نقش پژوهشهای زیستفضایی در توسعه فناوریهای پزشکی و کشاورزی
به گفته پژوهشگر پژوهشگاه فضایی ایران، سرمایهگذاران در سالهای اخیر توجه ویژهای به حوزه زیستفضا نشان دادهاند. این حوزه شامل بخشهایی مانند حملونقل، آموزش، توسعه فناوریهای پیشرفته و گردشگری فضایی است که ضمن برخورداری از ظرفیت درآمدزایی، حس کاوشگری بشر را نیز تقویت میکند.
به گفته صادقیکیا، فعالیتهای زیستفضایی موجب پیشرفت در درمان بیماریهایی از جمله پوکی استخوان، ضعف عضلانی و اختلالهای سامانه ایمنی شده است. محیط فضا بهدلیل اثرات فیزیولوژیکی خاص خود، فرآیند پیری را تسریع میکند و انجام پژوهشها در این شرایط میتواند نتایج علمی را در بازهای بسیار کوتاهتر از آزمایشهای زمینی فراهم کند. این مطالعات برای بررسی بیماریهایی مانند سرطان، آلزایمر و مشکلات قلبی و گوارشی کاربرد دارد.
وی توضیح میدهد: «توسعه ابزارها و تجهیزات پزشکی برای فضانوردان، از جمله حسگرهای زیستی و سامانههای پایش از راه دور، موجب انتقال دانش و فناوری به حوزههای کاربردی زمینی شده است. این ابزارها امکان بررسی تغییرات سلولی و ژنتیکی ناشی از قرارگیری در محیط فضایی را فراهم میکنند.»
صادقیکیا اضافه میکند: «استفاده از گیاهان در ماموریتهای فضایی برای تولید اکسیژن، جذب دیاکسیدکربن و توسعه گونههای مقاوم به تنشهای محیطی، به افزایش بهرهوری و غنیتر شدن محصولات کشاورزی منجر شده است. این یافتهها در زمینههای تغذیه و درمان نیز اثرگذار هستند.»
به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران، در کشتهای گیاهی فضایی از نور LED برای تامین طیفهای خاص نوری استفاده میشود تا رشد گیاهان و تولید مواد مغذی در آنها بهینه شود. این فناوریها اکنون در بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و تغذیه انسانها بر روی زمین نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
وی در جمعبندی تصریح میکند: «پژوهشهای زیستفضایی نهتنها موجب تحول در حوزه علم و فناوری شدهاند، بلکه دستاوردهای آنها در بهبود زندگی بشر بر روی زمین نیز تاثیرگذار است. این حوزه باید بهعنوان بخشی راهبردی از سیاستهای علمی کشور با برنامهریزی دقیق و مستمر دنبال شود تا منافع حاصل از آن در سطح ملی و اجتماعی قابل بهرهبرداری باشد.»