سرنوشت تلسکوپ فضایی کپلر؛ داستان شکارچی سیاره‌های ناسا
تلسکوپ فضایی کپلر که در سال ۲۰۰۹ توسط ناسا به فضا پرتاب شد، برای کشف و مطالعه سیاره‌های هم‌اندازه زمین در کهکشان راه شیری طراحی شده بود. نام این تلسکوپ به افتخار یوهانس کپلر، ستاره‌شناس نامدار قرن هفدهم که قوانین حرکت سیاره‌ای را تدوین کرد، انتخاب شد.
با وجود موفقیت‌های چشمگیر این ماموریت در سال‌های نخست، سرنوشت کپلر سرانجام با پایان یافتن سوخت آن رقم خورد. تلسکوپ کپلر (Kepler) پس از حدود ده سال فعالیت، در اکتبر۲۰۱۸ به طور رسمی بازنشسته شد. ناسا با اعلام این خبر، تصویری موسوم به آخرین نور را منتشر کرد که پایان کار یکی از موفق‌ترین تلسکوپ‌های تاریخ را رقم زد.
کپلر در مداری به دور خورشید قرار داشت و ماموریتش با اتمام سوخت هیدرازین که برای تنظیم جهت‌گیری دقیق تلسکوپ استفاده می‌شد، خاتمه یافت. نبود این سوخت مانع از ادامه رصدهای دقیق شد، اما میراث علمی آن همچنان پابرجاست. کپلر طی ماموریت خود موفق به کشف بیش از ۲۶۰۰ سیاره فراخورشیدی (Exoplanet) شد؛ آماری که به گفته ناسا، دیدگاه انسان نسبت به تنوع سیاره‌های در کهکشان را متحول کرد.
تحلیل داده‌های این ماموریت نشان داد که بین ۲۰ تا ۵۰ درصد از ستارگان قابل مشاهده در آسمان شب، احتمالا میزبان سیاره‌های کوچک و سنگی مشابه زمین‌اند که در «منطقه قابل سکونت» ستاره خود قرار دارند. منطقه قابل سکونت، ناحیه‌ای پیرامون یک ستاره است که شرایط دمایی آن برای وجود آب مایع بر سطح سیاره مناسب است؛ یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای شکل‌گیری حیات.
کپلر با استفاده از روش گذر (Transit Method) — رصد کاهش جزئی نور یک ستاره هنگام عبور سیاره از مقابل آن — توانست این گنجینه علمی را گردآوری کند و درک ما از جایگاه زمین در کیهان را دگرگون سازد.
تلسکوپ فضایی کپلر اکنون کجاست؟
برخلاف کاوشگر کاسینی (Cassini) که در جو سیاره زحل پایان یافت، تلسکوپ کپلر همچنان در مداری ایمن به دور خورشید باقی مانده است. تمام سامانه‌های آن پیش از خاموشی کامل غیرفعال شدند و اکنون این تلسکوپ به عنوان زباله‌ای فضایی، اما ارزشمند در فضا شناور است. تمام داده‌های گردآوری‌شده توسط کپلر در آرشیو میکولسکی برای تلسکوپ‌های فضایی (MAST) نگهداری می‌شود و به صورت عمومی در دسترس پژوهشگران قرار دارد. دانشمندان سراسر جهان همچنان در حال بررسی این داده‌ها هستند و هر ساله نتایج تازه‌ای از دل آنها استخراج می‌شود.
کپلر نشان داد که فناوری‌های فضایی می‌توانند مرزهای دانش انسان از کیهان را گسترش دهند. پس از آن، ماموریت‌هایی چون تلسکوپ فضایی هابل (Hubble) و تلسکوپ فضایی جیمز وب این مسیر را ادامه دادند. جیمز وب اکنون با رصد دقیق‌تر کهکشان‌ها، شکل‌گیری ستارگان و ماده تاریک، دید تازه‌ای از جهان ارائه می‌دهد.
تلسکوپ کپلر نه تنها یکی از برجسته‌ترین ماموریت‌های کشف سیاره‌های فراخورشیدی بود، بلکه مسیر را برای پروژه‌های بعدی مانند ماهواره TESS و تلسکوپ جیمز وب هموار کرد. این ماموریت به ما آموخت که آسمان شب سرشار از دنیاهای دیگر است — میراثی علمی که برای همیشه در تاریخ ستاره‌شناسی ماندگار خواهد ماند.