فرود روی ماه جعلی بود. آپولو ۱۱ اتفاق نیفتاد. بشر هرگز پا به ماه نگذاشته است. احتمالا همه این جملهها را قبلا شنیدهاید. تئوریهای توطئه پیرامون فرود روی ماه طی ۵۰ سال از زمانی که نیل آرمسترانگ و باز آلدرین، فضانوردان ناسا، اولین گامهای خود را روی سطح ماه گذاشتند، پایدار بوده و دستاورد برجسته ناسا هنوز در معرض چالش است. علیرغم وجود انبوهی از اطلاعات آنلاین که این تئوریهای توطئه را از بین میبرد، هنوز برخی اذعان دارند بشر روی ماه پا نگذاشته است. در ادامه به مرور برخی از این نظریههای توطئه و رد علمی آنها میپردازیم.
تئوری توطئه ۱: سایهها در عکسهای فرود ماه ثابت میکنند که تصاویر جعلی بودهاند
به تصویر زیر و پانورامای کامل در وب سایت ناسا نگاه کنید. این تصویر توسط نظریهپردازان توطئه به عنوان اثبات جعلی بودن فرود روی ماه در نظر گرفته شده است.
به سایههایی که نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong)، فضانورد ناسا و یک شی دیگر که درست خارج از عکس است نگاه کنید. با دقت به آن متوجه میشوید که موازی نیستند. مطمئنا اگر خورشید تنها منبع نور بود، پس آیا سایهها باید موازی باشند؟ آیا این ثابت نمیکند که کل صحنه در یک استودیو، با منابع نوری متعدد که الگوهای سایههای متفاوتی را ایجاد میکنند، تصویربرداری شده است؟
آنو اوجا (Anu Ojha)، مدیر اکتشاف مرکز فضایی ملی (National Space Centre) انگلستان، این موضوع را رد میکند و توضیح میدهد: «این روی سطح ماه است، اما ما میتوانیم این اثر را هر زمان که بخواهیم روی زمین بازتولید کنیم. همه شما این پدیده را جایی که به دلیل پرسپکتیو، خطوط موازی، غیر موازی به نظر میرسند دیدهاید. اگر میخواهید یک موقعیت سه بعدی را به یک صفحه دو بعدی تبدیل کنید، میتوانید خطوط را مجبور به انجام انواع کارهای عجیب و غریب کنید! هنرمندان قرنهاست که از آن استفاده میکنند.»
وقتی خورشید در آسمان پایین است بیرون بروید و خودتان این اثر را ببینید. درست مانند تصاویر آپولو ۱۱ (Apollo 11)، سایهها موازی نخواهند بود.
وضعیت توطئه: افشا شده
تئوری توطئه ۲: فضانوردان آپولو نمیتوانستند از میدان تشعشع زمین جان سالم به در ببرند
زمین توسط ناحیهای از ذرات باردار به نام کمربند تشعشعی ون آلن (Van Allen) احاطه شده است. اوجا میگوید: «اینها مناطقی هستند که زمین را در میدان مغناطیسی ما احاطه کردهاند، جایی که ذرات با انرژی بالا به دام افتاده از خورشید تمایل دارند محدود شوند. این بدان معناست که اگر به این مناطق میروید، نگرانی در مورد تشعشعات بسیار بالا وجود دارد.»
اگر چنین است، فضانوردان آپولو چگونه از کمربند تشعشعی ون آلن عبور کرده و بدون آسیب از مدار زمین خارج شدهاند؟ آیا میزان تشعشعات آنها را از بین نمیبرد؟ آیا این ثابت نمیکند که فرود روی ماه دروغ بوده است؟
اوجا در این باره میگوید: «اگر تا به حال روی آتش راه رفتهاید، میدانید تنها کاری که نباید انجام دهید این است که در وسط آتشدان بمانید. هر چه سریعتر از آن عبور میکنید. از نقطه نظر علم، تا زمانی که با سرعت بسیار بالا راه میروید و به رسانایی حرارتی پاهای خود نگاه میکنید، انرژی حرارتی کافی برای سوزاندن کف پاهایتان نخواهید داشت.» فقط نباید متوقف شوید!
او ادامه میدهد: «به روشی مشابه، زمان عبور از کمربند تشعشعی ون آلن درست در ابتدای سفرهای آپولو بسیار کوتاه بود. سفر از طریق کمربند تشعشعی ون آلن، اگر به اندازه کافی سریع باشد – که اگر به ماه میروید باید باشید – هیچ مشکلی ندارد.»
وضعیت توطئه: افشا شده
تئوری توطئه ۳: چرا هیچ ستارهای در تصاویر فرود ناسا روی ماه وجود ندارد؟
در اینجا عکس دیگری از فرود روی ماه است که نظر نظریهپردازان توطئه را به خود جلب کرده است. اگر واقعا این تصویر در ماه گرفته شده است، آیا آسمان نباید پر از ستاره باشد (در حالی که هیچ ابری وجود ندارد)؟
نظریهپردازان توطئه استدلال میکنند که فقدان ستاره در عکسهای ماموریت آپولو ۱۱ ثابت میکند این رویداد صحنهسازی شده است؛ ناسا نمیتوانست منظره کامل آسمان ماه را جعل کند و بنابراین آنها تصمیم گرفتند که اصلا هیچ ستارهای را نشان ندهند!
در اینجا پاسخ دیگری وجود دارد: هم فضانوردان و هم خود منظره ماه به شدت توسط خورشید روشن میشوند. ممکن است آسمان سیاه به نظر برسد، اما به یاد داشته باشید این در واقع روز در ماه است.
اگر میخواهید از یک صحنه کاملا روشن عکس بگیرید، سرعت شاتر دوربین شما باید سریع و دیافراگم دوربین شما فوق العاده کوچک باشد. در آن شرایط، اجرام کم نور مانند ستارهها به سادگی ظاهر نمیشوند.
وضعیت توطئه: افشا شده
تئوری توطئه ۴: پرچم آپولو ۱۱ ایالات متحده آمریکا در باد به اهتزاز در میآید، اما هیچ بادی در ماه وجود ندارد
اوجا میگوید: «یکی از لحظات مهم از نظر غرور ملی ایالات متحده آمریکا، دیدن ستارهها و خطوط راه راه روی سطح ماه بود.» باز آلدرین (Buzz Aldrin) در حال ادای احترام به پرچم آمریکا که بر روی ماه به اهتزاز در میآید، یکی از تصاویر نمادین ماموریت آپولو ۱۱ است که بیانگر برتری ایالات متحده آمریکا بر رقیب اصلی مسابقه فضایی، اتحاد جماهیر شوروی است.
اما اگر در ماه جو وجود نداشته باشد، باد هم وجود ندارد. پس چرا پرچم به اهتزاز در میآید؟
با نگاه دقیق به تصویر، به ویژه در امتداد لبه بالای پرچم میبینید که یک قطب تلسکوپی در امتداد بالا کشیده شده است تا پرچم را با به اهتزاز درآورد. اوجا توضیح میدهد: «از آنجایی که به این شکل تنظیم شده است، به نظر میرسد در باد تکان میخورد.» به گفته وی چین و چروکها به دلیل مچاله شدن پرچم طی مسیر چهار روزه به ماه است.
وضعیت توطئه: افشا شده
تئوری توطئه ۵: اگر واقعا در سال ۱۹۶۹ به ماه رفتیم، چرا هرگز دوباره نرفتیم؟
آپولو ۱۷، آخرین ماموریت آپولو برای فرود فضانوردان بر روی ماه، در سال ۱۹۷۲ انجام شد. از آن زمان، انسانها هرگز برنگشتهاند. شاید به این دلیل است که ما هرگز به ماه نرفتیم؟
آپولو ۱۷ البته قرار نبود پایان داستان باشد. در طول دهه ۱۹۷۰ جاهطلبیهایی برای ایجاد یک پایگاه دائمی در ماه قبل از روی آوردن به چالش اصلی اکتشاف فضایی بعدی یعنی سیاره مریخ وجود داشت، اما هرگز اتفاق نیفتاد، ولی این یک توطئه بزرگ نبود؛ بلکه ژئوپلیتیک (جغرافیای سیاسی یا بررسی تاثیر عوامل جغرافیایی بر رفتار دولتها) بود.
اوجا میگوید: «پاسخ این است که ما اولویتهایمان را تغییر دادیم. همانطور که در انجام علم در ماه خوب بودیم، آن را رها کردیم.»
در عوض، توجه به برنامه شاتل فضایی (Space Shuttle) و بعدا به ایستگاه فضایی بینالمللی معطوف شد که از نوامبر۲۰۰۰ بهطور دائم میزبان تیمهایی از فضانوردان است، اما این بدان معنا نیست که انسانها نمیتوانند در آینده به ماه بازگردند.
حقیقت سفر به ماه
فرود روی ماه فریب نبود. آپولو ۱۱ اتفاق افتاد. انسانها واقعا پا به ماه گذاشتند. ما تصاویر، ویدئوها، نمونههای ماه و دادههای علمی بیشماری برای اثبات آن داریم، اما بیشتر از آن، اکتشافات انسانی به معنای واقعی کلمه اثر خود را بر سطح ماه گذاشته است.
اوجا میگوید: «در سال ۲۰۰۹ ما یک مدارگرد شناسایی ماه (LRO) فرستادیم تا سطح ماه را با وضوح سه یا چهار مرتبه بیشتر از قبل نقشهبرداری کند.» تصویر تک تک محلهای فرود آپولو مشخص بود.
او میگوید: «آنچه که واقعا در مورد این تصاویر من را شگفتزده میکند این است که آن ردپاها و رد وسایل نقلیه قمری یکپارچگی خود را برای میلیونها سال حفظ خواهند کرد. صرف نظر از این که به عنوان یک تمدن با خودمان چه میکنیم، واقعا اثر خود را در کیهان به جا گذاشتهایم.»