برنامه ناسا برای ساخت یک ابر تلسکوپ فضایی و شناسایی حیات بیگانه

ناسا به دنبال ساخت یک تلسکوپ فضایی پیشرفته است تا به جستجوی زندگی در جهانهای بیگانه بپردازد؛ این پروژه یکی از مهمترین اقدامات در تلاش برای پاسخ به پرسش تاریخی که آیا بشر در تنهایی به سر میبرد یا خیر، محسوب میشود. تلسکوپ جدید میتواند به بررسی جو سیارههای فراخورشیدی و شناسایی نشانههایی از حیات، مانند متان کمک کند.
رصدخانه جهانهای زیستپذیر
این تلسکوپ که رصدخانه جهانهای زیستپذیر (Habitable Worlds Observatory به اختصار HWO) نامیده میشود، آنقدر عظیم است که احتمالا نیاز به حمل آن با یک ماهوارهبر بزرگ نسل جدید مانند استارشیپ (Starship) شرکت اسپیسایکس دارد. HWO اولین تلسکوپ طراحی شده به خصوص برای شناسایی سیارههای قابل سکونت مشابه زمین به شمار میرود.

گیادا آرنی (Giada Arney)، دانشمند پروژه رصدخانه جهانهای زیستپذیر، میگوید: «با کمک این تلسکوپ شاید پاسخ این سوال که آیا در کیهان تنها هستیم را در طول عمر خود متوجه شویم و پاسخ به این سوال، پیامدهای آن در هزارههای آینده طنینانداز خواهد کرد.»
آرنی که یک دانشمند سیارهشناس مستقر در مرکز پروازهای فضایی گادرد (Goddard Space Flight Center) ناسا در مریلند آمریکا است، با تیم بزرگی از دانشمندان کار میکند تا رصدخانه جهانهای زیستپذیر را به ابزاری قدرتمند برای تحقیقات اخترفیزیک و کشف سیارههای فراخورشیدی تبدیل کند.
ناسا تابستان ۲۰۲۴، دفتر برنامه جدیدی را در مرکز گادرد برای توسعه این تلسکوپ فضایی افتتاح کرد؛ بنا به گفته این سازمان، ۱۷.۵ میلیون دلار بودجه برای توسعه برخی از فناوریهای کلیدی مورد نیاز برای به ثمر رساندن این تلسکوپ اختصاص داده شده است. اکنون تیم در حال آمادهسازی برای یک کنفرانس علمی بزرگ در پایان ژوئیه۲۰۲۵ است تا دستاوردهای علمی این تلسکوپ را ارائه دهد.
آرنی ادامه میدهد: «ما در مرحله ابتدایی طراحی HWO و در حال تکرار تعدادی از مفاهیم کاربردی آن هستیم، بنابراین نمیدانیم که HWO در زمان پرتاب چگونه خواهد بود؛ با این حال، میتوان به وضوح گفت که تلسکوپ به اندازه بزرگی خواهد بود.»
لی فاینبرگ (Lee Feinberg)، معمار ارشد HWO مستقر در گادرد، میگوید: «این تلسکوپ فضایی عظیم تقریبا ۶ متر و احتمالا تا ۸ متر خواهد بود. برای مقایسه، تلسکوپ فضایی هابل دارای دیافراگم ۲ متری است؛ در حالی که حتی کوچکترین نسخه HWO برای پرتاب به فضا به یک ماهوارهبر بزرگ مانند نیوگلن (New Glenn) شرکت بلو اوریجین (Blue Origin) با کلاهک عظیم ۷ متری نیاز دارد.»
برای نسخه بزرگتری از HWO، ماهوارهبر استارشیپ که در حال حاضر بلندترین و قدرتمندترین ماهوارهبر جهان است، با محفظه بار تقریبا ۹ متری مناسب برای پرتاب تلسکوپ و نگهداری و تعمیرات دورهای آن در فضا خواهد بود؛ این طراحی مشابه داستان فضانوردان شاتل سازمان فضایی ناسا با تلسکوپ هابل میباشد.
این تلسکوپ فضایی دارای چهار ابزار اصلی از جمله یک تاجنگار (وسیلهای برای ثبت تصاویر خوب و باکیفیت از منظومهها و سیارها با جلوگیری از تابش نور بسیار زیاد برخی از اجرام) فوق حساس خواهد بود که میتواند سیارههای مشابه زمین را در اطراف ستارگان دور تشخیص دهد.
نمونه اولیه این تاجنگار باید در سال ۲۰۲۶ با تلسکوپ فضایی جدید نانسی گریس رومن (Nancy Grace Roman) ناسا به مدار پرتاب شود. طرحهای کنونی HWO نیازمند تاجنگار، یک تصویرگر با وضوح بالا، یک طیفسنج پیشرفته و یک ابزار چهارم است که هنوز مشخص نشده چیست.
برنامه فعلی برای HWO این است که آن را بین سالهای ۲۰۳۰ تا ۲۰۴۰ پرتاب کنند تا حداقل ۲۵ سیاره فراخورشیدی شبیه زمین را برای تشخیص نشانه زیستی یا نشانههایی از وجود حیات در آنها فهرست کند. نشانههای زیستی ممکن شامل اکسیژن، متان و اوزون هستند.
اگر HWO موفق به یافتن نشانههای زندگی شود، این میتواند لحظهای تعیینکننده در درک بشر از وجود زندگی در دیگر جهانها باشد؛ با این حال، عکس آن نیز ممکن است و احتمال دارد HWO از ۲۵ نامزد مشابه زمین نمونهبرداری کند و دست خالی بازگردد.
بررسی وجود زندگی در جاهای دیگر میتواند به ما بگوید آیا ما تنها هستیم یا این که به طرز عمیقی در تنهایی قرار داریم. هرکدام از این پاسخها میتواند دیدگاه ما را نسبت به جهان تغییر دهد.