نتایج باورکردنی کرکس فضایی و برخورد ۲ کهکشان با تلسکوپ هابل و جیمز وب
گروهی از ستارهشناسان در دانشگاه آمریکایی آریزونا با بهرهگیری از تلسکوپ فضایی آمریکایی هابل و جیمز وب، مطالعهای دقیق و بیسابقه را بر خردهقرص غباری پیرامون ستاره «کرکس نشسته» یا «وگا» انجام میدهند. این خردهقرص قطری نزدیک به ۱۰۰ میلیارد مایل دارد و ستاره وگا را احاطه کرده است. ستارهشناسان میگویند دادههای جدید دو تلسکوپ، چهرهای تازه از این منظومه آشکار میکند.
آندراس گاسپار (Andras Gaspar)، از پژوهشگران این پروژه میگوید: «نمای ترکیبی تلسکوپهای هابل و جیمز وب تصویری بسیار واضح از ستاره وگا نشان میدهد. این منظومه از نظر ساختار با سایر قرصهای اطراف ستارهها تفاوت دارد، زیرا بهطرز غیرمنتظرهای صاف است.»
تلسکوپ فضایی جیمز وب در مشاهدات فروسرخ خود، درخشش حاصل از ذراتی به اندازه دانههای شن را شناسایی میکند که در اطراف ستاره آبیسفیدِ درخشانتر از خورشید ما میچرخند. در همین حال، تلسکوپ فضایی هابل نیز هاله بیرونی این قرص را با ذرات بزرگتر میبیند که نور ستاره را بازتاب میدهند.
خردهقرصها بقایای گاز و غبارهایی هستند که در گذشته پیرامون ستارههای جوان در چرخش بودهاند. در خردهقرص وگا، توزیع ذرات بهصورت لایهلایه است، زیرا فشار تابش ستاره ذرات کوچکتر را سریعتر از ذرات بزرگتر به بیرون میراند.
شویلر وولف (Schuyler Wolff)، پژوهشگر ارشد این پروژه میگوید: «اینکه میتوانیم تفکیک اندازه ذرات غبار را مشاهده کنیم، به ما در درک پویایی درونی قرصهای پیرامون ستارهها کمک میکند.»
پژوهشگران گزارش میدهند قرص اطراف وگا دارای شکاف ظریفی است که حدود ۶۰ واحد نجومی از ستاره فاصله دارد، یعنی دو برابر فاصله سیاره نپتون از خورشید. این قرص تا نزدیکی تابش شدید ستاره ادامه دارد و همچنان صاف باقی میماند. دانشمندان میگویند این ویژگی نشان میدهد سیارهای با جرم نپتون یا بیشتر در مدارهای بیرونی این منظومه وجود ندارد.
کیت سو (Kate Su) از دیگر پژوهشگران ارشد این پروژه میگوید: «ما اکنون با جزئیات میبینیم که چه اندازه تنوع در میان قرصهای اطراف ستارهها وجود دارد و این تنوع چگونه با ساختار منظومههای سیارهای در ارتباط است. حتی زمانی که نمیتوانیم سیارههای پنهان را ببینیم، دادههای این قرصها اطلاعات ارزشمندی درباره شکلگیری منظومههای سیارهای به ما میدهند. مشاهدات جدید وگا میتواند به محدود کردن مدلهای نظری تشکیل سیاره کمک کند.»
پرتره تازه دو کهکشان در حال برخورد توسط «جیمز وب» و «هابل»
در همکاری دیگری، دو تلسکوپ فضایی جیمز وب و هابل تصویری چشمگیر از دو کهکشان در حال برخورد ثبت میکنند. این تصویر ترکیبی از نور فروسرخ میانی تلسکوپ جیمز وب و نور مرئی و فرابنفش تلسکوپ هابل است. در این تصویر، کهکشان مارپیچی کوچکتر موسوم به آیسی۲۱۶۳ (IC 2163) از پشت کهکشان مارپیچی بزرگتر انجیسی۲۲۰۷ (NGC 2207) عبور میکند.
هر دو کهکشان پس از این برخورد، فعالیت ستارهزایی خود را افزایش دادهاند. برآوردها نشان میدهد این دو کهکشان بهصورت مشترک سالانه صدها ستاره تازه با اندازهای مشابه خورشید تشکیل میدهند، در حالی که کهکشان راه شیری تنها دو تا سه ستاره خورشیدمانند را در هر سال ایجاد میکند.