شرکتهای چینی طی دو سال گذشته بیش از ۴۰ ماهواره به فضا فرستادهاند و اکثر این ماهوارهها مربوط به برنامههای بومی بودهاند. هر کشور دیگری در این حجم، تولید و پرتاب ماهواره داشته باشد میتواند پیشروی بازار تجاری جهانی فضا باشد و چنین هم هست. آمریکا، اروپا و روسیه ظرفیتهای فضایی برابر یا بیشتر از چین دارند و بازار جهانی تولید ماهواره بین این کشورها تقسیم شده است.
از اواخر دهه 90 میلادی، به دلیل مشکلاتی بین چین و آمریکا راکتهای چینی از دسترس اکثر بازیگران فضایی جهان خارج بودهاند. در آن هنگام، به نظر میرسید آمریکا از پیشرفت چین در فناوری ساخت موشک ناراحت است چون تصور میکرد این پیشرفت نتیجه انتقال دانش از مهندسین فضایی آمریکایی همتایان چینی پس از پرتابهای ناموفق ماهوارههای آمریکایی توسط راکتهای چینی لانگ مارچ (Long March) رخ داده است. در نتیجه آمریکا چین را حتی از استفاده بسیاری از قطعات آماده در موشکها تحریم کرد. از آنجا که بیشتر ماهوارههای غیرآمریکایی حداقل شامل چند قطعه آمریکایی بودند، اجرای شدید قانونهای ITAR باعث انزوای بیشتر ماهوارهبرهای چینی شد.
اما امروزه چین با وجود گذراندن حدودا دو دهه زیر سایه تحریمهای ITAR، ظرفیتهای فضایی خود را به جایی رسانده است که توانایی رقابت در بازار جهانی را دارد. در شرایط فعلی غیر از اپراتورها، کشورهایی که تازه به عرصه فضا دست پیدا کردهاند نیز به مشتریهای چین تبدیل شدهاند.
چین شروع دشواری در بازار مخابرات ماهوارهای داشت. دو ماهواره این کشور که از پلتفرم ماهوارهای DFH-4 توسط آکادمی فناوری فضایی چین (CAST) توسعه یافته بودند، ماهوارههای Sinosat-2 و Nigcomsat-1 نام داشتند که باتریهای خورشیدی آنها دچار مشکل شد و از بین رفتند. اما امروزه ۷ ماهواره فعال در مدار وجود دارند که بر اساس پلتفرم DFH-4 ساخته شدهاند. این ماهوارهها از کانال شرکت گریت وال (China Great Wall Industry Corp. (CGWIC)) به مشتریان بینالمللی فروخته میشوند که تنها شرکت فضایی چینی است که اجازه انجام کسب و کار بینالمللی فضایی را دارد.
CGWIC طی این دو دهه با ارائه یک بسته پیشنهادی شامل ماهوارههای DFH-4 و پرتاب آنها با ماهوارهبرهای لانگ مارچ به امضای قراردادهای بینالمللی پرداخته است؛ بدین ترتیب از لحاظ تحریمهای ITAR نیز مشکلی پیش نمیآید. در یک سال اخیر، شرکت CGWIC قراردادهایی را با تایکام (Thaicom)، اپراتور ماهوارهای اصلی تایلند و شرکت اندونزیایی Palapa Satelit Nusantara Sejahtera منعقد کرده است. قرارداد دوم که مربوط به توسعه ماهواره Palapa-N1 برای اندونزی است، شامل ساخت ایستگاه زمینی و پشتیبانی مالی نیز میباشد. علاوه بر این اپراتور اندونزیایی Pasifik Satelit Nusantara به اختصار PSN برای ساخت ماهواره PSN-7 با CGWIC به امضا رسانده است. این ماهواره پربازده که در باند Ka فعالیت خواهد کرد، 104 نقطه پرتو خواهد داشت.
فو ژیهنگ (Fu Zhiheng) نایب رییس CGWIC میگوید: «با رشد محصولاتمان و افزایش ضریب اطمینان، با اعتماد به نفس بیشتری میتوانیم به جذب اپراتورها بپردازیم. وی در ادامه به برخی سوالات وبسایت SpaceNews در مورد فعالیت این شرکت پاسخ داد.
CGWIC قرار است دو ماهواره برای اندونزی بسازد؛ از لحاظ مالی چه نقشی در این پروژه خواهید داشت؟
مدل کسب و کار شرکت ما در شرایط حاضر، ارائه یک بسته خدماتی کامل برای مشتری میباشد. این پکیج شامل خدمات پرتاب، ایستگاه زمینی و بیمه است که در مورد ماهواره Palapa-N1 حمایت مالی را نیز شامل میگردد. البته این اولین باری نیست که از یک پروژه حمایت مالی میکنیم. به دلیل اینکه آمادهسازی فرم درخواست وام توسط مشتریان معمولا به زمان نیاز دارد، ما از روابط خوبمان با بعضی بانکهای چینی استفاده کرده و وامهای تجاری برای آنها دریافت میکنیم.
در برخی موارد بستههای خدماتی شما شامل ایستگاههای زمینی هم میشوند. این اتفاق چند وقت یک بار رخ میدهد؟
اپراتورهای تازه تاسیس ترجیح میدهند که یک پکیج کامل شامل ایستگاه زمینی برای کنترل ماهواره داشته باشند. برای تولیدکنندگان ماهواره نیز راحتتر است که خدمات را به صورت جامع ارائه کنند. در گذشته نیز یک بار چنین موردی داشتیم و مشتری ما با بررسی هزینه خدمات دیگر متوجه شد که هزینه ارائه پکیج کامل توسط ما صرفه اقتصادی بیشتری دارد.
با تاسیس اپراتورهای جدید، مشتریان احتمالی CGWIC نیز بیشتر میشود. آیا اطمینان دارید که بتوانید تعاد بیشتری را به مشتری بالفعل تبدیل کنید؟
بله. با بهبود کیفیت محصولات و افزایش ضریب اطمینان، مطمئنیم که میتوانیم مشتریان بیشتری نیز جذب کنیم. اولین ماهواره DFH-4 با نام VeneSat-1 پس از گذشت 10 سال هنوز در مدار فعال است. با وجود این سابقه بدون خدشه در مدار، باور دارم که پیغام خود را به صراحت برای بازار بیان کردهایم. هم ماهوارههای ما ضریب اطمینان خوبی دارند و هم ماهوارهبرهای لانگ مارچ سابقه خوبی را از خود نشان دادهاند.
طرح “ابتکار کمربند و جاده(The Belt and Road Initiative -BRI) چه تاثیری بر بخش فضایی خواهد گذاشت؟
فکر میکنم این طرح فرصت بیشتری را برای عرض اندام در اختیار شرکتهای چینی بگذارد. CGWIC اهدافی را در چهارچوب این طرح دنبال میکند اما سخت است که بتوان گفت که آیا واقعا این طرح کاتالیزوری برای فعالیت ما خواهد شد یا خیر. به هر حال اگر کشور در مسیر طرح BRI قصد پرتاب ماهواره داشته باشد باید زیرساختهایی مانند مالکیت نقطه مداری در آن فراهم باشد و این امور دست ما نیست.
CGWIC سالانه چند ماهواره تولید میکند؟
CGWIC صرفا تولیدکننده ماهواره نیست. برای مثال در مورد ماهوارههای مخابراتی ما با CAST همکاری میکنیم که تمام ماهوارههای مخابراتی را در چین از جمله ماهوارههای و DFH-4 و در آینده ماهوارههای DFH-5 تولید میکند. اما در حال حاضر غیر از ماهوارههای مخابراتی، ماهوارههای ناوبری، سنجش از دور و سفینههای سرنشیندار را نیز در خط تولید خود داریم. ظرفیت تولید مشترک ما بسیار قدرتمند است و طی دو سال اخیر به طور میانگین سالی 20 ماهواره را به فضا ارسال کردهایم.
برای امسال قصد دارید چند ماهواره پرتاب کنید؟
حدودا ۳۰ پرتاب. چین پرتابهای بومی زیادی نیاز دارد. چون همانطور که میدانید سامانه ناوبری بایدو در حال تبدیل شدن به یک سامانه جهانی تا سال ۲۰۲۰ میباشد و هنوز پرتاب ماهوارههای آن ادامه دارد. همچنین برنامههای بومی دیگری از جمله سنجش از دور زمین، اکتشافات عمق فضا، هواشناسی و ارسال انسان به فضا هرکدام نیازمند تعداد قابل توجهی پرتاب هستند که رکوردزنی چین در تعداد پرتابهای سالانه را تامین میکنند. البته شرکتهای خصوصی فعال در زمینه پرتاب نیز در چین در حال ظهور هستند که اگر میخواهند موفق شوند باید روی پرتاب ماهوارههای کوچکتر تمرکز کنند چون صنعت فضایی چین با آمریکا متفاوت است و بیشتر به دولت وابسته است.