داده‌های مبتنی بر فضا و نقش آن‌ها در تقویت اقتصاد دیجیتال

در سال‌های اخیر، داده‌های فضایی در سال‌های اخیر نقش فزاینده‌ای در شکل‌دهی و تقویت اقتصاد دیجیتال داشته‌اند که به رشد فناوری‌های ماهواره‌بر قابل استفاده مجدد و توسعه شبکه‌های ماهواره‌ای منجر شده و هزینه‌های پرتاب و نگهداری ماهواره‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

ادغام هوش مصنوعی با داده‌های فضایی

همچنین، ادغام هوش مصنوعی با معماری‌های رایانش ابری (Cloud Computing) و رایانش لبه (Edge Computing) امکان تحلیل بلادرنگ داده‌های فضایی را فراهم ساخته و بستری گسترده برای خلق ارزش افزوده در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی، محیط‌زیست، خدمات مالی و ارتباطات ایجاد می‌کند؛ این تحولات اقتصادی نیز با تمرکز دولت‌ها و بخش خصوصی بر اقتصاد فضا، توجه بیشتری جلب کرده که پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده، حجم مبادلات مالی و تحقیقاتی مرتبط با داده‌های فضایی رشد چشمگیری داشته باشد.

یک موسسه تحقیقاتی و تحلیلی فعال در زمینه فناوری‌های نوظهور، در زمینه منظومه‌های ماهواره‌ای و برنامه‌های پرتاب ۲۰۲۴، بیش از ۱۰ هزار ماهواره فعال در مدار زمین قرار دارند که از این تعداد بیش از ۹۰۰ عدد به رصد زمین اختصاص یافته‌اند؛ پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۲، این تعداد به بیش از ۲۳۰۰ ماهواره افزایش یابد.

براساس گزارش‌های یک موسسه تحقیقاتی و تحلیلی در زمینه فناوری‌های نوظهور، بیش از ۱۰ هزار ماهواره فعال در مدار زمین وجود دارد که از این تعداد، بیش از ۹۰۰ عدد به رصد زمین اختصاص یافته‌اند. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۲، این تعداد به بیش از ۲۳۰۰ ماهواره افزایش یابد؛ همچنین، هر ماهواره رصد زمین به‌طور میانگین روزانه تا ۱۰۰ ترابایت داده تولید می‌کند که این رقم می‌تواند در سال ۲۰۳۲ به مجموع ۲۳۰ پتابایت داده در روز برسد؛ این حجم وسیع داده به همراه پیشرفت‌های هوش مصنوعی و پلتفرم‌های پردازش پیشرفته، شرایط مناسبی برای تحلیل‌های گسترده‌ ایجاد می‌کند.

کاربرد عملی داده‌های فضایی در افزایش امنیت و پایداری شبکه‌ها

با افزایش حملات سایبری و پیچیدگی زیرساخت‌های دیجیتال، نیاز به ابزارهای پیشرفته برای نظارت و واکنش به تهدیدات سایبری بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. داده‌های فضایی می‌توانند به‌عنوان ابزاری کلیدی در شناسایی الگوهای غیرمعمول و پیش‌بینی تهدیدات استفاده شوند که امکان رصد فعالیت‌های غیرعادی و نظارت بر نقاط حساس را در مقیاس جهانی فراهم می‌آورند.

اپراتورهای مخابراتی و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی می‌توانند با بهره‌گیری از داده‌های فضایی، اقداماتی پیش‌دستانه برای مقابله با حملات سایبری اتخاذ کنند. تحلیل داده‌های فضایی به آن‌ها کمک می‌کند تا تغییرات ناگهانی در ترافیک شبکه، حملات توزیع‌شده منع سرویس و الگوهای رفتاری مشکوک را شناسایی کنند و واکنش سریع‌تری به آن‌ها نشان دهند.

توسعه فناوری لبه؛ راهکاری برای مقابله با چالش‌های پیش‌رو

با وجود تمامی مزایای داده‌های فضایی، توسعه این فناوری با چالش‌های متعددی همراه دارد؛ یکی از محدودیت‌ها در استفاده از داده‌های فضایی، زمان برقراری ارتباط بین ماهواره و ایستگاه‌های زمینی به شمار می‌رود. برای کاهش این فاصله، برخی شرکت‌ها به پیاده‌سازی محاسبات لبه روی آورده‌اند؛ این روش به پردازش داده‌ها در مبدا قبل از ارسال به زمین کمک می‌کند و نیاز به پهنای باند را کاهش می‌دهد؛ همچنین، این امکان را فراهم می‌آورد که اطلاعات به‌طور نزدیک به زمان واقعی ارائه گردد.

روند رو به رشد استفاده از ماهواره‌های رصد زمین، توسعه هوش مصنوعی و روش‌های پردازش پیشرفته، نشان‌دهنده اهمیت و نقش کلیدی داده‌های فضایی در رشد و نوآوری در اقتصاد دیجیتال است. این داده‌ها نه تنها زیرساخت‌های ارتباطی و امنیت شبکه را بهبود می‌بخشند، بلکه امکانات جدیدی برای کسب‌وکارها و دولت‌ها فراتر از کاربردهای سنتی مانند هواشناسی و دفاعی فراهم می‌سازند.

درآمد حاصل از داده‌های فضایی تا سال ۲۰۲۸

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که درآمد حاصل از فروش و تحلیل داده‌های رصد زمین تا سال ۲۰۲۸ به بیش از ۶ میلیارد دلار برسد. این رقم نشان‌دهنده رشد سالانه ترکیبی حدود ۱۵ درصد بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ است؛ در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاری در محاسبات لبه فضایی و ارتقای استانداردهای مخابراتی می‌تواند به رفع محدودیت‌های زمانی و پهنای باند کمک کند و مزیت رقابتی را برای فعالان این عرصه افزایش دهد.

ترکیب داده‌های فضایی با مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، زمینه‌ساز خلق راهکارهای نوآورانه برای مشکلات جهانی و گسترش زیرساخت دیجیتال خواهد بود؛ بنابراین، تمرکز بر زیرساخت‌های فضایی و سامانه‌های تحلیل پیشرفته، کلیدی برای پایدار ماندن و توسعه در عصر جدید اقتصاد داده‌محور خواهد بود.