هشدار دانشمندان درباره سقوط سریع ماهوارههای استارلینک به زمین
ماهوارههای استارلینک متعلق به ایلان ماسک با سرعتی بیسابقه در حال ورود به جو زمین هستند و این موضوع نگرانیهایی درباره زبالههای فضایی ایجاد کرده است.
جاناتان مکداول (Jonathan McDowell)، ستارهشناس مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسون (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics)، اعلام میکند: «در سال ۲۰۲۵ بهطور میانگین روزانه بین یک تا دو ماهواره استارلینک (Starlink) وارد جو زمین میشوند و در جریان بازگشت به زمین میسوزند. با گسترش سریع شبکه جهانی شرکت آمریکایی اسپیسایکس، این عدد ممکن است به پنج ماهواره در روز افزایش یابد.»
شرکت آمریکایی اسپیسایکس که در سال ۲۰۰۲ بهدست ایلان ماسک (Elon Musk) تاسیس شد، یکی از ستونهای اصلی صنعت فضایی جهان است. این شرکت با ساخت ماهوارهبرهای قابل استفاده مجدد و راهاندازی شبکه عظیم اینترنت ماهوارهای استارلینک، نقش مهمی در توسعه زیرساختهای فضایی دارد. سهام ایلان ماسک در این شرکت حدود ۴۲ درصد است که بر اساس ارزشگذاری بازار خصوصی، حدود ۱۴۰ میلیارد دلار برآورد میشود.
در هفتههای اخیر، ویدیوهایی از سوختن ماهوارههای استارلینک در جو زمین در شبکههای اجتماعی منتشر شده که موجب نگرانی درباره خطر احتمالی آنها برای انسانها شده است. با این حال، کارشناسان فضایی میگویند این رویدادها تهدیدی برای مردم نیستند؛ زیرا ماهوارههای استارلینک طوری طراحی شدهاند که هنگام ورود مجدد به جو، بهطور کامل بسوزند و هیچ قطعهای به سطح زمین نرسد.
در حال حاضر حدود ۲۰ هزار شی در مدار پایین زمین (LEO) در حال گردش است که از میان آنها ۱۲ هزار عدد ماهواره فعال هستند و نزدیک به ۸۵۰۰ مورد از آنها به شبکه استارلینک تعلق دارد. عمر متوسط هر ماهواره حدود پنج سال است و پس از آن بهصورت برنامهریزیشده وارد جو و نابود میشود.
اما نگرانی دانشمندان بیشتر به زبالههای فضایی دیگر مربوط است که بهصورت کنترلنشده وارد جو میشوند. مکداول توضیح میدهد: «هر چند ماه یکبار بخشی از تجهیزات فضایی قدیمی وارد جو میشود و بعضی از قطعات بزرگ آن به زمین میرسد. تاکنون خوششانس بودهایم که این تکهها به کسی آسیب نزدهاند، اما این شانس ممکن است همیشگی نباشد.»
برخلاف سامانههای استارلینک که خودبهخود در جو از بین میروند، ماهوارههای ازکارافتاده و بقایای مراحل ماهوارهبر میتوانند در جو دوام بیاورند و به زمین سقوط کنند. با افزایش تعداد ماهوارهها در مدار، بهویژه در پروژههای موسوم به ابرمنظومهها، خطر برخوردها و ریزش زبالههای فضایی رو به افزایش است.
افزون بر این، پژوهشگران هشدار میدهند که سوختن ماهوارهها در جو ممکن است پیامدهای پنهانی برای محیطزیست داشته باشد. ذراتی مانند اکسید آلومینیوم که هنگام سوختن آزاد میشوند، میتوانند بر ترکیب شیمیایی و دمای لایههای بالایی جو تاثیر بگذارند. هرچند این پژوهشها هنوز در مراحل ابتدایی است، اما مدلهای اولیه نشان میدهد آثار بلندمدت آن ممکن است جدیتر از پیشبینیهای گذشته باشد.
مکداول تاکید میکند: «اگر نتایج تحقیقات نشان دهد که این روند به جو زمین آسیب میزند، لازم است شرکتها در راهبردهای دفع و نابودی ماهوارههای خود بازنگری کنند.»
در حال حاضر، منظره درخشان سوختن ماهوارههای استارلینک در آسمان بیشتر پدیدهای دیدنی است تا خطرناک، اما دانشمندان تاکید دارند که با افزایش ازدحام در مدار زمین، بحث درباره «سرنوشت ماهوارهها پس از پایان عمرشان» تازه آغاز شده است.