اولین پرتاب پایگاه چابهار؛ پایان سالها انتظار صنعت فضایی ایران

رئیس سازمان فضایی کشور، در نشست خبری سازمان فضایی با اعلام گزارش عملکرد صنعت فضایی کشور و بهرهبرداری از پایگاه چابهار، آن را یک دستاورد منحصر به فرد برای ورود کشور به صنعت فضایی جهانی نامید؛ در این نشست به برنامههای آتی سازمان فضایی پرداخته شد که پایگاه چابهار و اولین پرتاب آن، منظومه ماهوارههای اینترنت اشیا، کپسول زیستی، بلوک انتقال مداری نیز از جمله آنها بود.
این نشست با هدف ارائه گزارش آخرین وضعیت پروژههای فضایی کشور و برنامههای پیشرو به ویژه با توجه به نزدیکی دهه فجر و روز فناوری فضایی برگزار شد.
حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی کشور، میگوید: «ماهوارههای ظفر ۲ و پایا قرار بود در ۱دی۱۴۰۳ پرتاب شوند، اما پرتاب آنها با تاخیر مواجه شد که احتمالا در اواخر بهار سال ۱۴۰۴ پرتاب شوند. ماهواره ظفر ۲، قابلیت تصویربرداری ۱۶ متر و ماهواره پایا قدرت تصویربرداری ۱۰ متر رنگی و ۵ متر سیاه و سفید را دارد که به صورت همزمان با پرتابگر خارجی به مدار خورشید آهنگ پرتاب خواهند شد.»
پایان سالها انتظار صنعت فضایی
در ادامه این نشست به اولین پرتاب پایگاه چابهار در سال آینده پرداخته شد و طبق برنامهریزیهای انجام شده احتمالا فاز اول این پایگاه در تابستان سال ۱۴۰۴ به پایان میرسد. سالاریه درباره اولین پرتاب از پایگاه چابهار میگوید: «با این پرتاب، پایگاه فضایی چابهار شرایط عملیاتی به خود میگیرد و عملکرد بخشهای مختلف این پایگاه آزمایش و ارزیابی خواهند شد.»

او در ادامه اضافه میکند: «با راهاندازی این پایگاه میتوانیم خدمات پرتاب را از منطقه چابهار صادر کنیم که نقطه عطف بینظیر برای ورود کشور به صنعت فضایی جهانی خواهد بود؛ زیرا این پایگاه امکان تزریق و مدارگذاری ماهوارهها در شیبهای مداری مختلف از ۴۰ تا ۱۰۰ درجه را فراهم میکند. توسعه این پایگاه ۸۰ درصد پیشرفت داشته که با بهرهبرداری از آن این هدف محقق خواهد شد.»
سالاریه با اشاره به برنامههای پرتاب آینده خاطرنشان میکند: «از ابتدای سال ۱۴۰۳، ۵ تا ۷ پرتاب را برنامهریزی کرده بودیم و تا پیش از سال جدید حداقل ۳ تا ۴ پرتاب از ماهوارهبرهای سیمرغ، قاصد، قائم و ذوالجناح صورت خواهد گرفت.»
به گفته رئیس سازمان فضایی ایران، نمونه دوم و اصلاح شده ماهواره پارس ۱ و نمونه اول ماهواره پارس ۲ که در مرحله تجمیع قرار دارد با توان تصویربرداری رنگی ۸ متر و ۴ متر در حالت سیاه و سفید، در دهه فجر به فضا پرتاب خواهد شد.
از دیگر پروژههایی برنامهریزی شده برای دهه فجر، رونمایی از ماهواره ناوک است که با هدف آزمایش و عمل در مدارهای بیضوی و بالا طراحی و ساخته شده و گویا در برنامههای سال آینده سازمان فضایی ایران قرار دارد. به گفته سالاریه، ارتفاع مداری این ماهواره در آینده اعلام خواهد شد.
منظومه اینترنت اشیا
حسن سالاریه در مورد اینترنت اشیا (IOT) ماهوارهای شهید سلیمانی توضیح میدهد: «منظومه باریک باند شهید سلیمانی شامل ۲۰ ماهواره میشود که قرار بود در سال جاری پرتاب شوند و سعی بر آن است تا حداقل یک پرتاب از این سامانه را تا پایان امسال داشته باشیم. پرتاب ماهواره منظومه شهید سلیمانی از نیمه دوم سال ۱۴۰۴ با استفاده از یک پرتابگر داخلی و از پایگاه چابهار صورت خواهد گرفت.»
به گفته رئیس سازمان فضایی، ماهوارههای پژوهش ۱، ۲ و ۴ نیز مراحل طراحی خود را طی می کنند و ماهواره پژوهش ۳ با هدف رسیدن به مدار بالای ۳۶ هزار کیلومتر در مرحله مناقصه قرار دارد و زمانی که سازنده آن مشخص شد، جزئیات و مختصات ماهواره مشخص و اعلام خواهد شد.
سالاریه در ادامه از برنامه ماهوارههای راداری میگوید: «دو ماهواره راداری، راد ۱ و راد ۲ در حال ساخت هستند. ساخت ماهواره راد ۱ با دقت تصویربرداری ۵۰ متر تا اواخر سال ۱۴۰۴ به اتمام میرسد و از آن رونمایی میشود. طراحی محمولههای ماهواره راد ۲ با دقت تصویربرداری ۲۰ متر نیز در حال انجام است.»
علاوه بر ماهوارهها نام برده شده به برنامههای اکتشافی سازمان فضایی نیز اشاره شد که به گفته سالاریه، فرآیند طراحی کپسولهای زیستی جدید ۵۰۰ و ۱۵۰۰ کیلوگرمی طبق برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور در دستور کار میباشد؛ او تصریح میکند: «پیشبینی میکنیم که پرتابهای آزمایشی زیرمداری آن از سال ۱۴۰۴ آغاز شود.»
سالاریه در ادامه اضافه میکند: «ساخت دو ایستگاه فضایی سلماس و چناران برای کنترل و دریافت تصاویر طراحی شده و هم اکنون در مرحله اتمام ساخت زیرساختهای فیزیکی قرار دارد و در سال ۱۴۰۴ بهرهبرداری از این دو ایستگاه انجام میشود.»
آخرین دستاوردهای فضایی ایران
سالاریه خاطرنشان میکند: «از سال جاری تاکنون اتفاقات قابلتوجهی در صنعت فضایی رخ داده، از جمله میتوان به پرتاب موفق ماهواره چمران ۱ با ماهوارهبر قائم ۱۰۰ اشاره کرد که سومین پرتاب موفق این ماهوارهبر با سوخت جامد به شمار میرود؛ این ماهوارهبر قابلیت حمل بارهایی تا ۱۰۰ کیلوگرم به مدار پایین زمین (LEO) تا ارتفاع ۴۵۰ کیلومتری را دارد و نشاندهنده تثبیت فناوری پرتابگرهای سوخت جامد در کشور است.»

به گفته رئیس سازمان فضایی ماهواره چمران ۱ با موفقیت تمامی ماموریتهای خود از جمله مانورهای مداری، رانشگرهای گاز سرد و تغییر فاز مداری را به انجام رساند که به عنوان گامی مهم در تثبیت فناوریهای فضایی ایران تلقی میشود.
سالاریه با اشاره به پرتاب موفقیتآمیز ماهوارههای کوثر و هدهد در آبان۱۴۰۳ میگوید: «برای اولین بار، دو ماهواره ایرانی توسط پرتابگر خارجی به مدار ارسال شدند. ماهواره کوثر در زمینه سنجش از دور و ماهواره هدهد در حوزه اینترنت اشیا فعالیت دارد؛ این ماهوارهها به طور کامل در مدار پایدار هستند و نشاندهنده ورود جدی بخش خصوصی به طراحی و ساخت ماهوارههای کامل در کشور هستند.»
این اقدام به بخش خصوصی اجازه میدهد که به عرصههای بینالمللی صنعت فضایی وارد شود و تمامی زیرسامانههای ماهواره در داخل کشور طراحی و ساخته شدهاند.
سالاریه با اشاره به پرتاب موفقیتآمیز بلوک انتقال مداری سامان و ماهواره فخر ۱ در آذر۱۴۰۳، بیان میکند: «این پرتاب با ثبت چندین رکورد جدید برای صنعت فضایی ایران، نشاندهنده توانمندی روزافزون کشور در طراحی و اجرای ماموریتهای پیچیده فضایی است. در ماههای آینده و تا پایان سال، برنامههای مهمی را در حوزه فضایی در دستور کار داریم که امیدواریم با تلاش محققان و دانشمندان صنعت فضایی کشور به سرانجام برسند.»
توسعه ماهوارهبرها
سالاریه با اشاره به موفقیت پرتاب ماهوارهبر سیمرغ میگوید: «این پرتابگر موفق به قرار دادن محمولهای به وزن ۳۰۰ کیلوگرم در مدار شد و تمامی ظرفیت آن مورد استفاده قرار گرفت که نمایانگر توسعه دانش و فناوری فضایی ایران میباشد. سیمرغ به عنوان پرتابگری با سوخت مایع، جایگاه ویژهای در برنامههای فضایی کشور دارد؛ زیرا ظرفیت آن نسبت به پرتابگرهای سوخت جامد بیشتر است و بسیاری از ماهوارههای در حال ساخت و طراحی در این کلاس جرمی قرار دارند.»

به گفته سالاریه، آنچه این ماهوارهبر را حائز اهمیت میکند کلاس جرمی آن است که شامل ماهوارههایی با وزن بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم میشود و در سطح جهانی نیز بسیار مورد توجه قرار میگیرد.
او در اینباره میگوید: «این ماهوارهها به ویژه در حوزههای سنجش از دور و ارتباطات مخابراتی، بیشترین سهم را در پرتابهای اخیر به خود اختصاص دادهاند. پرتابگر سیمرغ برای کشور اهمیت راهبردی دارد و امیدواریم پرتابهای آتی این پرتابگر نیز با موفقیت همراه باشد و به عنوان یک سامانه کاملا قابلاعتماد در خدمت برنامههای فضایی ایران قرار گیرد.»
سالاریه در ادامه اضافه میکند: «بلوک انتقال مداری سامان که به عنوان نمونه پرتابی مورد آزمایش قرار گرفت، پس از تغییرات و بهبودهایی که روی آن اعمال شده بود، توانست عملکرد موفقی داشته باشد. اولین آزمایش مداری این سامانه، پیشتر به صورت زیرمداری در مهر۱۴۰۱ صورت گرفت و این بار به طور کامل در مدار انجام شد. این بلوک با قابلیتهایی همچون عملیات مداری و مدارگذاری ماهواره، به عنوان اولین اسپیسویکر ایران شناخته میشود.»
سالاریه با بیان این موضوع که در این ماموریت بلوک انتقال مداری حدود ۳۰ ساعت در مدار باقی ماند، اضافه میکند: «این بلوک به گونهای طراحی شده که پس از قرار گرفتن در مدار، محموله متصل به خود را به نقطهای دیگر در مدار تزریق کند و بیش از ۸۰ درصد از اجزا و سامانههای این عملیات به طور موفقیتآمیز آزمایش شدند که نشاندهنده پیشرفت چشمگیر فناوری فضایی کشور است.»
در نهایت رئیس سازمان فضایی کشور تاکید میکند: «اخبار و جزئیات بیشتری درباره این دستاوردها به صورت تدریجی در سایت سازمان فضایی منتشر خواهد شد تا همگان از روند پیشرفت صنعت فضایی کشور مطلع شوند.»