نفوذ پهپادهای چینی در بازار آفریقا

امروزه چین بزرگترین صادرکننده در زمینه پهپادهای نظامی و غیرنظامی در جهان به شمار میرود، در حالی که ابتدا آمریکا استفاده گسترده از پهپادهای نظامی در جنگهایی مانند افغانستان، عراق و سومالی را آغاز کرد. شرکتهای چینی در دهه گذشته ۲۸۲ پهپاد نظامی به ۱۷ کشور فروختهاند، اما آمریکا تنها ۱۲ پهپاد مسلح صادر کرده است که تغییر قدرت و نفوذ در فناوری نظامی بین کشورها را در بازار پهپادها نشان میدهد.
به گزارش تکچاینا، پهپادهای چینی به دلیل قیمت مقرون به صرفه، عملکرد مناسب و نبود محدودیتهای اخلاقی یا سیاسی به یک محصول پرطرفدار در آفریقا تبدیل شدهاند. بسیاری از کشورهای آفریقایی که با شورشها، جنگهای داخلی و گروههای تروریستی روبرو هستند، برای مدیریت بحرانها و حفاظت از قلمروهای گسترده خود از این پهپادها بهره میبرند.
مزیتهای رقابتی پهپادهای چینی
پهپادهای چینی، مانند وینگ لونگ ۱ (Wing Loong I) و CH-4، به دلیل توانایی حمل سلاحهای هدایت شونده، قابلیتهای نظارتی پیشرفته و برد بلند و مهمتر از همه قیمت مناسب، محبوب هستند.
پهپاد وینگ لونگ ۱ با قیمت حدود یک میلیون دلار، قابلیت حمل دو بار مهمات و انجام ماموریتهای نظارتی و تهاجمی روی مناطق وسیع را دارد؛ این قیمت نسبت به پهپادهای آمریکایی مانند پردیتور (Predator) بسیار پایینتر است و امکان خرید تعداد بیشتری پهپاد را فراهم میکند.

در سالهای اخیر، از مشتریان اصلی پهپادهای چینی کشورهایی مانند الجزایر (۲۴ پهپاد)، مراکش (۱۴ پهپاد)، جمهوری دموکراتیک کنگو (۹ پهپاد)، مصر (۴ پهپاد)، نیجریه (۳ پهپاد) و اتیوپی بودهاند. مدلهای ارزانتر مانند CH-4 و وینگ لونگ ۱ بیشترین تقاضا را داشتهاند.
در حالی که پهپاد پیشرفتهتر وینگ لونگ ۲ معمولا به عنوان کمک از سوی کشورهای خلیج فارس به کشورهای آفریقایی ارائه میشود، نیجریه به عنوان کشوری با وضعیت مالی بهتر، این پهپاد را خریداری کرده است.
استفاده پهپادهای چینی در جنگ با تروریسم
گروههای شبه نظامی غالبا در زمینه پدافند هوایی ضعف دارند و همین موضوع منجر به نقش موثر پهپادها در جنگ با آنها میشود؛ به عنوان مثال در جنگ داخلی اتیوپی در سال ۲۰۲۱، پهپادهای چینی وینگ لونگ ۱ در کنار پهپادهای ترکیهای بایراکتار تیبی۲ (Bayraktar TB2) و پهپاد ایرانی مهاجر ۶ نقش مهمی در جلوگیری از پیشروی نیروهای شبه نظامی تیگرای (Tigrayan defence forces) به سمت آدیسآبابا (Addis Ababa) بزرگترین شهر اتیوپی ایفا کردند.
استفاده از این پهپادها به عنوان سلاحهای کارآمد و کمهزینه در درگیریهای مدرن به یک عامل تعیینکننده تبدیل شده است؛ این پهپادها خودروها و تانکهای تیگرای را در فاصله ۲۰۰ کیلومتری از پایتخت نابود کردند و ورق جنگ را به نفع دولت اتیوپی برگرداندند.

دولت اتیوپی در حملات هوایی با استفاده از پهپادهای وینگ لونگ ۲ علیه شبهنظامیان استفاده کرد؛ این حمایت نظامی تاثیر چشمگیری بر نتیجه جنگ داشته و قدرت این کشور را در درگیریهای منطقهای افزایش داده است. پهپادهای وینگ لونگ ۲ که توسط امارات متحده عربی تامین و عملیاتی شدهاند، نقش کلیدی در تقویت دولت اتیوپی و سیاستهای مداخله نظامی این کشور در منطقه ایفا کردهاند.
مصر و سرمایهگذاری گسترده در پهپادهای چینی
مصر نیز در سالهای اخیر خرید پهپادهای چینی را افزایش داده است و در سال ۲۰۲۱ شایعاتی درباره قرارداد خرید ۳۲ فروند پهپاد وینگ لونگ ۱دی توسط این کشور منتشر شد؛ این پهپادها قابلیت پرواز تا ۳۵ ساعت و حمل دو برابر مهمات نسبت به نسخههای قبلی را دارند.
پهپادهای چینی در مصر برای مبارزه با داعش در صحرای سینا و نظارت بر تونلهای قاچاق در نزدیکی نوار غزه استفاده میشوند؛ همچنین، مصر با همکاری صنایع هوایی چنگدو چین (CAIG) تلاش دارد سامانههای رادار روزنه مصنوعی (SAR) را برای شناسایی مینهای جادهای و بمبهای دستساز را در این پهپادها ادغام کند.
دلایل محبوبیت پهپادهای چینی در آفریقا
یکی از دلایل اصلی موفقیت پهپادهای چینی در آفریقا، قوانین صادراتی سختگیرانه آمریکا میباشد. آمریکا به دلیل عضویت در معاهده کنترل فناوری موشکی (MTCR) که در سال ۱۹۸۷ به منظور جلوگیری از گسترش سلاحهای موشکی، شیمیایی و هستهای منعقد شد، نمیتواند پهپادهای پیشرفته خود را به راحتی صادر کند؛ در مقابل، چین از این خلا استفاده کرده و پهپادهای خود را بدون محدودیت به کشورهای آفریقایی میفروشد.
علاوه بر این، هزینههای پایینتر پهپادهای چینی و مهمات آنها به کشورهای آفریقایی امکان میدهد تا ناوگان بزرگتری را با بودجه محدود تشکیل دهند؛ به طور میانگین، هر پهپاد آمریکایی ۱۵ برابر یک پهپاد چینی قیمت دارد که با در نظر گرفتن هزینههای تعمیر و نگهداری پهپاد، این اختلاف حتی بیشتر نیز میشود.
جدیدترین کشور آفریقایی که جذب پیشنهادهای نظامی چین شده، جمهوری دموکراتیک کنگو میباشد؛ این کشور که در منطقه غربی خود با دهها گروه مسلح مختلف روبروست، در سال ۲۰۲۳ برای خرید دستکم ۹ پهپاد CH-4 درخواست داد که از این تعداد، سه پهپاد تاکنون تحویل داده شدهاند.
رقابت پهپادهای چینی با جنگندههای روسی
پهپادهای چینی به دلیل هزینههای کمتر و کارایی بالاتر، جایگزین هواپیماهای جنگنده روسی در بسیاری از کشورهای آفریقایی شدهاند. هواپیماهای روسی مانند میگ-۲۱ (Mig-21)، سوخوی سو-۲۵ (Sukhoi Su-25) و حتی سوخو-۲۷ گرانقیمت هستند و هزینههای نگهداری و آموزش خلبانان آنها برای کشورهای فقیرتر چالشبرانگیز است.
ضمن این که محدودیتهای بدن انسان به عنوان خلبان جنگنده، باعث میشود محدودیتهای بیشتری در انجام مانورهای هوایی نسبت به پهپادها داشته باشد.
پهپادهای چینی به دلیل قابلیتهای پیشرفته، هزینه کمتر و سهولت استفاده، تغییرات چشمگیری در ساختار نظامی کشورهای آفریقایی ایجاد کردهاند؛ در همین حین، روسیه به علت درگیری در جنگ اوکراین، در مدیریت زنجیره تامین قطعات و خدمات جنگندههای خود با مشکل مواجه شده است.
آینده پهپادهای چینی در آفریقا
چین در حال توسعه نسل جدیدی از پهپادهاست. پهپادهای CH-5 به عنوان معادل پهپاد آمریکایی ریپر (Reaper) شناخته میشوند. مدل CH-6 با موتور جت و CH-7 با طراحی پنهانکار نیز در حال ورود به بازار هستند. پهپادهای پیشرفته WZ-7 و WZ-10 نیز به عنوان معادل گلوبال هاوک (Global Hawk) آمریکایی به کشورهای آفریقایی پیشنهاد شدهاند.

چین با این رویکرد در حال تسخیر بازار پهپادهای آفریقاست، به طوری که احتمالا با تغییرات ژئوپلیتیکی (جغرافیای سیاسی) در این منطقه روبرو شویم؛ زیرا کشورهای آفریقایی به جای تکیه بر آمریکا یا روسیه، به چین گرایش پیدا میکنند.