مروری بر جذابترین آزمایشهای ایستگاه فضایی بینالمللی
ایستگاه فضایی بینالمللی، به عنوان یک آزمایشگاه منحصر به فرد در مدار ۴۰۰ کیلومتری سطح زمین با بهرهگیری از شرایط خاص ریزگرانش، انجام آزمایشات طولانیمدت، تحقیقات و دستاوردهای جدید علمی را فراهم کرده که پیشرفت علم و فناوری را تسهیل میکند.
محیط ریزگرانشی ایستگاه فضایی بینالمللی امکان مطالعه پدیدههایی را فراهم میکند که تحت شرایط عادی قابل مشاهده نیستند. تحقیقات در زمینههای زیستشناسی، فیزیک، علم مواد و سایر حوزهها به کشفیاتی منجر شدهاند که میتوانند به فناوریهای جدید، بهبود سلامت و فرآیندهای صنعتی کارآمدتر در زمین کمک کنند.
این پیشرفتها شامل بهبود درمانهای پزشکی، حفاظت بیشتر از محیطزیست و پیشرفت فناوریها در هوافضا و فراتر از آن میشود؛ علاوه بر این، پژوهشهای فضایی مستقیم به آمادهسازی انسانها برای ماموریتهای طولانیمدت در اعماق فضا کمک میکند.
آزمایشها در ایستگاه فضایی بینالمللی به دانشمندان کمک میکند تا درک کنند که بدن انسان چگونه به شرایط سخت فضا واکنش نشان میدهد و به آنها این امکان را میدهد که راهبردهایی برای حفاظت از سلامت فضانوردان در مدت اقامتهای طولانی خارج از مدار زمین توسعه دهند.
این تلاشها راه را برای ماموریتهای آینده به ماه، مریخ و فراتر از آن هموار میکند و تضمین میکند اکتشافات فضایی نه فقط برای فضانوردان بلکه برای کل بشریت مفید است؛ تحقیقات اخیر در ایستگاه فضایی بینالمللی میتواند نشان دهنده اهمیت این فضاها در ارتقای زندگی بشر باشد.
در تحقیقات اخیر ناسا در مورد تاثیر ریزگرانش بر ادراک بصری، مشخص شد که ادراک بصری فضانوردان درباره ارتفاع تغییر نمیکند و آنها بلافاصله پس از ورود به فضا میتوانند کارهای خود را بدون نیاز به اقدامات خاصی انجام دهند.
پروژه وکشن (VECTION) از سازمان فضایی کانادا (CSA)، به بررسی تاثیر شرایط فضایی بر ادراک بصری فضانوردان میپردازد؛ این تحقیق نشان میدهد که فضانوردان باید از تاثیرات بالقوه بلندمدت بر شناخت خود آگاه باشند تا در ماموریتهای طولانیمدت بهتر آماده شوند؛ اگرچه به کارگیری تدابیر خاص ضروری نیست، آگاهی از این تاثیرات میتواند در بهبود کارایی فضانوردان موثر باشد.
زندگی میکروبی در ایستگاه فضایی بینالمللی
ایستگاه فضایی بینالمللی فقط محل زندگی فضانوردان نیست و میلیونها میکروب نیز در این محیط وجود دارند؛ این میکروارگانیسمها همراه خدمه و بار به ایستگاه میآیند، شامل باکتریها و قارچهایی هستند که در ریزگرانش رشد میکنند. بیشتر آنها بیضرر یا مفید هستند، اما تعدادی از آنها میتوانند برای سلامتی خدمه، سامانههای فضاپیما و محیطهای سیارهای خطرناک باشند.
تحقیقات گسترده در مورد ایستگاه فضایی بینالمللی نشان میدهد که میکروبها میتوانند فلزات را بخورند، مقاومت آنتیبیوتیکی پیدا کرده و با شرایط فضایی سازگار شوند و حتی احتمال بیماریزایی آنها افزایش یابد. پروژهای مانند آزمایش پوشش ضدمیکروبی بوئینگ (Boeing Antimicrobial Coating) به بررسی پوششهایی میپردازد که رشد میکروبها را مهار میکند تا خطرات مربوط به آنها را کاهش دهد.
مگان مکآرتور (Megan McArthur)، فضانورد ناسا، پنلهای لمسی نصب شده برای تحقیق در مورد پوشش آنتیمیکروبی بوئینگ را در ایستگاه فضایی بینالمللی به منظور بررسی اثرات آن در محیط فضایی مستندسازی کرده است.
تحقیقات متعددی مانند مطالعه میکروبیال ترکینگ ۲ (Microbial Tracking-2) به شناسایی باکتریهای غالبی نظیر (Staphylococcus) و قارچهایی مانند مالاسزیا (Malassezia) پرداختهاند.
همچنین پروژههایی مانند مایکو (Myco) از ژاپن تغییرات میکروبیوم پوست فضانوردان و امکان شناسایی آلرژنهای قارچی را نشان دادهاند. همچنین، تحقیقاتی مانند تست (TEST) وجود میکروبهای زمینی در غبار کیهانی را شناسایی کرده که به منشا آنها سوالات بسیاری را مطرح میکند.
این تحقیق نه تنها باعث افزایش ایمنی ماموریتهای فضایی میشود، بلکه فناوریهایی مانند پوششهای ضدمیکروبی برای محیطهای عمومی را برای زمین ارائه میدهد. درک رفتار میکروبها در فضا برای حفظ سلامت خدمه و حفاظت از محیطهای سیارهای آینده ضروری است.
چاپ زیستی سهبعدی بافت منیسک در ایستگاه فضایی بینالمللی
اخیرا یک منیسک زانو انسان به طور سهبعدی در ایستگاه فضایی بینالمللی با استفاده از تاسیسات بافتسازی بیولوژیکی (BioFabrication) پرینت شده است؛ این چاپ با کمک یک چاپگر سهبعدی به نام BFF انجام شده که توسط شرکت ردوایر کراپ (Redwire Corp) مستقر در آمریکا انجام شده و از سلولهای انسانی زنده برای چاپ منیسک استفاده شده است.
پیامدهای چاپ زیستی بافتها در فضا، فراتر از اکتشاف فضایی است و میتواند راهحلی برای درمان جراحات در فضا و ماموریتهای فرازمینی ارائه دهد؛ همچنین، این فناوری میتواند به عنوان جایگزینی برای اهدای عضو عمل کند و به کاهش کمبود اعضای بدن در زمین کمک نماید.
سازگاری میکروارگانیسمها برای ماموریتهای فضایی
در فضا، میکروارگانیسمها با چالشهای منحصربهفردی روبهرو هستند و درک چگونگی سازگاری ژنهای آنها برای ماموریتهای آینده بسیار مهم است. پژوهش اخیر بر تعیین تناسب ژنهای باکتریایی، به ویژه ژنهای موجود در (N. Aromaticavorans)، در شرایط ریزگرانش متمرکز شده است.
تحلیل متابولیسم و رشد باکتریها نشان داده که ژنهای با ظرفیت بالا میتوانند به باکتریها کمک کنند تا در محیط سخت فضا سازگار شوند و رشد کنند. این ژنهای انعطافپذیر اطلاعات ارزشمندی درباره چگونگی کنار آمدن میکروارگانیسمها با شرایط نامساعد فضا فراهم میآورند.
این یافتهها میتواند پیامدهای قابلتوجهی برای ماموریتهای فضایی آینده، به ویژه در بهینهسازی باکتریها برای کاربردهای عملی مانند بازیافت زباله و تولید سوخت زیستی و تضمین پایداری طی سفرهای فضایی طولانیمدت داشته باشد.
پیری قلب در فضا
طبق تحقیقات جدید، تاثیر ریزگرانش بر سلامت قلب شامل تغییرات در عملکرد قلب و مشاهده نشانههایی مشابه بیماریهای قلبی عروقی مرتبط با افزایش سن، مانند آریتمی و کاهش قدرت عضلانی است.
این مطالعه با رشد این بافتها در داربستهای ساخته شده از سلولهای انسانی و شبیهسازی شرایط میکروگرانشی تاثیرات آن بر قلب را بررسی میکند.
یافتههای به دست آمده این امکان را فراهم میآورد که تدابیر حفاظتی برای فضانوردان در ماموریتهای طولانیمدت فضایی ایجاد شود و همچنین به توسعه درمانهای جدید برای بیماریهای قلبی عروقی در سالمندان کمک کند؛ این تحقیقات میتواند به بهبود سلامت قلب در فضا و زمین منجر شود.
تولید سلولز در ایستگاه فضایی بینالمللی، گامی به سوی تولید مواد پایدار
محققان در یک آزمایش پیشرفته در ایستگاه فضایی بینالمللی، موفق به کشت باکتری معروف به تولید سلولز بالا یعنی کماگتایباکتر (Komagataeibacter hansenii) شدند؛ این عملیات در مدت ۴ هفته و با استفاده از ماژول کیرارا (Kirara) انجام شد که برای تبلور پروتئین طراحی شده است. شرایط کشت تحت دماهای پایین و با تنظیم سطح گاز و هوا در مخازن انجام گرفت و منجر به تولید سلولز باکتریایی شد.
این تحقیق ظرفیت زیادی برای پشتیبانی از ماموریتهای فضایی بلندمدت دارد؛ زیرا سلولز باکتریایی میتواند برای ساخت مصالح ساختمانی، لباس و تامین انرژی در فضا مورد استفاده قرار گیرد. با بهینهسازی تولید سلولز در ریزگرانش، اکتشافات عمیق فضایی میتوانند پایدارتر شوند و وابستگی به منابع زمینی کاهش یابد.
رشد سریعتر نورون در ریزگرانش، راهی برای درمان زوال عصبی
در یک آزمایش نوآورانه در ایستگاه فضایی بینالمللی، پژوهشگران ارگانوئیدهای سهبعدی مغز که از سلولهای بنیادی عصبی افراد مبتلا به بیماریهای مولتیپل اسکلروزیس (MS) و پارکینسون مشتق شده بودند را پرورش دادهاند. هدف این بود که تاثیر جاذبه بر توسعه مغز و بیان ژن را بررسی کنند تا بینش جدیدی در مورد بیماریهای نورودژنراتیو به دست آورند.
یافتهها نشان میدهند که ارگانویدهای مغزی در شرایط ریزگرانش شتاب بیشتری در توسعه نورونها نسبت به نمونههای رشد یافته بر روی زمین داشتند؛ این توسعه سریع و الگوهای بیان ژنی متفاوت، سرنخهای ارزشمندی درباره مکانیزمهای بیماریهای عصبی ارائه میدهد که میتواند به درمانهای موثرتر منجر شود.
همچنین، این تحقیق میتواند به کاهش تغییرات عصبی ناشی از پروازهای فضایی در فضانوردان کمک کند و مزایایی را هم برای اکتشافات فضایی هم برای سلامت انسان روی زمین ارائه دهد.
دینامیک امولسیون روغن در آب
محققان برای درک بهتر رفتار سیال بدون تاثیر گرانش، به پویایی قطرات روغن در آب در ریزگرانش پرداختند که طی زمان در آب در حال بزرگ شدن بودند، اما جابهجایی آنها کاهش پیدا میکند، این نتیجهای غیرمنتظره بود؛ زیرا رسوبگذاری در محیط ریزگرانش رخ نمیدهد.
این یافتهها بینش ارزشمندی درمورد ویژگیهای اساسی امولسیونها، مانند ادغام و تکامل اندازه که میتواند روندهای صنعتی در زمین را بهبود بخشد، ارائه میکند؛ همچنین، این پژوهشها میتوانند به توسعه فناوریهایی برای اکتشاف فضایی کمک کنند، جایی که کنترل سیالات در محیط بدون جاذبه حیاتی است.
شعلههای خنک در فضا، تعریف مجدد احتراق برای ماموریتهای فضایی ایمنتر
ناسا توانست شعلههای کروی سرد با دمای پایین و حرارت کم را با استفاده از سوختهای گازی در محیط میکروگرانشی ایستگاه فضایی بینالمللی ایجاد کند؛ این پیشرفت که براساس کشف شعلههای مایع سرد در سال ۲۰۱۲ انجام شده، دانش بشر را درباره شیمی احتراق در شرایط خاص عمیقتر میکند.
تحقیقات در مورد رفتار احتراق هیدروکربنها در ریزگرانش، نتایج شگفتانگیز و غیرمنتظرهای به ویژه در سوختن قطرات ان-دودکان (N-dodecane) نشان داده است. محققان مشاهده کردند که در دماها و فشارهای پایینتر، تغییراتی از شعلههای داغ به شعلههای سرد وجود دارد و همچنین شعلههای داغ به طور غیرقابل پیشبینی شعلهور میشوند.
این شعلههای کمنور و تقریبا نامرئی ظرفیت ایجاد موتورهایی پاکتر و کارآمدتر را دارند؛ زیرا بینش ارزشمندی درمورد فرآیندهای احتراق دمای پایین ارائه میدهند؛ این تحقیقات میتواند رتبهبندی عملکرد سوختها را بهبود بخشد و به پایداری انرژی کمک کند.
تصاویر گرفته شده از دوربین پیشرفته در آزمایش CFI-G به وضوح نشان میدهد که شعله داغ خاموش شده و شعله سرد ظاهر شده است؛ این کشف با استفاده از تصویربرداری پیشرفته انجام شده و یک پیشرفت قابل توجه در تحقیقات احتراق محسوب میشود؛ نتایج این تحقیق میتواند به بهبود فناوریهای موتور و بررسی جنبههای ناشناخته شیمی احتراق منجر شود.
مبارزه با تحلیل عضله در ریزگرانش
مگان مکآرتور، مهندس پرواز ماموریت ۶۵، در ماژول آزمایش ژاپنی ایستگاه فضایی با استفاده از محفظه دستکش زیستی، عملیات تغییر نمونه و محیط برای آزمایش ماهیچه کاردینال (Cardinal) را انجام میدهد؛ هدف این آزمایش بررسی این است که آیا بافتهای مهندسی شده در فضا میتوانند مدلی برای مطالعه کاهش عضله و ارزیابی درمانهای ممکن فراهم کنند.
برای مقابله با آتروفی عضلانی در فضا، پژوهشگران مدلی با استفاده از سلولهای عضلانی انسان طراحی کردند تا اثرات تحلیل عضلانی در شرایط ریزگرانش را مورد بررسی قرار دهند. در این راستا، آنها از طریق مطالعه ماهیچه کاردینال، تاثیر دو داروی IGF-1 و 15-PGDH-i بر روی تحلیل عضلانی را آزمایش کردند.
این مطالعه نشان میدهد که دو دارو در شبیهسازی ترمیم عضلات آسیبدیده موفق عمل کردهاند و میتوانند اثرات ریزگرانش را تا حدودی کاهش دهند؛ این یافتهها میتوانند راه را برای غربالگری دارویی هموار کرده و به توسعه درمانهایی برای تحلیل عضلانی در فضانوردان و بیماران سالخورده در زمین منجر شوند.
توسعه مواد با مقاومت بالا برای محافظت در برابر تشعشعات فضایی
آزمایشهای انجام شده بر روی ترکیبات پلیمری جدید در ایستگاه فضایی بینالمللی، توانایی آنها را برای مقاومت در برابر تابشهای مضر در محیطهای فضایی بررسی کرده است. این تحقیقات در بخش روسی ایستگاه، به مدت ۲۲۵ روز طول کشیده و نشاندهنده اهمیت مواد کامپوزیت در تقویت ساختاری و حفاظت فضانوردان و فضاپیماها در برابر تابش برای ماموریتهای فضایی طولانیمدت هستند.
طبق نتایج این تحقیق، ترکیبات مورد استفاده در محافظت از اشعه، از کارایی بالا و پایداری برخوردارند؛ این امر موجب میشود که این مواد برای استفاده در ماموریتهای فضایی، شامل سفر به ماه و مریخ، بسیار مناسب باشند و به حفظ ایمنی فضانوردان و تجهیزات کمک کنند.
ایستگاه فضایی بینالمللی، به عنوان نمونهای از نبوغ و همکاری انسانی و پلتفرم پژوهشی که مداوم در حال تکامل است، مرزهای اکتشافات علمی را گسترش میدهد. آزمایشاتی که در این ایستگاه انجام میشود، نه فقط به دانش بشر و جایگاه آن درباره جهان میافزاید، بلکه نقش مهمی در پیشرفت علمی و بهبود زندگی بشری دارد.
از پیشرفتهای پزشکی گرفته تا نوآوریهای فناوری و درک عمیقتر سیاره زمین، از نقشهای کلیدی این ایستگاه در شکل دادن به آیندهای روشنتر است.