ماموریت‌های ماه در سال‌های اخیر به عنوان یک رقابت فضایی جدید و نمادی از جنگ سرد مدرن شناخته شده‌اند. آمریکا و چین به طور جداگانه در حال اجرای ماموریت‌هایی هستند که هدف از این ماموریت‌ها، تحقیقات علمی، استخراج معادن فضایی، گسترش اقتصادی و بازگرداندن انسان به ماه است؛ این رقابت جدید ممکن است به بروز درگیری‌های جدید منجر شود، به ویژه بر سر مکان‌های مناسب برای فرود و منابع ارزشمند و کمیاب که احتمالا در قطب جنوبی ماه قرار دارند.
به گزارش تکچاینا، رقابت فضایی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد، نمایانگر تلاش برای اثبات برتری سیاسی، فناوری و ایدئولوژیکی بر روی زمین بود؛ این رقابت با فرود انسان بر روی ماه به اوج خود رسید و جمله معروف نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong) «این یک گام کوچک برای انسان، ولی یک جهش بزرگ برای بشریت است» نماد این دستاورد شد.
انتقال تنش‌های ژئوپولیتیک از زمین به فضا
تنش‌های ژئوپولیتیکی دوباره به فضا متمرکز شده است. ماموریت فضایی علاوه بر تحقیقات علمی، به دلیل انگیزه‌های اقتصادی و استخراج منابع از فضا نیز بسیار مهم هستند. برنامه آرتمیس (Artemis) ایالات متحده به دنبال قرار دادن نخستین زن و فرد رنگین‌پوست در ماه است و همچنین چین قصد دارد با شرکای بین‌المللی پایگاه قمری بسازد.
استخراج یخ آب از ماه می‌تواند به تولید اکسیژن، آب آشامیدنی و سوخت ماهواره‌بر کمک کند که همه این‌ها برای ادامه اکتشافات فضایی حیاتی هستند؛ همچنین ماه احتمالا حاوی فلزات کمیابی است که در ابزارهای الکترونیک روزمره استفاده می‌شوند و یک ایزوتوپ نادر غیر رادیواکتیو به نام هلیوم-۳ که برای تولید انرژی هسته‌ای مفید است؛ این منابع می‌توانند به پیشرفت فناوری و زندگی در فضایی کمک کنند.
استخراج معادن فضایی می‌تواند به یک جنگ تجاری میان ملت‌ها و بازیگران خصوصی در فضا منجر شود؛ زیرا ارزش منابع فرازمینی پیش‌بینی می‌شود به تریلیون‌ها دلار برسد.
آمریکا علی‌رغم تاریخ طولانی‌تری در حوزه قابلیت‌های پرتاب فضایی و سرمایه‌گذاری، تنها در سال جاری اولین فرود بدون سرنشین خود را در قطب جنوبی ماه انجام داد؛ در حالی که چین چندین بار موفق به فرود در ماه شده و در ژوئن۲۰۲۴ نیز طی ماموریت چانگ-ای۶ (Chang’e 6) خود، اولین نمونه‌های سنگ و خاک را از ماه بازگرداند.
همکاری کشورها در فضا
هر دو ابرقدرت، دیگر کشورها را به پیوستن به دیدگاه‌های ماه خود دعوت کرده‌اند. جمهوری دومینیکن به عنوان چهل و چهارمین کشور، به توافقات آرتمیس تحت هدایت ناسا پیوسته است. در کنار این، سیزده کشور دیگر نیز در پروژه ایستگاه تحقیقاتی ماه بین‌المللی (ILRS) که تحت رهبری چین و با همکاری روسیه است، شرکت دارند؛ اخیرا، سنگال نیز به این پروژه ملحق شده است.
با عدم هم‌پوشانی اعضا این دو ماموریت، بلوک‌های فضایی جدیدی در حال ظهور هستند که توافق‌نامه‌های آرتمیس و ILRS می‌تواند تاثیر به سزایی در شکل‌دهی به حاکمیت فضایی در قرن ۲۱ خواهند داشت؛ زیرا توافق‌نامه‌های سازمان ملل درباره استفاده صلح‌آمیز از فضا (COPUOS) که در سال ۱۹۵۹ تاسیس شده، نتوانسته خود را با آخرین تحولات و بازیگران در فضا هماهنگ کند.
همچنین، در توافقات مربوط به حاکمیت فضایی، به طور کافی به پرسش‌های اخلاقی روزافزون از جمله استعمار فضایی و آلودگی نوری ناشی از ماهواره‌ها پرداخته نشده است.
در دوران جنگ سرد، آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در زمینه مدیریت فضا، قوانین، علم و فناوری‌های فضایی همکاری کردند که به تقویت اعتماد متقابل و کاهش تنش‌ها کمک کرد؛ به عنوان مثال در سال ۱۹۶۷، اعضای کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورای جو (COPUOS) موفق به تصویب اولین معاهدات پایه‌ای قانون فضایی از جمله معاهده فضای ماورای جو شدند؛ این معاهده مانع از قرار دادن سلاح‌های هسته‌ای در فضا و ادعاهای ملی بر اجسام آسمانی مانند ماه می‌شود.
اگرچه هیچ فرود مشترکی روی ماه انجام نشد، اما در سال ۱۹۷۵، فضاپیماهای آپولو و سایوز در مدار به یکدیگر متصل شدند. این اولین همکاری فضایی انسانی بین‌المللی بود که با همکاری فنی و دیپلماسی به وقوع پیوست.
امروزه، ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز به عنوان نماد همزیستی در فضا شناخته می‌شود و فضانوردانی از آمریکا، روسیه و سایر کشورها بیش از ۳۰۰۰ آزمایش در شرایط میکروگرانشی انجام داده‌اند.
آمریکا و چین به طور فعال در COPUOS همکاری می‌کنند، از جمله در گروه کاری مربوط به منابع فضایی. با وجود این که طراحی و تصویب معاهدات معمولا به کندی انجام می‌شود، این ارتباطات می‌تواند به تلاش‌های چندجانبه کمک کند. شاید در آینده یک ماموریت تحقیقاتی مشترک قمری بین آمریکا و چین، به سبک اتصال آپولو-سایوز همچنان رخ دهد.
در این میان، دنیا باید فضا را فقط به عنوان یک مسابقه نبیند و به بهبود روابط بین‌المللی برای آینده بشریت در زمین و فراتر از آن کمک کند.