مریم فخیمی: طلا از آغاز تاریخ مکتوب بشر، فلزی ارزشمند و گرانبهایی بوده که در میان مردم عادی به عنوان کالای تجملاتی استفاده میشود. اما این فلز سرمایهای در صنعت و پزشکی و به ویژه در کشورهای توسعه یافته کاربردهای زیادی دارد.
در این میان استفاده از طلا در صنعت هوافضا بسیار جذاب است. چون طلا یک فلز گرانبها است، شاید باور نکنید که انسان آن را به فضا ارسال کند. اما به دلیل برخی از ویژگیهای منحصر به فرد طلا، کاربرد آن در برنامه فضایی بسیار ارزشمند است.
به عنوان مثال، از آن در لباس فضانوردی استفاده میشود. یک لایه نازک از طلا در بخش بیرونی لباس فضانوردی استفاده می شود تا در هنگام راهپیمایی فضایی از فضانورد در برابر اشعه کیهانی محافظت کند و گرمای سوزاننده خورشید را منعکس کند. این بخش پرجذبه کاربرد طلا در صنعت فضایی است.
از طلا در مدارهای جریان برق نیز استفاده میشود. اگر به قطعاتی نیاز دارید که بدون روغنکاری، تعمیر و نگهداری به خوبی مقاومت کرده به کار خود ادامه دهند، طلا فلز مناسبی است. طلا در مدارهای برق صنعت فضایی استفاده میشود چرا که رسانا و اتصالدهنده قابل اعتمادی است. و همچنین، به دلیل ویژگیهای بازتابنده، بسیاری از قطعات با ورق نازک طلا پوشش داده میشوند. این فلز به انعکاس اشعه مادون قرمز از بدنه و ثبات درجه حرارت در هواپیما کمک میکند. بدون این پوشش، قسمتهای تیره رنگ فضاپیما گرمای بیشتری را جذب می کنند، که منجر به از کار افتادن قطعات و یا سقوط فضاپیما میشود.
طلا به عنوان روان کننده بین قطعات مکانیکی استفاده میشود. در فضا، روان کنندههای آلی (گریسهای ارگانیک) بیثبات هستند، در خلا تبخیر شده و بوسیله تابش شدید در فضا شکسته می شوند. در حالی که طلا مقاومت برشی بسیار کمی دارد و لایههای نازک طلا بین قطعات متحرکِ به عنوان یک روان کننده عمل میکند. مولکول های طلا تحت نیروهای اصطکاک روی هم می لغزند و این موضوع، عملی روان کننده را به وجود میآورد.و البته طلا از قطعات در برابر اشعههای قدرتمند کیهانی خارج از جو زمین محافظت میکند. اینها کاربردهای شگفتانگیز طلا در صنعت فضایی است.
اگرچه طلا فلز گرانبهایی است اما ارزش آن در برابر میلیاردها دلار هزینهای که صرف سفرهای فضایی میشود، رقم کمی است.
فضاپیماها دارای الیاف پلی استر پوشیده شده با طلا هستند که از آنها در برابر گرمای خورشید حفاظت میکند. یک لایه نازک از طلا در کلاه ایمنی فضانوردان، مانع اثرات خطرناک تابش خورشید است. همچنین بهمنظور جلوگیری از آسیب دیدن چشم فضانوردان در برابر نور مستقیم خورشید شیشههای عینک آنها با لایه بسیار نازکی از طلا پوشش داده میشود. استفاده از طلا در ماهوارهها سرعت انتقال دادهها را افزایش میدهد.
طلا جزء مهمی در تجهیزات و پروژه های هوافضا است. در سال ۱۹۷۷، لوحهای ماموریت ویجر با ورق طلا پوشانده و به فضا پرتاب شدند. این صفحهها شامل نگارهها و آواهایی هستند که برای نشان دادن گوناگونی زندگی و فرهنگهای زمینی به موجودات هوشمند فضایی یا انسانهای آینده ساخته شدهاند. این لوحها از مس طلاکاری شده ساخته شدهاست. پوشش آن از آلومینیوم است که آنرا با اورانیوم-۲۳۸ آبکاری الکتریکی کردهاند. نیمه عمر اورانیوم-۲۳۸، ۴،۴۶۸ میلیون سال است و بدین ترتیب تمدنهای هوشمند میتوانند پس از یافتن این صفحات، عمر آنها را محاسبه کنند. از آنجا که طلا هرگز دچار زنگ زدگی نمیشود، لوحها با این فلز پوشانده شدهاند.
اهمیت فلزطلا در صنایع هوافضا به اندازهای است که بدون آن امکان سفر به کره ماه میسر نمیشد. تلسکوپ فضایی جیمز وب دارای ۱۸ آینه ۶ گوشه است که همه آنها با استفاده از لایه نازکی از طلا برای انعکاس اشعه مادون قرمز پوشانده شدهاند.
استفاده روزافزون طلا در فن آوریهای پیشرفته مانند رادارهای ارتباط از راه دور، رایانههای فوق سریع، الکترونیک ماهواره، سیستمهای دفاعی، موتور جت، فضاپیما، مخابرات، اپتیک و… باعث شده که این فلز یک منبع مهم استراتژیک در رقابت اقتصادی و فنی ایالات متحده باشد.