زبالههای فضایی علیه خطوط هوایی

این روزها سقوط یک هواپیما در کرهجنوبی بهدلیل برخورد با پرندگان و تصادف یک هواپیمای مسافربری در آمریکا با یک بالگرد بلکهاوک و دیگر حوادث در نقاط جهان، باعث شده که سوانح هوایی بیش از پیش مورد توجه افکار عمومی قرار گیرد؛ از طرفی ریزش زبالههای فضایی ناشی از ماهوارهها و ماهوارهبرها بهعنوان تهدیدی جدی برای هواپیماها مطرح میشود.
فرار از انفجار استارشیپ
سازمان هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) پس از انفجار ماهوارهبر استارشیپ (Starship) متعلق به شرکت آمریکایی اسپیسایکس در حین یک آزمایش پرتاب در ۱۶ژانویه، ناچار به ایجاد منطقه واکنش به زباله (Debris Response Area) و کاهش سرعت هواپیماها در نزدیکی تاسیسات استاربیس (Starbase) در آمریکا شد؛ در این حادثه، چندین هواپیما بهدلیل سقوط زبالههای فضایی در منطقه زمینگیر شدند و برخی از پروازها بر فراز خلیج مکزیک مسیر خود را تغییر دادند تا از برخورد با بقایای ماهوارهبر جلوگیری کنند. بقایای بدنه ۱۲۲ متری این ماهوارهبر در آسمان پراکنده شد و بیشتر زبالهها در اقیانوس اطلس به زمین افتادند.

افزایش چشمگیر پرتابهای ماهوارهبر به فضا به افزایش زبالههای فضایی به جو زمین منجر شده که توسط شرکتها و سازمانهای فضایی رصد و معمولا با در نظر گرفتن مقصدی مشخص، اغلب در اقیانوسها انجام میشود، اما فرودهای کنترلنشده که در آن کارشناسان نمیدانند زبالههای فضایی دقیقا کجا به زمین خواهند افتاد، بهطور فزآیندهای رایج شدهاند.
طبق گزارشی، بیش از ۲۳۰۰ بدنه ماهوارهبر در حال حاضر در مدار زمین در حال گردش هستند که در نهایت به زمین سقوط خواهند کرد. متخصصان دانشگاه بریش کلمبیا (University of British Columbia) در کانادا در این گزارش مینویسند: «ورودهای کنترلنشده اجسام فضایی خطر برخورد با هواپیماهای در حال پرواز را ایجاد میکنند؛ اگرچه احتمال برخورد کم است، اما عواقب آن میتواند فاجعهبار باشد.»
این گزارش هشدار میدهد که خطر تاثیر زبالههای فضایی کنترلنشده بر یک هواپیما در مناطق پرترافیک هوایی تا ۲۶ درصد افزایش مییابد؛ این مناطق شامل بخشهایی از شمالشرقی ایالات متحده آمریکا، شمال اروپا یا اطراف شهرهای بزرگ در منطقه آسیا-اقیانوسیه میشوند.
قطعات ماهوارهبر و ماهوارههای ازکارافتاده معمولا طوری طراحی شدهاند که هنگام ورود مجدد به جو زمین بسوزند یا در اقیانوس سقوط کنند، اما چهار حریم هوایی در سال ۲۰۲۲ در اروپا بهدلیل خطر سقوط بدنه ماهوارهبر ۲۰ تنی لانگ مارچ ۵بی (Long March 5B) چین بسته شد؛ پیشبینی میشد که این ماهوارهبر بر فراز جنوب اروپا وارد جو زمین شود، اما در نهایت بر فراز اقیانوس آرام این اتفاق افتاد؛ بدنه ماهوارهبر در نهایت در مدار رها شده و بهصورت غیرقابلکنترل به زمین بازگشت.
اگرچه هشدارهایی در این زمینه قبلا صادر شده بود، اما این نخستین بار بود که حریم هوایی بهطور کامل بهدلیل سقوط زبالههای فضایی بسته شد؛ در نتیجه، نزدیک به ۶۵۰ پرواز دچار تاخیر شد و کارشناسان هشدار دادند که در صورت تکرار، چنین حوادثی میتواند برای صنعت هواپیمایی بسیار پرهزینه باشد.
در دسامبر۲۰۲۴ یک حلقه فلزی نیمتنی که هنوز داغ و سرخ بود، در یک روستا در کنیا سقوط کرد. در آوریل۲۰۲۴، شی که گمان میرفت از ایستگاه فضایی بینالمللی جدا شده بود، بر روی خانهای در فلوریدا سقوط کرد و دو طبقه را شکافت.