گروهی بینالمللی از ستارهشناسان توانستهاند با استفاده از شبکهای از رادیوتلسکوپها در اروپا، آسیا، آفریقای جنوبی و پورتوریکو، جرمی را شناسایی کنند که هیچ نوری از خود منتشر نمیکند و تنها از طریق اثر گرانشیاش بر نور ستارگان دوردست قابل ردیابی است.
در این پژوهش، محققان از پدیده «همگرایی گرانشی» یا (Gravitational Lensing) استفاده کردند؛ پدیدهای که طی آن، میدان گرانشی اجسام عظیم موجب خمشدن و بزرگنمایی نور اجرام پسزمینه میشود. بررسی این انحرافات به پژوهشگران اجازه داده تا حضور جرمی تاریک و بسیار کمجرم را در اعماق فضا شناسایی کنند.
تلسکوپی به اندازه زمین
دانشمندان با اتصال دادههای چندین رادیوتلسکوپ به یکدیگر، سامانهای رصدی با دقتی معادل «تلسکوپی به اندازه زمین» ایجاد کردند. کریس فاسناخت (Chris Fassnacht)،
اخترفیزیکدان دانشگاه کالیفرنیا در ایالات متحده و از نویسندگان این پژوهش، این دستاورد را «موفقیتی مهم در شناسایی جرمهایی با جرم پایین در فاصلهای عظیم» توصیف کرده و میگوید: «یافتن چنین اجرامی برای درک بهتر ساختار ماده تاریک اهمیت حیاتی دارد.»
بر اساس دادههای این تحقیق، جرم شناساییشده حدود یک میلیون برابر خورشید است، اما ماهیت دقیق آن هنوز مشخص نیست. این جرم ممکن است یک کهکشان کوتوله غیرفعال یا تودهای از ماده تاریک باشد که از هر نمونهی پیشتر مشاهدهشدهای، صد برابر کوچکتر است.
یکچهارم ناشناختهی جهان
دون پاول (Devon Powell)، پژوهشگر موسسه آلمانی فیزیک نجومی ماکس پلانک (Max Planck Institute for Astrophysics) و نویسنده اصلی مقاله، این یافته را همسو با نظریه ماده تاریک سرد میداند؛ نظریهای که اساس مدلهای کنونی شکلگیری کهکشانها را تشکیل میدهد. او میگوید: «اکنون که یکی از این اجرام را یافتهایم، باید ببینیم آیا موارد بیشتری نیز وجود دارند و آیا تعداد آنها با پیشبینی مدلها همخوانی دارد یا نه.»
این کشف تازه میتواند درک بشر از ماده تاریک را به مرحلهای تازه وارد کند؛ عنصری نامرئی و ناشناخته که بر اساس برآوردهای علمی، حدود یکچهارم کل جهان را تشکیل میدهد.