راهنمای رصد آسمان شب در دل آلودگی نوری شهرها
آلودگی نوری در شهرها و شهرک‌ها، تماشای آسمان شب را بسیار دشوار کرده و این تجربه را تا حد زیادی از شهرنشینان گرفته است؛ با این حال، هنوز هم می‌توانید کارهایی انجام دهید تا اجرام آسمانی را در شهر مشاهده کنید و با دنیای نجوم ارتباط برقرار کنید؛ به عنوان مثال، استفاده از نقشه‌های ستاره‌ها، اپلیکیشن‌های نجومی و یافتن مکان‌های مرتفع و تاریک‌تر در شهر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
شناخت آلودگی نوری
از این مکان‌ها، تامل در ژرفای کیهان می‌تواند دشوار باشد؛ زیرا نور مصنوعی هدر رفته آسمان را با درخشش پراکنده شبانه پر می‌کند که به عنوان آلودگی نوری (Light Pollution) شناخته می‌شود.
درک آلودگی نوری شهر خود
برای شروع رصد آسمان، می‌توانید با آزمایش‌های رایگان آغاز کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا برای رصد در شب‌هایی که آلودگی نوری کمتر است، آماده شوید؛ به عنوان مثال، ابرها می‌توانند رصد را در هر مکانی خراب کنند، بنابراین آگاهی از پیش‌بینی آب و هوا برای رصد ستارگان اهمیت دارد. این دانش به شما در برنامه‌ریزی بهتر و بهینه‌سازی زمان رصد کمک می‌کند.
اما پدیده جوی دیگری هم وجود دارد که همه منجمان ساکن شهر می‌دانند که برای وضوح دیدشان مهم است، چیزی که آن را «شفافیت» می‌نامند.
مفهوم شفافیت
یافتن موقعیت مناسب رصد
اگر در شهری با آلودگی نوری زندگی می‌کنید، برای رصد بهتر آسمان، بزرگترین بخش آسمان قابل مشاهده را پیدا کنید یا به مرتفع‌ترین نقطه ممکن بروید. پنجره‌های اتاق زیر شیروانی، پشت بام‌ها، پنجره‌های آپارتمان‌های بلندمرتبه یا یک پارک محلی به ویژه در حومه شهر، همگی گزینه‌های خوبی برای مشاهده آسمان شب هستند.
دوری از آلودگی نوری
اگر نمی‌توانید تلفن خود را به طور کامل خاموش کنید، یک برنامه فیلتر نور قرمز مناسب را دانلود یا فعال کنید. این برنامه‌ها به شما امکان می‌دهند صفحه نمایش را بدون نیاز به تنظیم مجدد چشم در تاریکی ببینید. در iOS، تنظیمات دسترسی‌پذیری به شما اجازه می‌دهد رنگ‌های تلفن خود را روشن‌تر کنید یا حتی یک نقطه قرمز روی صفحه نمایش بکشید.
آگاهی از موقعیت اجرام در آسمان صاف
با این حال، پیش از اینکه یکی از این موارد را استفاده کنید، ارزش آن را دارد که یک تمرین سریع انجام دهید تا آنچه را که واقعا می‌توانید زیر آسمان شب محل خود ببینید، مشخص کنید.
استفاده از تلسکوپ در یک شهر با آلودگی نوری
بدین ترتیب اگر بنابراین بخواهید حتی در منطقه دارای آلودگی نوری، به رصد ستارگان و کاوش دنیای نجوم بپردازید، برای کاهش اثرات ناشی از آلودگی چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
با وجود آلودگی نوری در آسمان‌های حومه شهر، که بسیاری از اجرام کم‌نور را پنهان می‌کند، یک تلسکوپ کوچک یا یک جفت دوربین دوچشمی خوب، تعداد قابل توجهی از اجرام روشن‌تر در اعماق آسمان را آشکار می‌کند؛ این اجرام شامل خوشه‌های ستاره‌ای، سحابی‌های سیاره‌ای درخشان و اجرام تابستانی و زمستانی مانند سحابی جبار و سحابی مرداب هستند.
از نگاه کردن مستقیم به اهداف بالای پشت بام‌ها یا دریچه‌های هوای گرم خودداری کنید؛ زیرا این موارد می‌توانند مشکلات مشابهی در جریان هوا ایجاد کنند. همچنین، همانطور که در یک مکان تاریک انجام می‌دهید، حداقل ۳۰ دقیقه به چشمان خود زمان دهید تا با تاریکی سازگار شوند و تا حد امکان، نورهای مصنوعی را از دید مستقیم خود دور نگه دارید.
تماشای سیاره‌ها در شهر
برای نمونه زحل با حلقه‌هایش و مشتری با نوارهای ابرش حتی برای تلسکوپ‌های کوچک هم اهداف دیدنی هستند. مریخ پرنور و زهره هلالی شکل نیز در تلسکوپ‌های بزرگ‌تر مناظر جذابی را ارائه می‌دهند. مشاهده هلال زهره مستلزم احتیاط است؛ اطمینان از قرار گرفتن خورشید در زیر افق قبل از شروع رصد الزامی است.
از مکان‌های حومه شهر، حتی با تلسکوپ دیافراگم ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متری می‌توانید مناظر چشمی خوبی را از قرص‌های ضعیف اورانوس و نپتون در میدان دید داشته باشید.
دیدن ستاره‌ها در شهر
در میان ستارگانی که نور آن‌ها قادر به گذر از میان آلودگی نوری مناطق مسکونی است، اهداف جالبی برای یک تلسکوپ با دیافراگم کوچک تا متوسط پیدا خواهید کرد؛ از جمله برخی از منظومه‌های درخشان‌تر دوگانه و چند ستاره‌ای که در آن دو یا چند ستاره، یا نزدیک به هم ظاهر می‌شوند یا در واقع به عنوان یک گروه گرانشی در فضا در حال چرخش هستند.
در فصل‌های تابستان و پاییز، اجرام قابل توجهی مانند منقار ماکیان یا آلبیرو (Albireo) در صورت فلکی دجاجه (قو) و اپسیلون شلیاق (Epsilon Lyrae) در صورت فلکی شلیاق را می‌توان به راحتی با یک تلسکوپ با دیافراگم ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌متری از مکان‌هایی با آسمان شب نسبتا صاف مشاهده کرد. این اجرام، که از مناظر آسمانی برجسته‌اند، برای رصد در این بازه زمانی و با این تجهیزات، در دسترس علاقه‌مندان به نجوم قرار دارند و فرصت مناسبی را برای کاوش در کیهان فراهم می‌کنند.
اگر به پروژه‌های رصد طولانی‌مدت با تلسکوپ علاقه‌مند هستید، همچنین می‌توانید ببینید که برخی از ستارگان متغیر، ستارگانی که روشنایی آن‌ها نوسان می‌کند، مانند راس الغول (Beta Persei) در برساوش، اغلب به صورت دوره‌ای به اندازه‌ای درخشان می‌شوند که حتی در میان آلودگی نوری متوسط هم دیده می‌شوند.
مشاهده ابرهای شب‌تاب از شهر
ابرهای شب‌تاب، در هنگام گرگ و میش، حتی از شهرهای آلوده به نور نیز قابل مشاهده و عکاسی هستند. این ابرها به رنگ متمایز آبی-سفید دیده می‌شوند و از ابرهای مرتفع معمولی مانند ابرهای سیروس که در اثر آلودگی نوری معمولا به رنگ نارنجی یا سفید-سبز دیده می‌شوند، قابل تشخیص هستند.