آغاز به کار آژانس فضایی آفریقا با ماموریت‌ها و چالش‌هایش
آژانس فضایی آفریقا با هدف تقویت همکاری‌های بین‌المللی، رصد اثرات اقلیمی و بهبود امدادرسانی در بلایا عملیات خود را آغاز می‌کند. این آژانس به عنوان بستری برای افزایش همکاری میان کشورهای آفریقایی در استفاده صلح‌آمیز از فضا، تبادل تخصص و ارائه داده‌ها و خدمات مشاهده زمین عمل خواهد کرد. این برنامه مشترک اتحادیه آفریقا و اروپا نیز به منظور حمایت از حفاظت از محیط زیست و امنیت در حال اجرا است و دسترسی به داده‌های ماهواره‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی را فراهم می‌کند.
اولویت‌های اصلی آژانس فضایی آفریقا
آژانس فضایی آفریقا (AfSA) که به عنوان اولین آژانس فضایی قاره‌ای آفریقا در آوریل راه‌اندازی شد، به دنبال جذب بودجه برای اجرای اولین پروژه‌های خود است؛ این آژانس، ابتکاری از سوی اتحادیه آفریقا با ۵۵ عضو می‌باشد که دفتر مرکزی آن در قاهره قرار دارد. هدف AfSA هماهنگی برنامه‌های فضایی در دومین قاره بزرگ جهان است و بیش از ۲۰ کشور آفریقایی برنامه فضایی دارند.
اولویت‌های اصلی آژانس فضایی آفریقا شامل بهبود ارتباطات ماهواره‌ای است که برای اتصال مناطق روستایی حیاتی است. AfSA همچنین قصد دارد از داده‌های فضایی برای نظارت بر اثرات تغییرات اقلیمی، ارائه کمک‌های امدادی و پشتیبانی از کشاورزی، امنیت غذایی و منابع آبی استفاده کند. این سازمان نقش مهمی در همکاری‌های بین آفریقایی و بین‌المللی در پیشرفت‌های علم، فناوری و نوآوری فضایی دارد.
در مراسم افتتاح آژانس فضایی آفریقا در ۲۰آوریل، آژانس فضایی اروپا (ESA)، آژانس فضایی روسیه یا روسکاسموس (Roscosmos) و آژانس فضایی امارات متحده عربی (UAE Space Agency)، همگی تفاهم‌نامه‌هایی برای همکاری با AfSA امضا کردند؛ همچنین، چین و ایالات متحده نیز هیئت‌هایی را به این مراسم اعزام کردند.
یکی از نخستین پروژه‌های مشترک AfSA، همکاری فضایی آفریقا–اتحادیه اروپا است؛ پروژه‌ای چهار ساله با بودجه ۵۱ میلیون دلاری که با تامین مالی اتحادیه اروپا، با هدف تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و توسعه زیست‌بوم فضایی آفریقا طراحی شده است. به گفته دنیل وود، مهندس هوافضا در موسسه فناوری ماساچوست» (MIT) و متخصص همکاری‌های فضایی با رهبران آفریقایی، AfSA باید به‌گونه‌ای عمل کند که با همه مناطق جهان تعامل برقرار کند، اما درعین‌حال باید بر اولویت‌های قاره آفریقا متمرکز بماند.
چین نیز از مدت‌ها پیش با آژانس‌های ملی فضایی کشورهای آفریقایی همکاری داشته و نقش آن در بخش فضایی این قاره در حال گسترش است. بر پایه آمارها، شرکت‌های فناورانه دولتی چین در فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۳ حدود یک‌پنجم قراردادهای ماهواره‌ای خارجی در آفریقا را به ارزش معادل ۸۷۱٫۵ میلیون دلار به خود اختصاص داده‌اند؛ رقمی که پس از فرانسه در جایگاه دوم قرار دارد و بیش از سه برابر کل قراردادهای ایالات متحده (۲۵۰ میلیون دلار) محسوب می‌شود.
ربکا نادین، کارشناس سیاست و روابط خارجی چین در اندیشکده ODI، می‌گوید: «بانک‌های دولتی چین وام‌هایی برای پروژه‌های فضایی مختلف در آفریقا ارائه داده‌اند»؛ به گفته او، نهادهای چینی تاکنون برای کشورهای آفریقایی ماهواره‌های مخابراتی و سنجش از دور ساخته و پرتاب کرده‌اند و همچنین در تامین مالی زیرساخت‌ها مشارکت داشته‌اند؛ روندی که احتمالا در آینده نیز گسترش خواهد یافت.
کناره‌گیری ایالات متحده از تامین مالی توسعه بین‌المللی احتمالا پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت. مشاک ندیریتو می‌گوید: «شرکای بین‌المللی در طول زمان تغییر خواهند کرد و این تغییر تدریجی به این معناست که همکاری‌های سنتی امکان دارد دیگر پایدار نباشند؛ بنابراین باید راه‌هایی برای تداوم برنامه‌هایمان، چه بدون این شراکت‌ها و چه با استفاده خلاقانه از آن‌ها، طراحی کنیم.»
چین علاوه بر ساخت و پرتاب ماهواره‌ها، در احداث زیرساخت‌های فضایی آفریقا نیز مشارکت کرده است؛ در حال حاضر دانشگاه‌های آمریکایی و ناسا، پروژه‌های مشترک متعددی با نهادهای علمی آفریقایی دارند، اما به گفته ربکا نادین، این تلاش‌ها از انسجام و راهبرد مشخصی که چین در پیش گرفته برخوردار نیستند. او می‌گوید: «چین، آفریقا را نه فقط به‌عنوان شریک، بلکه به‌عنوان مشتری برای خدمات فضایی خود می‌بیند.»
برنامه‌های فضایی کشورهای آفریقایی که برخی از آن‌ها قدمتی چند ده‌ساله دارند، عمدتا بر ماهواره‌ها متمرکزند؛ از جمله ماهواره‌های مخابراتی و سنجش از دور. مصر و آفریقای جنوبی هر یک بیش از دوازده ماهواره پرتاب کرده‌اند و بسیاری از کشورها نیز میزبان ایستگاه‌های زمینی هستند که داده‌های ماهواره‌ای را دریافت و پردازش می‌کنند.
بااین‌حال، تنها تعداد معدودی از کشورها توانایی ساخت ماهواره را دارند و بیشتر آن‌ها همچنان به پرتابگرهای خارجی وابسته‌اند. ندیریتو تاکید می‌کند: «تمرکز AfSA روی ماهواره‌ها به معنای کنارگذاشتن ماموریت‌های فضایی بزرگ‌تر نیست، ما واقع‌بین هستیم و می‌خواهیم ابتدا راه برویم، بعد بدویم.»
دنیل وود نیز می‌گوید: «یکی از اهداف کلیدی AfSA باید تقویت همکاری‌های درون‌قاره‌ای، در کنار همکاری‌های بین‌المللی باشد؛ به گفته او، کشورهایی با تجربه بیشتر می‌توانند دانش خود را به اشتراک بگذارند و از نیازهای مشترک در مناطق مختلف بهره‌برداری کنند. این یک دوران تازه است. اگر در گذشته فرصت‌ها در بیرون از آفریقا به نظر می‌رسید، امروز می‌توانیم بگوییم که فرصت‌های زیادی برای همکاری در داخل قاره وجود دارد.»