اولین تصاویر ستاره‌ای از اعماق فضا توسط فضاپیمای اروپا کلیپر ناسا
فضاپیمای اروپا کلیپر ناسا اولین ستاره‌ای خود را از اعماق فضا ثبت کرده که گامی مهم در کشف اسرار قمر یخی مشتری (اروپا) و احتمال وجود حیات در آن محسوب می‌شوند؛ این فضاپیما که در مسیر رسیدن به قمر یخی مشتری قرار دارد، قرار است در سال ۲۰۳۰ به مقصد برسد و در حال حاضر ابزارهای علمی خود را خاموش نگه داشته، اما دوربین‌های رهگیری ستاره‌ها فعال هستند و با ثبت تصاویر ستارگان دوردست به ناوبری و تنظیم موقعیت فضاپیما کمک می‌کنند.
رهگیری ستارگان، قطب‌نمای کیهانی فضاپیما
سه ماه پس از پرتاب فضاپیمای اروپا کلیپر (Europa Clipper) از مرکز فضایی کندی (Kennedy Space Center) ناسا در فلوریدا می‌گذرد، اما هنوز ۲.۶ میلیارد کیلومتر تا رسیدن به مدار مشتری در سال ۲۰۳۰ فاصله دارد؛ این فضاپیما پس از ورود به مدار مشتری، از دوربین‌های علمی خود برای ثبت تصاویر دقیق از قمر یخی اروپا استفاده خواهد کرد.
این دوربین‌ها برای تحقیقات علمی طراحی نشده‌اند، بلکه نقش حیاتی در ناوبری دارند؛ آن‌ها با ثبت تصاویر ستارگان و استفاده از آن‌ها به‌عنوان نقاط مرجع، وضعیت دقیق فضاپیما را مشخص می‌کنند که برای تنظیم دقیق آنتن‌ها و حفظ ارتباط پایدار با زمین ضروری می‌باشد.
در اوایل دسامبر۲۰۲۴، دوربین‌های رهگیری ستاره‌های اروپا کلیپر نخستین تصاویر خود را از اعماق فضا به زمین ارسال کردند؛ این تصویر، از ترکیب سه عکس تشکیل شده و نقاط نوری کم‌سویی را نشان می‌دهد که متعلق به ستارگانی در فاصله ۱۵۰ تا ۳۰۰ سال نوری از زمین هستند؛ با این که این تصویر تنها ۱ درصد از آسمان اطراف فضاپیما را پوشش می‌دهد، اما همین بخش کوچک، اطلاعات کافی برای تایید وضعیت و جهت‌گیری آن را فراهم می‌کند. در میان ستارگان ثبت‌شده، چهار ستاره از صورت فلکی کلاغ (Corvus) شامل گیناه، الگوراب، کراز و آلچیبا نیز دیده می‌شوند. صورت فلکی کلاغ در اساطیر یونان با آپولو مرتبط است.
بررسی عملکرد تجهیزات
تصاویر ثبت‌شده علاوه بر ارزش علمی، عملکرد صحیح سامانه رهگیری ستاره‌ها را نیز نشان می‌دهند. جوآنی نونان (Joanne Noonan) از آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا که مسئول عملیات هدایت، ناوبری و کنترل این ماموریت را دارد، می‌گوید: «این دوربین‌ها بخشی از سخت‌افزار مهندسی فضاپیما هستند و همواره در حال ثبت تصاویرند، اما معمولا این عکس‌ها به زمین ارسال نمی‌شوند؛ در این مورد خاص، این تصاویر را دریافت کردیم تا از سلامت تجهیزات، از جمله دوربین‌ها و لنزهای آن‌ها پس از پرتاب اطمینان حاصل کنیم.»
هدایت دقیق فضاپیما نه‌تنها به ناوبری آن مربوط می‌شود، بلکه برای عملکرد علمی ماموریت نیز حیاتی است؛ زیرا مهندسان باید دقیقا بدانند ابزارهای علمی فضاپیما به چه جهتی اشاره دارند. یکی از این ابزارها، سامانه تصویربرداری اروپا (EIS) می‌باشد که باید با ثبت تصاویر، نقشه‌برداری از شکاف‌ها، برجستگی‌ها و دره‌های مرموز اروپا را انجام دهد؛ این سامانه دست‌کم تا سه سال آینده در حالت محافظت‌شده باقی می‌ماند.
فضاپیمای اروپا کلیپر، ۹ ابزار علمی و تجهیزات مخابراتی ویژه‌ای دارد که برای بررسی گرانش اروپا استفاده خواهد شد. طی ۴۹ پرواز نزدیک از کنار این قمر یخی، مجموعه‌ای از داده‌ها جمع‌آوری خواهد شد تا مشخص شود آیا اقیانوس زیرسطحی اروپا شرایط لازم برای پشتیبانی از حیات را دارد یا خیر.
حرکت در مسیر مشتری با کمک گرانش مریخ
اروپا کلیپر در حال حاضر ۸۵ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد و با سرعت ۲۷ کیلومتر بر ثانیه در مدار خورشید حرکت می‌کند؛ این فضاپیما به‌زودی از کنار سیاره مریخ عبور خواهد کرد و در ۱مارس۲۰۲۵، با استفاده از نیروی گرانش این سیاره، سرعت بیشتری برای ادامه مسیر به سمت مشتری کسب خواهد کرد.
اروپا کلیپر یکی از ماموریت‌های بلندپروازانه ناسا برای بررسی قمر اروپا می‌باشد، جرمی که دانشمندان معتقدند یک اقیانوس عظیم زیر سطح یخی خود پنهان کرده است؛ این فضاپیما پس از ورود به مدار مشتری در سال ۲۰۳۰، پروازهای نزدیکی را برای مطالعه این قمر انجام خواهد داد.
ماموریت اروپا کلیپر سه هدف اصلی دارد:
۱. بررسی ضخامت پوسته یخی اروپا و تعامل آن با اقیانوس زیرسطحی.
۲. تجزیه‌وتحلیل ترکیبات سطح این قمر.
۳. مطالعه ساختارهای زمین‌شناسی سطحی آن.
این ماموریت توسط آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا و با همکاری آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز (APL) و چندین مرکز ناسا، از جمله گادرد (Goddard)، مارشال (Marshall) و لنگلی (Langley) انجام می‌شود. بدنه فضاپیما توسط APL طراحی شده و پرتاب آن تحت نظارت مرکز فضایی کندی انجام گرفت. اروپا کلیپر، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در جستجوی حیات در منظومه شمسی محسوب می‌شود.