علت اولین سانحه هوایی در سیارهای دیگر مشخص شد
مهندسان در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا و شرکت ایرووایرنمنت پس از گذشت نزدیک به یک سال، گزارش اولیهای از بررسی حادثه سقوط بالگرد نبوغ بر روی سیاره مریخ منتشر کردند و اعلام کردند که دلایل احتمالی وقوع این حادثه شناسایی شده است؛ این بالگرد در تاریخ ۱۸ژانویه۲۰۲۴ طی هفتاد و دومین پرواز خود دچار حادثه شد.
اولین گزارش سانحه بالگرد نبوغ
سامانه ناوبری بالگرد نبوغ (Ingenuity) به عنوان عامل اصلی حادثه شناسایی شده و عدم ارائه دادههای دقیق از سوی این سامانه منجر به تعدادی از رویدادها شد که به پایان ماموریت آن انجامید.
بالگرد نبوغ در آخرین پروازش تا ارتفاع ۱۲ متری اوج گرفت، در جای خود شناور ماند و از زمین ماسهای زیرش عکسبرداری کرد. در ثانیه نوزدهم پرواز، این بالگرد فرود خود را آغاز کرد و ۱۳ ثانیه بعد روی سطح مریخ نشست، اما متاسفانه متحمل آسیب در پرههای خود شد.
هاوارد گریپ (Håvard Grip)، از آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) و خلبان اول نبوغ میگوید: «وقتی تحقیقات سانحه را از ۱۶۰ میلیون کیلومتر دورتر انجام میدهید، هیچ جعبه سیاه یا شاهد عینی در اختیار ندارید؛ هرچند سناریوهای متعددی با دادههای موجود اجرا شدنی است، ما باور داریم که یکی از سناریوها محتملتر است: فقدان بافت سطحی، اطلاعات بسیار کمی به سامانه ناوبری برای کار کردن داد.»
زمین نسبتا برهوت و بدون اجسام برای ردیابی موجب شد تا سامانه ناوبری نبوغ موقعیت دقیق خود را تشخیص ندهد و همین مسئله در نهایت عامل سرنگونی بالگرد بود.
بالگرد نبوغ، به عنوان اولین وسیله نقلیه پرندهای که توانست بر روی یک سیاره دیگر پرواز کند، از آوریل۲۰۲۱ تا ژانویه۲۰۲۴ فعالیت کرد؛ این بالگرد که با مریخنورد استقامت (Perseverance) ناسا همراه بود، موفقیتهای زیادی به دست آورد و انتظارات سازندگانش را برآورده کرد.
در ابتدا بالگرد نبوغ قرار بود فقط برای پنج پرواز در دورهای ۳۰ روزه فعال باشد؛ همچنین مهندسان در ساخت آن از مواد ارزانقیمت در دسترس استفاده کرده بودند تا صرفا نشان دهند که پرواز در جو بسیار رقیق مریخ امکانپذیر است.
اما این بالگرد در پایان ماموریت تقریبا سه ساله خود، ۷۲ مرتبه از روی مریخ برخاست و ۳۰ برابر دورتر از آنچه پیشبینی شده بود، پرواز کرد و بالاتر از حد انتظار اوج گرفت.
تدی تزانتوس (Teddy Tzanetos)، مدیر پروژه نبوغ در آزمایشگاه پیشرانش جت، میگوید: «بالگرد نبوغ به شکل مقرون به صرفه طراحی شده بود و به خاطر حجم بالایی از قدرت پردازشی کامپیوتری که نیاز داشت به اولین ماموریت اکتشافی در اعماق فضا تبدیل شد که از پردازندههای تجاری تلفن همراه استفاده میکند. حدود چهار سال عمر عملیاتی این بالگرد نشان میدهد برای کار در محیط خشن مریخ، لازم نیست همه چیز بزرگتر، سنگینتر و مقاوم در برابر تابشها باشد.»
نبوغ هنوز توانایی عملیاتی دارد
با وجود آن که نبوغ دیگر قادر به تحرک و برخاست از سطح مریخ نیست، اما همچنان به عنوان یک ایستگاه هواشناسی به ارسال دادههای هفتگی در مورد هوا و سامانههای الکترونیکی که برای طراحی پرندههای آینده مهم هستند، ادامه میدهد.
به گفته تدی تزانتوس، این بالگرد میتواند همچنان کارایی بر روی سیاره سرخ داشته باشد؛ پس از بررسی اولیه مشخص شد که حتی با وجود فرود سخت نبوغ، تمام ۷۲ حسگر الکترونیکی و باتری هنوز کار میکنند.
نبوغ اکنون میتواند به عنوان یک ایستگاه هواشناسی عمل کند و دادههای تلهمتری را ضبط کرده، عکس بگیرد و آنها را ذخیره کند. آزمایشگاه پیشرانش جت ماهها به بررسی سقوط نبوغ پرداخته و به این نتیجه رسیده که سامانههای مسیریابی این بالگرد به خاطر سطح نرم و هموار سیاره مریخ دچار مشکل شده است.
هاوارد گریپ، میگوید: «هنوز اطلاعات کافی برای تحلیل دقیق رویدادها در زمان فرود در دست نیست و ما هنوز نمیتوانیم جزئیات دقیقتر را درباره توالی اتفاقات در زمان فرود مشخص کنیم.»
گریپ خاطرنشان میکند: «هرچند تحقیقات به اتمام رسیده، به دلیل فاصله زیاد بین آزمایشگاه پیشرانش جت و محل نهایی استراحت نبوغ، کار هنوز کامل نشده است.»
بالگرد نسل بعدی مریخ احتمالا یک هگزاکوپتر (پهپاد ششپره) خواهد بود که از توانایی حمل چندین کیلوگرم ابزار علمی و پرواز تا حداکثر سه کیلومتر در روز برخوردار است.