اولین ماهواره بریتانیا که در سال ۱۹۶۹ به فضا پرتاب شده بود، به طور مرموزی به مکانی جدید و دورتر از مسیر مورد نظر خود منتقل شده است؛ هیچ مدرکی درباره این که چه کسی این کار را انجام داده، چه زمانی این عمل صورت گرفته و یا چرا این تغییر مسیر انجام شده وجود ندارد و این اتفاق به صورت یک معما باقی مانده است.
ماهواره اسکای‌نت-۱ای (Skynet-1A) که در سال ۱۹۶۹، یعنی تنها چند ماه پس از اولین قدم گذاشتن انسان بر ماه به فضا پرتاب شد، بر فراز کرانه شرقی آفریقا قرار گرفت تا ارتباطات نیروهای بریتانیا را برقرار کند؛ زمانی که این فضاپیما چند سال بعد از کار افتاد، به طور غیرمنتظره‌ای به موقعیتی در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتر بالای قاره آمریکا منتقل شد، در حالی که انتظار می‌رفت به سمت شرق و بر فراز اقیانوس هند کشیده شود.
به دلیل پیچیدگی‌های مکانیک مداری، غیرمحتمل به نظر می‌رسد که یک فضاپیمای نظامی نیم‌تنی به طور تصادفی به مکان جدیدش منتقل شده باشد؛ در نتیجه، می‌توان گفت که در اواسط دهه ۱۹۷۰ به آن دستور داده شده تا رانشگرهای خود را برای رفتن به سمت غرب روشن کند، اما اطلاعات مشخصی درباره این که آن شخص چه کسی بوده و با چه اختیار و هدفی این کار را انجام داده است، موجود نیست.
اطلاعات کلیدی در مورد این دارایی امنیت ملی بریتانیا که زمانی حیاتی بوده، از بین رفته است، اما این سوال پیش می‌آید که چرا این اتفاق هنوز اهمیت دارد در حالی مه برخی زباله‌های فضایی دور ریخته شده مربوط به ۵۰ سال پیش هستند.
فرضیه‌های احتمالی درباره ماهواره اسکای‌نت-۱ای
استوارت ایوز (Stuart Eves)، مشاور فضایی، می‌گوید: «این مسئله هنوز هم مهم است؛ زیرا این ماهواره اکنون در جایی قرار دارد که ما آن را چاه گرانشی در طول جغرافیایی ۱۰۵ درجه غربی می‌نامیم و مانند یک مروارید در ته یک کاسه به عقب و جلو سرگردان است و به طور مکرر به دیگر ماهواره‌ها نزدیک می‌شود که می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد.»
او ادامه می‌دهد: «از آنجایی که خطر برخورد این ماهواره با سایر فضاپیماها وجود دارد و چون این ماهواره متعلق به بریتانیاست، ما همچنان مسئول آن هستیم.»؛ ایوز کاتالوگ‌های قدیمی این ماهواره از آرشیو ملی را بررسی کرده و با کارشناسان ماهواره در سراسر جهان صحبت کرده است، اما نتوانسته سرنخی از رفتار قدیمی‌ترین فضاپیمای بریتانیا پیدا کند.
ماهواره اسکای‌نت-۱ای توسط شرکت هوافضای فیلکو فورد (Philco Ford) در ایالات متحده ساخته شد که اکنون تعطیل شده و توسط یک ماهواره‌بر دلتا (Delta) متعلق به نیروی هوایی ایالات متحده به فضا برده شده است.
آرون بیتمن (Aaron Bateman)، در مورد تاریخچه برنامه اسکای‌نت که اکنون در نسل پنجم خود قرار دارد، اظهار می‌کند: «نخستین ماهواره اسکای‌نت، انقلابی در ظرفیت ارتباطات مخابراتی بریتانیا ایجاد کرد و به لندن اجازه داد تا به طور ایمن با نیروهای بریتانیایی در سنگاپور ارتباط برقرار کند، اما از نظر فناوری، این ماهواره بیشتر آمریکایی بود؛ زیرا توسط ایالات متحده ساخته و پرتاب شد.»
این دیدگاه توسط گراهام دیویسون (Graham Davison) که ماهواره اسکای‌نت-۱ای را در اوایل دهه ۱۹۷۰ از مرکز عملیات بریتانیا در آرای‌اف اوک‌هنگر (RAF Oakhanger) در همپشایر به پرواز درآورد، تایید شده است.
این مهندس بازنشسته می‌گوید: «آمریکایی‌ها ابتدا کنترل ماهواره را در مدار بر عهده داشتند. آن‌ها تمام نرم‌افزار ما را با نرم‌افزار خود آزمایش کردند و در نهایت کنترل را به ما تحویل دادند.»
دیویسون که اکنون ۸۰ ساله است، می‌گوید: «در ابتدا، این ماهواره تحت کنترل دو طرفه بود، اما این که چه زمانی یا چرا کنترل آن دوباره به آمریکایی‌ها بازگردانده شده که به نظر محتمل است را به خاطر نمی‌آورم.»
راشل هیل (Rachel Hill)، دانشجوی دکترای دانشگاه کالج لندن (University College London) انگلستان نیز آرشیو ملی را جستجو کرده و پژوهش‌هایش، او را به یک احتمال بسیار معقول هدایت کرده است.
او می‌گوید: «یک تیم اسکای‌نت از اوک‌هنگر به تاسیسات ماهواره‌ای نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) در سانی‌ول (Sunnyvale) می‌رود و اسکای‌نت را اداره می‌کند. این زمانی بود که کنترل به طور موقت به ایالات متحده منتقل شد، در حالی که اوک‌هنگر به دلیل تعمیرات ضروری خاموش بود. شاید این اتفاق همان موقع رخ داده است.»
گزارش‌های رسمی هرچند ناقص از وضعیت ماهواره اسکای‌نت-۱ای نشان می‌دهد فرماندهی نهایی، زمانی که اوک‌هنگر ماهواره را در ژوئن۱۹۷۷ از دست داد، به دست آمریکایی‌ها سپرده شده بود؛ پس از آن که این ماهواره به موقعیت کنونی خود منتقل شد، در نهایت اجازه داده شد خاموش شود، در حالی که واقعا باید در یک گورستان مداری قرار می‌گرفت.
گورستان مداری به منطقه‌ای گفته می‌شود که در آن زباله‌های فضایی قدیمی خطر برخورد با ماهواره‌های مخابراتی فعال را ندارند؛ این روش در حال حاضر یک روش استاندارد است، اما در دهه ۱۹۷۰ هیچ کس به مسئله پایداری فضا فکر نمی‌کرد. از آن زمان نگرش‌ها تغییر کرده است؛ زیرا فضا و مدار زمین در حال شلوغ شدن است.
ماهواره فعال در طول جغرافیایی ۱۰۵ درجه غربی می‌تواند به صورت روزانه تا چهار بار یک قطعه زباله فضایی را که در فاصله ۵۰ کیلومتری از موقعیتش قرار دارد، ببیند؛ اگرچه این فاصله زیاد است، اما با توجه به سرعت حرکت زباله‌های فضایی، همچنان خطرناک محسوب می‌شود.
ماهواره اسکای‌نت-۱ای به طور مداوم تحت نظارت مرکز عملیات فضایی ملی بریتانیا (UK Space Operations Centre) قرار دارد و در صورت احتمال نزدیکی با ماهواره‌های دیگر، سایر اپراتورهای ماهواره‌ای مطلع می‌شوند؛ با این حال، دولت بریتانیا ممکن است به بررسی جابجایی این ماهواره به موقعیت امن‌تری فکر کند.
توسعه فناوری‌ها برای جمع‌آوری زباله‌های رها شده در فضا
سازمان فضایی بریتانیا (UK Space Agency) در حال سرمایه‌گذاری بر روی فناوری‌هایی است که بتواند زباله‌های فضایی را در ارتفاعات پایین‌تر جمع‌آوری کند؛ همچنین، ایالات متحده و چین ثابت کرده‌اند که می‌توانند سخت‌افزارهای قدیمی را حتی در مدار بالاتر مانند مدار اسکای‌نت-۱ای نیز به دام اندازند.
موریبا جاه (Moriba Jah)، استاد مهندسی هوافضا در دانشگاه تگزاس (University of Texas) آمریکا، می‌گوید: «قطعات زباله فضایی مانند بمب‌های ساعتی عمل می‌کنند. ما باید از آنچه که من آن را «رویدادهای ابر پخش کننده» (Overcast Events) می‌نامم، اجتناب کنیم. هنگامی که این چیزها منفجر می‌شوند یا چیزی با آن‌ها برخورد می‌کند، هزاران تکه جدید زباله فضایی تولید می‌شود که تهدیدی برای سایر اشیا در فضا محسوب می‌شود که باید به آن‌ها اهمیت دهیم.»
مساله زباله‌های فضایی به دلیل تاثیر آن بر امنیت ملی و چالش‌های فناوری که ایجاد می‌کند، هنوز هم اهمیت دارد. حتی اگر این زباله‌ها مربوط به سال‌های دور باشند. وجود آن‌ها می‌تواند برای ماهواره‌ها و ماموریت‌های فضایی فعال خطرناک باشد و بر امنیت و زیرساخت‌های فضایی کشورها تاثیر بگذارد؛ بنابراین، بررسی و مدیریت این زباله‌ها یکی از موضوعات مهم و حساسی است که باید به آن پرداخته شود.