زیستگاههای فضایی هوشمند برای زندگی در سیاره سرخ
آژانس فضایی اروپا پیش‌بینی می‌کند که در آینده‌ای نزدیک، انسان‌ها در مریخ در سکونتگاه‌هایی موسوم به «واحه‌های فضایی» زندگی خواهند کرد. این سکونتگاه‌ها گنبدهای سفید و مقاومی هستند که در برابر پرتوهای کیهانی محافظت می‌کنند و به طور مستقل تمام نیازهای حیاتی انسان، از جمله انرژی و غذا را فراهم می‌کنند.
این زیستگاههای فضایی عظیم، ایمن، هوشمند و مستقل از زمین طراحی شده‌اند و در آنها ربات‌هایی شبیه به «دروید»های دنیای جنگ ستارگان، بدون خستگی یا آسیب‌پذیری در برابر پرتوهای کیهانی و طوفان‌های گردوغبار، به‌تنهایی سطح گسترده مریخ را کاوش می‌کنند.
هدف اصلی توسعه سکونتگاه‌های انسانی نه تنها در مدار زمین، بلکه در ماه، مریخ و فراتر از آن است؛ این برنامه جاه‌طلبانه، ایجاد یک حضور پایدار و مستقل در فضا را دنبال می‌کند که برای آینده بشریت ضروری به شمار می‌رود.
سکونتگاه‌های فضایی برای محافظت از انسان‌ها در برابر شرایط سخت مریخ طراحی شده‌اند. دیواره‌های آنها از موادی با فناوری پیشرفته ساخته می‌شود که نه‌تنها تابش‌ها را دفع می‌کند بلکه توان پیش‌بینی و واکنش در برابر تهدیدهایی چون برخورد شهاب‌سنگ‌ها را نیز دارد. این سازه‌ها محیطی امن برای خواب، تغذیه و کار فراهم می‌کنند و به انسان اجازه می‌دهند تا دوره‌های طولانی‌تری را دور از زمین سپری کند.
در این زیستگاه‌ها، گلخانه‌های سقف‌شیشه‌ای محلی برای پرورش محصولاتی مانند سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، برنج، قارچ و سبزیجات برگ‌دار خواهند بود. تولید غذا در محل، نیاز به حمل مواد از زمین را از بین می‌برد و گامی مهم در جهت خودکفایی کامل است. این روش به پایداری و استقلال غذایی کمک شایانی می‌کند و امکان دستیابی به یک سامانه تولید غذای مستقل و کارآمد را فراهم می‌آورد. استفاده از گلخانه‌ها همچنین می‌تواند به کاهش ضایعات مواد غذایی و بهینه‌سازی مصرف منابع کمک کند.
چالش‌های پیش رو برای زندگی در مریخ
در آینده، فضاپیماها، ماهواره‌ها و تلسکوپ‌های دیگری با اندازه‌های بسیار بزرگتر ساخته خواهند شد، بدون محدودیت‌های وسایل پرتاب. این سازه‌ها مستقیما در مدار، بر روی سطح ماه یا مریخ تولید و مونتاژ خواهند شد، برخلاف تلسکوپ جیمز وب که به اندازه یک زمین تنیس بود و به طور پیچیده‌ای درون یک ماهواره‌بر قرار گرفت و سپس در فضا مستقر شد. این فناوری های جدید نویدبخش دوره‌های اکتشافی و مشاهدات نجومی بی‌سابقه‌ای هستند که به ما اجازه می‌دهند تا جهان را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.
بر اساس پیش‌بینی آژانس فضایی اروپا (ESA) طبق یک شبیه‌سازی دیجیتالی، در ۱۵ سال آینده، فضانوردان در مریخ با لباس‌های فضایی کاربردی راه می‌روند و در گنبدهای محافظ زندگی و استراحت خواهند کرد. فضاپیماها و تجهیزات فضایی دیگر نیازی به هدایت زمینی نخواهند داشت؛ زیرا از هوشمندی لازم برای انجام وظایف خود به‌صورت خودکار برخوردار خواهند بود. در این مسیر، حتی زباله‌های فضایی نیز بازیافت می‌شوند تا اقتصاد فضایی آینده، چرخه‌ای و پایدار باشد.
تا امروز، زندگی بشر در فضا محدود به ایستگاه‌های مدار پایین زمین و اقامت‌هایی چندماهه بوده‌است، اما در آینده نزدیک، اقامت‌هایی چندساله یا حتی دائمی در فضا، ممکن و رایج خواهد شد تا ما را به گونه‌ای میان‌سیاره‌ای بدل می‌کند.
با وجود تمام امیدها، چالش‌های پیش رو برای سفر انسان به مریخ بسیار بزرگ است. انسان‌ها تاکنون بیش از ۴۰۰ هزار کیلومتر از زمین دور نشده‌اند، در حالی که مریخ به طور متوسط ۱۴۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد. هیچ فضاپیمایی هنوز برای حمل انسان به این سیاره آماده نشده و این فاصله زیاد، ماموریت‌های طولانی مدت و چالش‌های مربوط به سلامت انسان را بسیار پیچیده می‌کند.
هرچند ناسا و اسپیس‌ایکس به‌دنبال اعزام انسان به مریخ در دهه‌های آینده‌اند، اما مسیر هنوز دشوار و طولانی است. حتی جدیدترین فضاپیمای اسپیس‌ایکس، یعنی استارشیپ، به‌تازگی در یک آزمایش زمینی منفجر شده‌است.