آغاز ماموریت جدید ناسا برای مطالعه ژئوکورونا

ناسا ماموریت دو ساله رصدخانه ژئوکورونای کاروترز را برای بررسی هاله فرابنفش زمین آغاز کرده است. این رصدخانه در روز ۲۴سپتامبر۲۰۲۵ ساعت ۷:۳۰ صبح به وقت شرقی از مرکز فضایی کندیدر ایالت فلوریدا آمریکا پرتاب شد.

اهداف ماموریت

این ماموریت بخشی از برنامه‌های علمی ناسا برای مطالعه لایه‌های بیرونی جو زمین است. رصدخانه کاروترز (Carruthers Geocorona Observatory) به همراه کاوشگر نقشه‌برداری و شتاب میان‌ستاره‌ای ناسا (IMAP به اختصار Interstellar Mapping and Acceleration Probe)، فضاپیمای پیگیری آب‌وهوای فضایی ناسا (SWFO-L1 به اختصار Space Weather Follow-On Lagrange 1) و سامانه‌های سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA به اختصار National Oceanic and Atmospheric Administration) در فضا فعالیت خواهد کرد.

این رصدخانه بیرونی‌ترین لایه جو زمین یعنی اگزوسفر (Exosphere) را بررسی می‌کند؛ لایه‌ای که از ارتفاع حدود ۵۰۰ کیلومتر آغاز می‌شود و تا ۱۰هزار کیلومتری زمین امتداد دارد. در این بخش از جو، گازهای سبک مانند هیدروژن امکان گریز از اتمسفر را پیدا می‌کنند. ژئوکورونا، هاله فرابنفش زمین، در همین ناحیه قرار دارد و تا حدود نیمه مسیر ماه گسترش می‌یابد.

میراث دکتر کاروترز

ایده این ماموریت به مشاهدات جورج کاروترز (George Carruthers)، فیزیکدان و مهندس آمریکایی، بازمی‌گردد. او در ماموریت آپولو۱۶ در آوریل۱۹۷۲ دوربینی فرابنفش روی ماه نصب کرد که نخستین تصاویر از ژئوکورونا را ثبت کرد. هرچند نتایج چشمگیر بودند، اما کاروترز تشخیص داد که این تصاویر کامل نیستند. او تا زمان درگذشتش در سال۲۰۲۰ بر روی تحقق ایده ماموریت کامل‌تر کار می‌کرد و رصدخانه کنونی ادامه دیدگاه او است.

فناوری‌های تصویربرداری

مدل جدید دوربین‌های این ماموریت نمایانگر پنج دهه پیشرفت در فناوری تصویربرداری فرابنفش است. رصدخانه مجهز به دو نوع تصویرگر خواهد بود:

• تصویرگر میدان وسیع برای ثبت کل اگزوسفر،
• تصویرگر میدان نزدیک برای بررسی جزئیات تعامل جو با ذرات خورشیدی.

این داده‌ها به پژوهشگران کمک می‌کنند تا فرآیند از دست رفتن هیدروژن زمین را درک کنند؛ هیدروژنی که یکی از عناصر حیاتی برای تشکیل آب و استمرار حیات است.

مسیر ماموریت

رصدخانه در نقطه لاگرانژ۱ (L1) میان زمین و خورشید مستقر می‌شود؛ نقطه‌ای که حدود ۱.۶میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد و چهار برابر دورتر از ماه است. انتظار می‌رود گردآوری داده‌ها از مارس۲۰۲۶ آغاز شود. عمر عملیاتی ماموریت دست‌کم دو سال برآورد شده و در صورت عملکرد مناسب، این بازه می‌تواند افزایش یابد. این پروژه علاوه بر ارتقای درک ما از رفتار جو زمین، مسیر پژوهش درباره سیاره‌های مشابه زمین در دیگر بخش‌های کهکشان را نیز هموار می‌سازد.