تلسکوپ فضایی جدید چینی‌ها رقیب جیمز وب خواهد بود
چین به زودی تلسکوپ فضایی پیشرفته‌ای را به فضا ارسال خواهد کرد که قابلیت‌های منحصربه‌فرد آن باعث شکل‌گیری رقابتی بزرگ برای تلسکوپ فضایی آمریکایی جیمز وب خواهد شد؛ این تلسکوپ به گونه‌ای طراحی شده که نه‌تنها قابلیت‌هایی مشابه جیمز وب دارد، بلکه می‌تواند برای سال‌های طولانی در مدار باقی بماند.
چین قصد دارد با پرتاب تلسکوپ فضایی شونتیان (Xuntian) که با نام تلسکوپ ایستگاه فضایی چین (CSST) نیز شناخته می‌شود، در سال ۲۰۲۶ به این رقابت بپیوندد و یک ابزار علمی قدرتمند برای رصد کیهان ارائه کند؛ یکی از ویژگی‌های مهم CSST این است که در مدار ایستگاه فضایی تیانگونگ (Tiangong) چین قرار خواهد گرفت و برخلاف سایر تلسکوپ‌های فضایی، امکان تعمیر و ارتقا آن از فضا وجود دارد که برای تلسکوپ‌هایی مانند جیمز وب غیرممکن می‌باشد؛ این قابلیت به CSST این امکان را می‌دهد تا برای دهه‌های طولانی در مدار باقی بماند و داده‌های ارزشمندی برای تحقیقات کیهانی فراهم کند.
قابلیت‌های منحصر به فرد تلسکوپ فضایی چینی‌ها
تلسکوپ شونتیان دارای آینه‌ای با قطر ۲ متر است که کمی کوچکتر از آینه تلسکوپ هابل (Hubble) محسوب می‌شود، اما دارای یک مزیت بزرگ به شمار می‌رود؛ میدان دید آن ۳۰۰ برابر بزرگتر از تلسکوپ هابل خواهد بود که می‌تواند حجم وسیعی از آسمان را در هر مشاهده ثبت کند و تصاویر گسترده‌ای از کیهان ارائه دهد. طیف مشاهداتی CSST از ماورای بنفش نزدیک تا فروسرخ نزدیک را شامل می‌شود که امکان مطالعه اجرام مختلف از کهکشان‌های دوردست گرفته تا ساختارهای درون کهکشان راه شیری را فراهم می‌کند.
ماموریت‌های علمی و اکتشافات احتمالی
یکی از اهداف اصلی تلسکوپ فضایی چینی‌ها، بررسی عدسی گرانشی ضعیف است؛ این پدیده زمانی رخ می‌دهد که نور کهکشان‌های دوردست هنگام عبور از میان فضا تحت تاثیر گرانش کهکشان‌های میانی خم می‌شود. دانشمندان با مطالعه این تغییرات ظریف می‌توانند نقشه‌ای از توزیع ماده تاریک در کیهان تهیه کنند. ماده تاریک ماده‌ای مرموز است که حدود ۸۵ درصد از جرم جهان را تشکیل می‌دهد و به دلیل عدم انتشار نور، مستقیما قابل مشاهده نیست.
همچنین، این تلسکوپ فضایی قادر به مطالعه ساختارهای عظیم کیهانی از جمله خوشه‌های کهکشانی و نواحی خالی میان کهکشان‌ها خواهد بود؛ این مطالعات به دانشمندان کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره انرژی تاریک که عامل اصلی انبساط شتاب‌دار جهان محسوب می‌شود، به دست آورند.
علاوه بر این، CSST وظیفه بررسی ابرنواختر (Supernovae) و نوسانات آکوستیک باریونی را بر عهده خواهد داشت. ابرنواختر که انفجارهای عظیم ستاره‌ای هستند به عنوان شمع‌های استاندارد برای اندازه‌گیری فواصل کیهانی به کار می‌روند؛ از سوی دیگر، نوسانات آکوستیک باریونی به عنوان ردپایی از دوران اولیه کیهان به درک تاریخچه جهان کمک می‌کنند.
تعمیر و ارتقا در فضا، یک مزیت استثنایی
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های CSST با سایر تلسکوپ‌های فضایی، قابلیت تعمیر و ارتقا از فضا است؛ این تلسکوپ در مدار ایستگاه فضایی تیانگونگ چین قرار خواهد گرفت و مهندسان فضایی چین می‌توانند در صورت نیاز، تجهیزات و ابزارهای علمی آن را تعویض یا ماژول‌های جدیدی برای بهبود عملکرد آن نصب کنند؛ این ویژگی باعث می‌شود طول عمر مفید CSST به طور قابل توجهی بیشتر از سایر تلسکوپ‌های فضایی باشد که پس از اتمام عمر کاری خود، عملا از رده خارج می‌شوند.
با پرتاب CSST، این تلسکوپ در کنار دیگر تلسکوپ‌های بزرگ جهان مانند جیمز وب، اقلیدس (Euclid)، ورا روبین و نانسی گریس رومن (Nancy Grace Roman) به یک ابزار کلیدی در مطالعات کیهانی تبدیل خواهد شد. دانشمندان امیدوارند که با ترکیب داده‌های به‌دست‌آمده از این تلسکوپ‌ها، تصویری جامع‌تر و دقیق‌تر از جهان هستی ترسیم کنند.
در حال حاضر، نسل جدیدی از تلسکوپ‌های فضایی در حال فعالیت یا آماده پرتاب هستند که به کشف اسرار کیهان کمک می‌کنند، از جمله می‌توان به تلسکوپ فضایی اقلیدس که توسط آژانس فضایی اروپا (ESA) در سال ۲۰۲۳ به فضا پرتاب شده و تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن که در مراحل نهایی آماده‌سازی برای پرتاب قرار دارد و رصدخانه ورا روبین (Vera C. Rubin Observatory) که یک تلسکوپ زمینی بزرگ محسوب می‌شود، اشاره کرد.
پرتاب تلسکوپ شونتیان گامی مهم برای چین در عرصه تحقیقات فضایی و کیهان‌شناسی محسوب می‌شود؛ این تلسکوپ با میدان دید وسیع، طیف مشاهداتی گسترده و قابلیت تعمیر و ارتقا در فضا، یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای علمی قرن خواهد بود. انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۶ این تلسکوپ به فضا پرتاب شود و به یکی از مهم‌ترین ابزارهای علمی برای کشف اسرار کیهان تبدیل گردد. با این نوآوری، چین نه‌تنها جایگاه خود را در عرصه تحقیقات فضایی تثبیت می‌کند، بلکه رقابت جدیدی را در دنیای نجوم رقم خواهد زد که می‌تواند مسیر درک بشر از کیهان را تغییر دهد.