مریم فخیمی: پیش از اینکه انسان به سیاره دیگری مهاجرت کند – اتفاقی که دیر یا زود رخ خواهد داد- باید به یک سوال مهم پاسخ داده شود: فضانوردان ماهها و حتی سالهایی که در سفر هستند را چگونه سپری میکنند؟
در فیلم مسافران (Passengers) که دو سال قبل اکران شد، دیدیم که بیش از ۵۰۰۰ خدمه سفینه فضایی آوالون در حال سفری ۱۲۰ ساله به مقصد جدیدی به نام Homestead II (وطن دوم) هستند. قبل از آغاز سفر هر فرد به مخزنی به نام Hibernation pod یا همان کپسول خواب سرمایشی می رود. در این کپسول توسط دارو و کنترل شرایط محیطی در حالت نیمه مرگ یا بیجانی موقت قرار میگیرد. اساسا آنها فقط چهار ماه از این سفر ۱۲۰ ساله بیدار هستند و بقیه طول سفر در خواب به سر میبرند.
البته خواب زمستانی یا سرمایشی ترجمه لغت انگلیسی Hibernation است و به همان مفهومی که برای حیوانات به کار میرود، نیست. انسان به یک حالت بیهوشی طولانی مدت میرود تا بتواند از شرایط محدود و سخت اطراف خود، عبور کند.
در حال حاضر انسان حتی به سفرهای بین ستارهای، مانند آنچه در فیلم مسافران دیدیم، نزدیک هم نشده است اما این خواب طولانی علمیتخیلی، در دنیای امروز مورد پذیرش قرار گرفته است.
در حال حاضر ناسا در حال کمک مالی به موسسه SpaceWorks Enterprises است که در تلاش برای واقعیت بخشیدن به خواب زمستانی مصنوعی برای انسان، مانند آنچه در فیلم مسافران دیدیم، است.
ناسا در پروژه سفر به مریخ، قصد دارد در دهه ۲۰۳۰ طی یک ماموریت، تعدادی خدمه را به مریخ بفرستد. جان برادفورد رئیس شرکت SpaceWorks،معتقد است که فنآوری خواب زمستانی تا آن زمان به نتیجه خواهد رسید.
نحوه عملکرد فنآوری خواب سرمایشی
برای تنظیم خواب سرمایشی مصنوعی، شرکت فضایی، دمای اندامهای انسان را تا ۳۲ درجه سانتیگراد کم میکند، بعد بدن را آرام میکند تا از سرما به لرزه نیفتد. بیمارستانها از این راهکار که هیپوترم معالجهای یا مدیریت دمای هدفمند نام دارد – برای مواقعی که یک بیمار به ضایعه شدیدی مثل ایست قلبی مبتلا شده و به خاطر بیماری فشارخون پایین به زمان زیاد تری برای درمان احتیاج دارد -استفاده میکنند. دمای پایین اندام، بیمار را در حالت بیهوشی نگه میدارد و مانند یک محافظ عصبی عمل کرده، مقدار متابولیسم او را در حد آرام نگه می دارد و ریسک ناشی از کم خونی را کاهش میدهد. به محض این که بیمار بهبود یابد، پزشکان قادر خواهند بود گرمای اندام او را برگردانند و به دیگر جراحاتش رسیدگی کنند.
البته بیماران معمولا فقط برای چند روز در این وضعیت نگه داری میشوند. طولانی ترین مدتی که تاکنون آزمایش شده، یک دورۀ ۱۴ روزه بوده که در چین انجام شد و هیچ اثر جانبی ماندگار و منفی برای بیمارگزارش نشد.
برادفورد عقیده دارد که شرکت او میتواند تکنولوژی فعلی را پیشرفتهتر کند تا مدت زمان بیهوشی را برای یک فرد سالم افزایش دهند. او میگوید این موضوع بیش از آنچه که به نظر میآید به واقعیت نزدیک است، اما هنوز سوالات متعددی وجود دارند و پیشرفتهای زیادی باید رخ دهد.
همچنین با پیشرفت فناوری میتوان امیدوار بود که مدت زمان سفرهای فضایی تا حد زیادی کاهش یابند. در حالی که آوالون سفینهای بسیار بزرگ است و باعث می شود که از نظراندازه و عظمت با تایتانیک مقایسه شود، شرکت اسپیس ورک، در تلاش است تا فضایی را که هر نفر در سفینه نیاز دارد، کاهش دهد. اگر فضانوردان در خواب موقت باشند، فضای کمتر، وسایل راحتی، غذا و غیره نیز کاهش مییابد، بنابراین میتوانند سرعت سفینه فضایی را افزایش داد.
شرکت اسپیسورک عقیده دارد این کار میتواند وزن وسیله نقلیه ناسا را از ۵۲ تا ۶۸ درصد کاهش دهد که البته بستگی به پیکربندی آن دارد. واضح است یک سفینه فضایی کوچکتر میتواند هزینه اکتشاف در کیهان را ارزانتر کند و در عوض ما را به اکتشاف فضایی در زندگی واقعی نزدیکتر می کند.