یک کشف شگفت‌انگیز؛ تغییر تاریخ زمین با سفر خورشید
یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی دانشگاه وین با بررسی داده‌های یک پروژه فضایی دریافته‌اند که منظومه شمسی از میان یک منطقه خاص با چگالی گاز و غبار متفاوت در کهکشان عبور کرده که احتمالا تاثیراتی بر جو زمین گذاشته است؛ پژوهشگران با استفاده از داده‌های پروژه گایا متعلق به سازمان فضایی اروپا و مشاهدات طیف‌سنجی، توانسته‌اند مسیر دقیق این عبور را مشخص کنند.
حدود ۱۴ میلیون سال پیش، منظومه شمسی از یک منطقه خاص در کهکشان، یعنی کمربند ستاره‌ساز اوریون (Orion Molecular Cloud) و از میان موج رادکلیف (Radcliffe) عبور کرده که احتمالا تاثیرات مهمی روی جو زمین و حتی تغییرات اقلیمی آن زمان داشته باشد؛ این ساختار عظیم و باریک در کهکشان شامل مناطق تولد ستاره‌های جدید است و خوشه‌های معروف اوریون نیز در این منطقه متولد شده‌اند.
ژوائو آلوس (João Alves)، استاد اخترفیزیک در دانشگاه وین(University of Vienna)، در خصوص این یافته‌ها می‌گوید: «خورشید ما دقیقا زمانی از این منطقه عبور کرد که خوشه‌های ستاره‌ای مشهور مانند NGC 1977، NGC 1980 و NGC 1981 در حال شکل‌گیری بودند.»
تاثیر این عبور بر زمین
چرا این موضوع مهم است؟ عبور از چنین منطقه‌ای می‌توانسته هلیوسفر (Heliosphere)، حباب محافظ اطراف منظومه شمسی را فشرده کند و میزان گرد و غبار بین‌ستاره‌ای ورودی به زمین را افزایش دهد.
برخی از این گرد و غبارها احتمالا عناصر رادیواکتیو حاصل از انفجار ابرنواخترها را به جو زمین وارد کرده باشند که احتمالا در لایه‌های زمین‌شناسی باقی مانده‌اند. هرچند که هنوز فناوری موجود به اندازه‌ای پیشرفته نیست که قادر به تشخیص قطعی این ردپاها باشد، دانشمندان امیدوارند در آینده بتوانند شواهدی برای این فرضیه پیدا کنند.
دانشمندان تخمین زده‌اند که عبور منظومه شمسی از کمربند ستاره‌ساز اوریون بین ۱۸.۲ تا ۱۱.۵ میلیون سال پیش رخ داده است؛ با این حال، بازه زمانی محتمل‌تر ۱۴.۸ تا ۱۲.۴ میلیون سال پیش بوده است. نکته جالب این است که این بازه زمانی با گذار اقلیمی میوسن میانه (Middle Miocene) نیز هم‌زمان است.
در این دوره، زمین از یک اقلیم گرم به یک دوره سردتر وارد شد و این تغییر منجر به شکل‌گیری یخچال‌های عظیم قطبی شد. افرم ماکونی (Affrim Makouni)، یکی از نویسندگان این پژوهش، می‌گوید: «این احتمال وجود دارد که گرد و غبار بین‌ستاره‌ای ناشی از عبور از موج رادکلیف تاثیراتی بر اقلیم زمین داشته باشد، اما برای وقوع چنین تغییری، میزان این گرد و غبار باید به مراتب بیشتر از آنچه که ما تاکنون در داده‌ها مشاهده کرده‌ایم، باشد.»
آیا چنین پدیده‌هایی می‌توانند بر تغییرات اقلیمی فعلی تاثیرگذار باشند؟
اگر بخواهیم پاسخ کوتاهی بدهیم، باید بگوییم که خیر؛ زیرا این دو کاملا قابل مقایسه نیستند. تغییرات اقلیمی آن دوران در بازه‌ای چندصد هزار ساله اتفاق افتاده است، در حالی که گرمایش جهانی کنونی ظرف چند دهه به وقوع پیوسته و عامل اصلی آن فعالیت‌های انسانی بوده است. در واقع، آنچه امروز شاهد آن هستیم ارتباطی با عبور منظومه شمسی از کهکشان ندارد، بلکه به میزان بی‌سابقه‌ای از انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن مربوط می‌شود.
این پژوهش اهمیت زیادی دارد؛ زیرا به ما کمک می‌کند تاریخ کنونی منظومه شمسی را بهتر درک کنیم و آن را در چارچوب کهکشان راه شیری قرار دهیم. در آینده، این تیم تحقیقاتی قصد دارد تا بررسی کند که خورشید در مسیر خود از میان کهکشان، دقیقا با چه محیط‌های کیهانی دیگری روبرو شده است. احتمالا این مسیرهای کیهانی سرنخ‌های بیشتری درباره گذشته و آینده زمین به ما ارائه خواهند داد.