اهمیت دانش بومی و کاربردهای عملی و غیرنظامی ماهوارهها در زندگی مردم
یاسر عشورزاده، بنیانگذار شرکت فضایی تیزنگر، بر اهمیت توسعه صنعت فضایی ایران فراتر از صرف پرتاب ماهواره تاکید کرده است. وی معتقد است که تمرکز بر دانش بومی و کاربردهای عملی فضا در زندگی روزمره مردم، برای پیشرفت این صنعت ضروری است. این رویکرد شامل استفاده از فناوری فضایی برای حل مشکلات و ارائه خدمات بهتر در زمینههای مختلف مانند کشاورزی، محیط زیست و ارتباطات میشود که میتواند تاثیر مستقیمی بر بهبود کیفیت زندگی داشته باشد.
توسعه صنعت فضایی در ایران و چالشهای پیش رو
وی با اشاره به پرتاب ماهوارههای مختلف با اهداف غیر دفاعی توسط وزارت ارتباطات در سالهای اخیر، میگوید: «ساخت ماهوارهها نقش مهمی در رشد صنعت فضایی کشور دارد، اما باید توجه داشت که ما در بخش پرتاب ماهوارهها دو حوزه داریم؛ یک بخش با اهداف نظامی که توسط بخش نظامی پیگیری میشود و بخش دیگر که متولی آن وزارت ارتباطات و دولت است و هدفش صنعتی کردن حوزه فضایی است.»

عشورزاده ادامه میدهد: «در چند سال اخیر با توجه به پرتابهای انجام شده و ساخت ماهوارههای مختلف توسط بخش خصوصی و پژوهشگاه فضایی ایران، ما دانش فناوری فضایی را به دست آوردهایم، اما هنوز به مرحله کاربردی شدن و صنعتی شدن واقعی نرسیدهایم. پرتاب ماهوارهها بیشتر به عنوان ظاهری از فناوری است، ولی آنچه اهمیت دارد دانش فناوری است که باید به طور کامل بومی شود.»
به گفته وی، یکی از معضلات مهم، عدم تفکیک دقیق میان اهداف نظامی و صنعتی در بخش فضایی کشور است. در بسیاری از کشورها این تفکیک به وضوح صورت میگیرد، اما در ایران این دو حوزه به خوبی جدا نشدهاند و این مسئله باعث شده تحریمهای متعددی علیه سازمان فضایی ایران اعمال شود؛ در حالی که اهداف سازمان فضایی کاملا صلحآمیز و صنعتی است.
وی ادامه میدهد: «یکی از اشکالات جدی این است که ما هنوز بخش خصوصی واقعی در صنعت فضایی نداریم. بخش خصوصی واقعی باید از دل جامعه و با حمایت دولت شکل بگیرد. وقتی این اتفاق بیفتد، میتوان از ظرفیت دانشجویان و فارغالتحصیلان بهره برد و صنعت فضایی را توسعه داد.»
عشورزاده درباره مشکلات نیروی انسانی در این حوزه توضیح میدهد: «بسیاری از دانشمندان و فارغالتحصیلان حوزه فضایی به دلیل نبود فضای کار مناسب مهاجرت میکنند؛ این مشکل ناشی از نبود تفکیک مناسب میان بخش نظامی و صنعتی و نبود پروژههای کافی در بخش خصوصی است.»
وی اضافه میکند: «در کشورهای پیشرفته، دانشآموزان و دانشجویان از سنین پایین با مسابقات ساخت و پرتاب ماهواره و لانچرها تشویق میشوند، اما ما هنوز این فرهنگ را ایجاد نکردهایم.»
وی با ذکر مثالهایی توضیح میدهد: «در سال ۱۳۹۸، با وقوع سیلابهای گسترده در ایران، تاخیر در رسیدن گزارشهای دولتی به امدادگران (۲ تا ۳ روز) یک مشکل بزرگ بود. برای حل این مشکل، یک سامانه پایش سیلاب مبتنی بر هوش مصنوعی و تصاویر ماهوارهای ایجاد شد که سرعت امدادرسانی را به طور چشمگیری افزایش داد؛ این مثال نشان میدهد که چگونه فناوریهای نوین میتوانند در مدیریت بحران و تسریع در پاسخگویی به حوادث طبیعی نقش حیاتی ایفا کنند و به کاهش تلفات و خسارات کمک کنند.»
وی تاکید میکند: «با پایش منابع آبی و سدها میتوان روند کاهش منابع آبی را پیشبینی و برنامهریزی بهتری انجام داد. باید در رسانهها و جامعه فرهنگسازی شود که بخش فضایی فقط مربوط به مسائل دفاعی نیست، بلکه کاربردهای غیر دفاعی آن بسیار گسترده و حیاتی است و در زندگی روزمره مردم نقش اساسی دارد.»