ناسا تصاویر جدید دنباله دار 3I/ATLAS را منتشر کرد؛ مهمان میان ستاره‌ای که دیگر هرگز باز نمی گردد
دو ماهواره آژانس فضایی اروپا و چند فضاپیمای سازمان آمریکایی ناسا که در مدار یا نزدیکی مریخ قرار دارند، در ماه گذشته هنگام گذر دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای ۳آی/اطلس از کنار این سیاره در فاصله تنها ۲۹ میلیون کیلومتر، آن را رصد کردند. ناسا مجموعه‌ای از تصاویر تازه از این جرم منتشر کرده است؛ دنباله‌داری که برخلاف دنباله‌دارهای معمول، از بیرون منظومه خورشیدی وارد سامانه ما شده است.
به گفته ناسا، این دنباله‌دار مانند «گلوله‌برفی کیهانی» از یخ‌های منجمد، سنگ و غبار تشکیل شده است، اما سرعت و مسیر حرکت آن نشان می‌دهد که گرانش خورشید قادر به حفظ آن نیست. بر این اساس، ۳آی/اطلس (3I/ATLAS) در سامانه‌ای ستاره‌ای دیگر شکل گرفته و به‌طور اتفاقی وارد منظومه خورشیدی شده و سپس آن را ترک می‌کند.
امیت کشاتریا (Amit Kshatriya)، از ناسا، درباره تصاویر جدید می‌گوید: «این جرم از نظر ویژگی‌ها یک دنباله‌دار است و مانند دیگر دنباله‌دارها رفتار می‌کند، اما از بیرون منظومه خورشیدی آمده و همین موضوع آن را از نظر علمی مهم می‌کند. این فقط سومین جرم میان‌ستاره‌ای است که تاکنون شناسایی می‌کنیم.» پیش از این دو جرم میان‌ستاره‌ای دیگر شامل اومواموا (ʻOumuamua) در سال ۲۰۱۷ و ۲آی/بوریسوف (2I/Borisov) در سال ۲۰۱۹ شناسایی شده بودند.
عبور یک جرم رهگذر از منظومه خورشیدی
رصدهای انجام‌شده نشان می‌دهند که ۳آی/اطلس با سرعتی بیش از ۶۱ کیلومتر بر ثانیه در فضا حرکت می‌کند و با نزدیک‌شدن به خورشید سرعت آن افزایش می‌یابد. این دنباله‌دار در آسمان پیش از سحر با تلسکوپ یا دوربین دوچشمی قابل مشاهده است و در میانه دسامبر تا فاصله حدود ۲۶۹ میلیون کیلومتر به زمین نزدیک می‌شود. ناسا نشان می‌دهد که قطر هسته این دنباله‌دار می‌تواند بین ۴۴۰ متر تا ۵.۶ کیلومتر باشد. توماس استتلر (Thomas Statler)، دانشمند ارشد بخش علوم سیاره‌ای ناسا، می‌گوید: «هسته دنباله‌دار در تصاویر تفکیک‌پذیر نیست. غبار و گاز کما نور خورشید را بازتاب می‌دهد و هسته را می‌پوشاند. در ادامه مسیر، داده‌های دقیق‌تر دریافت می‌کنیم.»
ناسا اعلام می‌کند: «هیچ خطر یا تهدیدی از سوی این دنباله‌دار متوجه زمین نیست.» علاوه بر مدارگردهای مریخ، دانشمندان سازمان چندملیتی آژانس فضایی اروپا (ESA) از فضاپیمای جویس (JUICE) که در مسیر مشتری قرار دارد نیز برای رصد این دنباله‌دار استفاده کردند. این فضاپیما پس از گذر ۳آی/اطلس از کنار خورشید، ابزارهای تصویربرداری و طیف‌سنجی خود را به سوی آن تنظیم کرد. با این حال، داده‌های مربوط به آن تا فوریه قابل دریافت نیست؛ زیرا هنگام نزدیک‌شدن به خورشید، آنتن اصلی نقش سپر حرارتی را ایفا کرده و ارتباط را محدود کرده است.
این مجموعه فعالیت‌ها امکان بررسی منشا و ترکیب مواد شکل‌گرفته در سامانه‌های ستاره‌ای دیگر را فراهم می‌کند. استتلر در ادامه می‌گوید: «۳آی/اطلس فقط نمایی از یک سامانهٔ سیاره‌ای دیگر ارائه نمی‌دهد، بلکه به گذشته‌ای بسیار دور اشاره می‌کند که پیش از شکل‌گیری زمین و خورشید بوده است.»
کشف و تایید ماهیت میان‌ستاره‌ای
این دنباله‌دار نخستین‌بار در ژوئیه توسط تلسکوپ اطلس در کشور شیلی رصد شد. این مشاهده موجب آغاز بررسی‌هایی درباره ماهیت غیرمنظومه‌ای آن شد. در ماه گذشته، دانشمندان ناسا تایید کردند که ۳آی/اطلس یک جرم میان‌ستاره‌ای است و پس از خروج از منظومه خورشیدی بازنمی‌گردد.