ از فاصلهای معادل ۵ برابر فاصله ماه تا زمین، از نزدیکی کره خاکی عبور کرد.» وی اظهار کرد: «این جرم آسمانی تا ۳۱ سال دیگر به این اندازه به زمین نزدیک نخواهد شد.»
عتیقی عنوان کرد: «در سال ۱۴۰۰ با ۳ اَبَرماه مواجه هستیم. اَبَرماه در شرایطی ایجاد میشود که کره ماه ضمن رسیدن به وضعیت ماه کامل، در کمترین فاصله با زمین قرار میگیرد و طبیعی است قطر آن کمی بزرگتر از ماه کامل در زمانهای دیگر باشد و درخشانتر بهنظر آید.» وی بهترین زمان برای مشاهده و عکاسی از اَبَرماه را لحظه طلوع و غروب آن دانست و یادآور شد: «در این لحظه میتوان با تلفیق مناظر طبیعی از جمله کوهها، درختان و یا حتی بناهای شاخص از اَبَرماه عکاسی کرد.»
وی گفت: ≪با توجه به اینکه در روز سهشنبه ۷اردیبهشت ساعت ۰۸:۰۳ دقیقه ماه کامل میشود، در شب قبل یعنی دوشنبه ماه کامل، اَبَرماه محسوب میشود و با توجه به فصل بهار، بومیان آمریکا آن را اَبَر ماه صورتی نامگذاری کردهاند. طلوع دومین اَبَرماه نیز ۵خرداد ساعت ۱۵:۴۴ خواهد بود و ماه به وضعیت ماه کامل میرسد. بهدلیل اینکه اَبَرماه مذکور با ماهگرفتگی همراه است، به آن اَبَرماه خونین یا اَبَرماه سرخ نیز میگویند. آخرین اَبَرماه سال ۱۴۰۰ نیز که بومیان آمریکا آن را اَبَرماه توتفرنگی مینامند، پنجشنبه ۳تیر ساعت ۲۳:۱۰ رخ میدهد.» عتیقی تاکید کرد: «این نامگذاریها صرفا قراردادی است و در هنگام مشاهده اَبَرماه تغییر رنگ و یا شکل ماه را شاهد نخواهیم بود.≫
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران وقوع اولین ماهگرفتگی را که یک خسوف کامل است، در روز چهارشنبه ۵خرداد دانست و ادامه داد: «این پدیده در قاره استرالیا، جنوب شرق آسیا، غرب آمریکای شمالی و جنوبی و قطب شمال قابل مشاهده بوده و اقیانوسهای اطلس، آرام و هند جزو پهنههای آبی هستند که مشاهده ماهگرفتگی در آنها امکانپذیر است.»
او افزود: «۲ هفته پس از این خسوف، پنجشنبه ۲۰خرداد خورشیدگرفتگی حلقوی رخ میدهد و بدیهی است ماه در این زمان در اوج زمینی بوده و ۴۰۴ هزار کیلومتر با زمین فاصله دارد و نمیتواند دایره خورشید را کاملا بپوشاند؛ درنتیجه کسوف حلقوی ایجاد میشود. این گرفت حلقوی در شرق کشور روسیه، غرب گرینلند و کانادا قابل رصد است و در شمال کشور آمریکا، قاره اروپا، بیشتر مناطق روسیه و اقیانوس آرام بهصورت جزئی دیده میشود.»
عتیقی ادامه داد: «سومین رخداد از این گروه نیز ماهگرفتگی جزئی است که شبانگاه پنجشنبه ۲۷آبان و بامداد جمعه ۲۸آبان رخ میدهد. این رخداد نجومی در بیشتر بخشهای اروپا، بخش وسیعی از آسیا، استرالیا، شمال غرب آفریقا، شمال و جنوب آمریکا و اقیانوسهای آرام، اطلس و هند بهصورت جزئی قابل مشاهده است. بهعلاوه، خورشیدگرفتگی کامل در روز شنبه ۱۳آذر در جنوبگان و قطب جنوب مشاهده میشود و این گرفت در آفریقای جنوبی بهصورت جزئی دیده خواهد شد.»
وی همچنین با اشاره به بارشهای شهابی ۱۴۰۰ توضیح داد: «در میان بارشهای شهابی سال ۱۴۰۰ بارش شهابی اتادلوی و تقریبا همه بارشهای نیمه اول این سال، بارشهای شهابی جباری در مهر، بارش شهابی اسدی در اواخر آبان و بارش شهابی دو پیکری یا جوزایی (Geminids) در آذر بهدلیل وجود نور ماه قابل مشاهده نیستند و تعداد شهاب زیادی در آنها دیده نمیشود.»
بهگفته عتیقی دو بارش شهابی امسال شرایط بسیار مطلوبی برای مشاهده خواهند داشت. او یکی از این بارشها را بارش شهابی پرساوشی ذکر کرد که در میانه تابستان و در بامداد جمعه ۲۲مرداد به اوج خواهد رسید. وی گفت: ≪با توجه به این که ماه در وضعیت هلال افزاینده است و قبل از نیمهشب غروب خواهد کرد، بامداد جمعه تقریبا بدون حضور نور مزاحم ماه، مشاهده شهابها و بهویژه آذرگویهای این بارش امکانپذیر است.» عتیقی دومین و آخرین بارش خوب سال ۱۴۰۰ را بارش شهابی ربعی دانست و افزود: «این بارش در بامداد سه شنبه ۱۴دی تقریبا بدون حضور نور ماه و با ۱۰۰ شهاب در ساعت شرایط خوبی برای مشاهده دارد.≫
در آخر، طبق گفته عتیقی دنبالهدار لئونارد در سال ۱۴۰۰ خبرساز خواهد بود. این دنبالهدار که در شبانگاه یکشنبه ۲۱آذر به کمترین فاصله با زمین و در شبانگاه دوشنبه ۱۳دی به کمترین فاصله با مهر تابان خواهد رسید و شرایط بسیار مطلوبی برای مشاهده با چشم غیرمسلح خواهد داشت. این جرم نجومی یادآور دنبالهدار نئووایز (NEOWISE) در سال ۱۳۹۹ خواهد بود. بنابراین رصدگران خود را برای رصد آن با چشم غیرمسلح در اواخر پاییز و اوایل زمستان ۱۴۰۰ آماده کنند.