کشف کارخانه ساخت ماهها با تلسکوپ فضایی جیمز وب
برای نخستین بار، گروهی از اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی آمریکایی جیمز وب نشانههایی از یک دیسک اسرارآمیز پیرامون یک سیاره جوان را شناسایی میکنند؛ محیطی که ممکن است محل شکلگیری قمرها باشد. این کشف دیدگاهی تازه درباره چگونگی تشکیل ماهها و همچنین فرآیند پیدایش منظومههای سیارهای در کهکشانهای دور فراهم میکند.
تلسکوپ فضایی جیمز وب با توان تفکیک بالا، تصویری دقیق از سیارهای جوان در فاصله ۶۲۵ سال نوری از زمین ثبت میکند. دادههای بهدستآمده نشان میدهد که پیرامون این سیاره، دیسکی از گاز، غبار، مولکولهای کربنی و مواد معدنی در حال چرخش است. اخترشناسان میگویند این دیسک میتواند بهمنزله یک «کارخانه ساخت ماهها» باشد؛ جایی که قمرهای تازه متولد میشوند.
پژوهشگران توضیح میدهند: «مشاهده مستقیم چنین دیسکی، دیدگاهی بیسابقه نسبت به مراحل آغازین شکلگیری منظومههای سیارهای و ماهها فراهم میکند و میتواند درک ما از چگونگی شکلگیری منظومه زمین و ماه خودمان را تغییر دهد.»
دیسک پیرامون این سیاره جوان شامل ترکیباتی است که پیش از این تنها در مدلهای شبیهسازی رایانهای دیده میشود. تلسکوپ جیمز وب با ثبت طولموجهای فروسرخ، دما و تراکم مواد موجود در این دیسک را اندازهگیری میکند. اخترشناسان میگویند این شرایط میتواند منجر به شکلگیری قمرهایی شود که در آینده به دور سیاره میزبان خود میچرخند.
در این پژوهش، تمرکز ویژهای بر شناسایی مولکولهای کربنی و ترکیبات آلی انجام میشود، زیرا این مواد پایه اصلی شکلگیری ماهها و حتی مولکولهای حیاتی هستند. یافتهها نشان میدهد که محیط پیرامون این سیاره جوان، غنی از مواد خام و انرژی لازم برای تولد قمرهاست.
پژوهشگران میگویند: «مشاهده این پدیده در زمان حال، فرصتی ارزشمند برای مقایسه با گذشته منظومه خورشیدی است. ماه زمین نیز در محیطی مشابه از یک دیسک گازی و غباری شکل میگیرد. بررسی این دیسک جدید میتواند به درک بهتر روند شکلگیری قمرها و منظومههای سیارهای در سایر نقاط جهان کمک کند.»
اخترشناسان تاکید میکنند: «مشاهده مستقیم دیسکهای پیرامون سیارههای جوان، کلید فهم چگونگی تولد ماهها و تکامل سامانههای سیارهای است. این کشف، دریچهای تازه به فرآیندهای کیهانی میگشاید و نشان میدهد جهان اطراف ما سرشار از کارخانههای کوچک تولید قمر و شاید حتی محیطهایی مناسب برای پیدایش حیات است.»