ماهواره هسته‌ای فوق‌محرمانه روسیه، Cosmos 2553، دچار نقص فنی شده است. این ماهواره که نقشی کلیدی در توسعه فناوری‌های ضد ماهواره‌ای هسته‌ای روسیه دارد، ماه‌ها رفتار نامنظمی از خود نشان داده و اکنون به نظر می‌رسد که دچار مشکل جدی شده است. کارشناسان آمریکایی معتقدند این حادثه می‌تواند بر برنامه‌های فضایی روسیه تاثیرات مهمی داشته باشد.
از ماموریت علمی تا نقش بالقوه در جنگ فضایی
با وجود اینکه ماهواره‌ها به خودی خود سلاح محسوب نمی‌شوند، اما نقش مهمی در توسعه فناوری‌هایی دارند که می‌توانند سامانه‌هایی مانند استارلینک (Starlink) را هدف قرار دهند. استارلینک برای ارتش اوکراین حیاتی است و استفاده از آن برای اوکراین یک مزیت بزرگ در میدان نبرد محسوب می‌شود که دسترسی به داده‌ها را سریع و آسان می‌کند و جایگزینی آسانی ندارد.
شرکت ردیابی فضایی لئولبز (LeoLabs) در نوامبر۲۰۲۳ با استفاده از رادار داپلر، ناهنجاری‌هایی در رفتار این ماهواره را شناسایی کرد. این شرکت اطمینان دارد ماهواره به طور نامنظم در حال چرخش است. دارن مک‌نایت، کارشناس ارشد لئولبز تاکید می‌کند: «تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های تکمیلی راداری، عدم ثبات و احتمال از کار افتادن ماهواره را نشان می‌دهند.»
مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS) نیز در آخرین ارزیابی تهدیدات فضایی خود اعلام کرده که ماهواره Cosmos 2553 به احتمال قوی دیگر عملیاتی نیست. فرماندهی فضایی ایالات متحده نیز با تایید تغییرات ارتفاعی در مدار این ماهواره، از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کرده است.
با توجه به داده‌های اخیر از شرکت آمریکایی اسلینگ‌شات ائرواسپیس (Slingshot Aerospace)، رفتار یک ماهواره از می۲۰۲۴ تا حدودی تغییر کرده است. این شرکت که در ردیابی اشیا فضایی فعالیت دارد، از یادگیری ماشینی برای تجزیه و تحلیل رفتار ماهواره‌ها استفاده می‌کند. این تغییر رفتار می‌تواند نشان‌دهنده بروز مشکل، تغییر ماموریت یا حتی یک تهدید بالقوه باشد. اسلینگ‌شات از هوش مصنوعی برای شناسایی ناهنجاری‌ها در فضاپیماها نیز بهره می‌برد.
بلیندا مارشند، مدیر علمی اسلینگ‌شات می‌گوید: «تغییرات نوری در ماهواره Cosmos 2553 مشاهده شده که می‌تواند ناشی از چرخش باشد، اما تحلیل‌های اخیر آنها نشان می‌دهد که احتمال دارد این ماهواره تا حدودی به وضعیت پایدار بازگشته باشد.» با وجود این، هنوز هیچ تاییدی بر عملیاتی بودن مجدد آن وجود ندارد و کارشناسان می‌گویند که امکان دارد ماهواره Cosmos 2553 به‌طور جبران‌ناپذیری آسیب دیده باشد.
نقص فنی ماهواره روسیه
این رویداد در زمانی رخ می‌دهد که رقابت فضایی بین ایالات متحده، روسیه و چین در حال تشدید است و مدار زمین مملو از تعداد فزاینده‌ای از ماهواره‌های نظامی، علمی و تجاری است. این رقابت فضایی شامل افزایش تعداد ماهواره‌ها، همکاری‌های فضایی و احتمالا توسعه تسلیحات فضایی است. این وضعیت، امنیت فضایی و پایداری آن را به چالش می‌کشد و نیاز به نظارت و همکاری بین‌المللی برای جلوگیری از درگیری و تضمین استفاده صلح‌آمیز از فضا را برجسته می‌کند.
فرماندهی فضایی ایالات متحده هشدار داده که ماهواره‌هایی مانند Cosmos 2553 با ماموریت‌های مبهم و رفتار غیرقابل پیش‌بینی خود، احتمال سوتفاهم و افزایش تنش‌ها در فضا را افزایش می‌دهند. این نگرانی‌ها به ویژه با سابقه روسیه در هدف قرار دادن اشیا فضایی تشدید می‌شود.