از بارداری تا تولد در فضا؛ فانتزی علمی یا فاجعه زیستی؟

اما آیا بارداری در فضا امکان‌پذیر است و می‌تواند به‌سلامت ادامه پیدا کند؟ و اگر نوزادی در فضا و دور از زمین به دنیا بیاید، چه خواهد شد؟

مطابق با تحقیقات، ریزگرانش یا بی‌وزنی در سفرهای فضایی می‌تواند لقاح را دشوارتر کند، اما احتمالا تاثیر چندانی بر روند بارداری پس از لانه‌گزینی تخمک ندارد. با این حال، زایمان و مراقبت از نوزاد در بی‌وزنی بسیار دشوارتر خواهد بود. همچنین، قرار گرفتن اسپرم و تخمک در معرض تشعشعات مداوم قبل از سفر فضایی می‌تواند بر باروری تاثیرگذار باشد. چرا که در فضا، هیچ‌چیز ثابت نمی‌ماند؛ مایعات شناور می‌شوند، انسان‌ها نیز همین‌طور و همین مسئله روند زایمان و نگهداری از نوزاد را نسبت به کره زمین (جایی که جاذبه در همه‌چیز از وضعیت بدنی تا تغذیه دخیل است) بسیار پیچیده‌تر و به‌هم‌ریخته‌تر خواهد کرد.

اشعه‌های کیهانی

خارج از لایه‌های حفاظتی کره زمین، تهدید به‌مراتب جدی‌تری وجود دارد: پرتوهای کیهانی.

ذرات پرانرژی (یعنی هسته‌های اتمی عریان) با سرعت نزدیک به سرعت نور در فضا حرکت می‌کنند. اینها اتم‌هایی هستند که تمام الکترون‌های خود را از دست داده‌اند و فقط هسته‌ای متشکل از پروتون‌ها و نوترون‌ها باقی مانده است. این ذرات با بدن انسان برخورد می‌کنند و باعث آسیب جدی سلولی می‌شوند. این ذرات که به عنوان پرتوهای کیهانی یا ذرات کیهانی نیز شناخته می‌شوند، از منابع مختلفی در فضا ناشی می‌شوند و تهدیدی برای فضانوردان و همچنین مسافران هواپیما در ارتفاعات بالا محسوب می‌شوند.

در هفته‌های ابتدایی بارداری، سلول‌های جنینی با تقسیم و حرکتی با سرعت‌بالا، بافت‌ها و ساختارهای ابتدایی را شکل می‌دهند. برای اینکه رشد ادامه پیدا کند، جنین باید در طول این فرآیند حساس زنده بماند. ماه اول پس از لقاح، آسیب‌پذیرترین زمان است. برخورد تنها یک پرتو کیهانی پرانرژی در این مرحله احتمالا  برای جنین مرگبار خواهد بود. البته جنین بسیار کوچک است و پرتوهای کیهانی، اگرچه خطرناک، اما نسبتا  نادرند؛ بنابراین احتمال وقوع برخورد مستقیم کم است و در صورت وقوع برخورد هم احتمالا  منجر به سقطی خاموش و بدون آگاهی خواهد شد.

تغییر خطرات با پیشرفت بارداری

با پیشرفت بارداری، نوع خطرات هم تغییر می‌کنند. زمانی که جریان خون جفت (سامانه ارتباطی مادر و جنین) تا پایان سه‌ماهه اول به‌طور کامل شکل می‌گیرد، رحم و جنین به‌سرعت رشد می‌کنند.

این رشد باعث می‌شود هدف بزرگ‌تری برای پرتوها فراهم شود. احتمال آنکه پرتو کیهانی به عضله رحم برخورد کرده و انقباضاتی که منجر به زایمان زودرس می‌شوند را ایجاد کند، در این مرحله بیشتر خواهد بود. گرچه مراقبت از نوزادان نارس روی زمین پیشرفت چشمگیری داشته، اما تولد زودهنگام در فضا، خطرات به‌مراتب بیشتری به همراه خواهد داشت. طبیعتا  بارداری و زایمان در بهترین شرایط روی کره زمین بدون ریسک نیست؛ اما در فضا، این خطرات چند برابر می‌شوند.

زندگی نوزاد در فضا

رشد نوزاد پس از تولد متوقف نمی‌شود. نوزادی که در فضا متولد شود، در میکروجاذبه به رشد خود ادامه خواهد داد و این شرایط ممکن است بر مهارت‌های حرکتی و تعادلی‌اش هم تاثیر بگذارد. این‌ها همان واکنش‌های غریزی هستند که به نوزاد کمک می‌کنند تا سرش را بالا بگیرد، بنشیند، بخزد و سرانجام راه برود؛ همه این حرکات وابسته به حس جاذبه و درک بالا و پایین هستند و بدون این حس، این مهارت‌ها ممکن است به شکل کاملا  متفاوتی رشد کنند.

به‌علاوه خطر تشعشع هم از بین نخواهد رفت. مغز نوزاد پس از تولد هم به رشد ادامه می‌دهد و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض پرتوهای کیهانی ممکن است آسیب‌های دائمی به مغز او وارد کرده و حتی بر حافظه، شناخت، رفتار و سلامت بلندمدت نوزاد تاثیر بگذارد.

آیا تولد نوزاد در فضا ممکن است؟

در تئوری، بله؛ اما تا زمانی که نتوان جنین را از پرتوها محافظت کرد، از زایمان زودرس جلوگیری نمود و شرایط رشد ایمن در میکروجاذبه را فراهم کرد، بارداری در فضا همچنان یک آزمایش پرریسک باقی خواهد ماند؛ این آزمایشی است که هنوز برای انجام آن آماده نیستیم.