شاید حیات بیگانه به سیاره نیاز نداشته باشد
طبق تحقیقات اخیر دانشمندان دانشگاه هاروارد آمریکا و دانشگاه ادینبرو اسکاتلند، ممکن است زندگی فرازمینی به سیاره برای بقا نیاز نداشته باشد؛ این موضوع میتواند به طراحی زیستگاههای آینده انسان در فضا کمک کنند تا به جای استفاده از فلز و تامین منابع از زمین، از مواد زیستی مهندسی شده برای ساخت اکوسیستمهای خودکفا استفاده کنند؛ مشابه با روندهای مشاهده شده در رشد جلبکها و فرآیندهای فتوسنتز در فضا.
زندگی فرازمینی بدون سیاره
در نگاه اول، سیارهها به عنوان مکانهای ایدهآلی برای یافتن زندگی بیگانه به نظر میرسند، اما در حال حاضر، تنها محل شناخته شده با شرایط مساعد برای وجود حیات، سطح زمین است؛ زیرا گودال گرانشی عمیقی دارد که همه چیز را در جای خود نگه میدارد و اتمسفر متراکم آن دمای سطح را در محدوده مناسب برای حفظ آب مایع نگه میدارد.
ما عناصر فراوانی را مانند کربن و اکسیژن برای تشکیل عناصر سازنده موجودات بیولوژیکی داریم؛ مقدار زیادی نور خورشید که یک منبع بیحد و حصر را از انرژی آزاد فراهم میکند.
دانشمندان بر این باورند که امکان زندگی در سایر سیارهها وجود دارد؛ زیرا این سیارهها شرایطی مناسب برای زندگی مشابه با آنچه که ما میشناسیم، دارند. با این حال، برخی از تحقیقات تلاش میکنند تا این فرضیه را به چالش بکشند و بررسی کنند آیا میتوان محیطهایی را بدون وجود سیاره به وجود آورد که بتوانند از زندگی پشتیبانی کنند.
از ایده تا واقعیت برای زندگی در فضا بدون سیاره
این ایده آن طور که به نظر میرسد، احمقانه نیست؛ در واقع، فضانوردان ایستگاه فضایی بینالمللی بدون سیاره در فضا زندگی میکنند و تحقیقاتی را انجام میدهند که نمیتوان در جاذبه زمین انجام داد، اما آنها به منابع زمینی برای بقای خود نیاز دارند.
در شرایط خاص فضایی، بدن انسان دچار تغییراتی مانند کاهش توده عضلانی و استخوانی میشود و محققان در حال بررسی رفتار موجودات سادهتری هستند که بتوانند بدون وابستگی به زمین به زندگی در شرایط فضایی ادامه دهند، مانند خرس آبی (Tardigrada) که ساکن آب است و میتواند در خلا فضا زنده بماند.
هر گروهی از موجودات باید در فضا با چالشهای متعددی مواجه هستند، از جمله حفظ فشار داخلی در برابر خلا فضا؛ بنابراین، یک مستعمره فضایی باید یک غشا یا پوسته داشته باشد تا بتواند این فشار را نگه دارد. با این حال، این یک مشکل بزرگ نیست؛ زیرا اختلاف فشار بین سطح آب و عمق حدود ۱۰ متر است و بسیاری از موجودات زنده میتوانند این تفاوتها را به راحتی کنترل کنند.
زمین از طریق اثر گلخانهای اتمسفر به این ویژگی دست مییابد که یک کلونی فضایی کوچکتر به آن دسترسی نخواهد داشت؛ بنابراین چالش بعدی، حفظ دمای کافی برای آب مایع است که نیازمند یک سامانه موثر برای کنترل دما و مدیریت جذب و انعکاس نور است.
پژوهشگران این پروژه، از ارگانیسمهایی مانند مورچه نقرهای صحرا نام بردهاند که میتوانند دمای داخلی خود را با تغییر طول موجهای نوری جذب شده و بازتاب شده، بدون یک اثر گلخانهای جوی تنظیم کنند؛ بنابراین، غشا خارجی یک کلونی آزاد زندگی باید قابلیتهای انتخابی مشابهی برای تنظیم دما و ایجاد محیطی مناسب برای مایع آب داشته باشد.
در مرحله بعد، ارگانیسمها باید بر از دست دادن عناصر سبک وزن غلبه کنند. سیارهها، عناصر خود را از طریق نیروی گرانش محض حفظ میکنند، اما این عناصر به دلیل جاذبه کمتر در سیارههای دیگر ممکن است از بین بروند؛ بنابراین یک کلونی حتی در حالت خوشبینانه، عناصر سبک وزن خود را طی دهها هزار سال از دست میدهد و باید راههایی را برای جبران آنها بیابد.
در نهایت، یک کلونی زیستی باید در منطقه قابل سکونت ستاره خود قرار بگیرد تا به حداکثر نور خورشید دسترسی داشته باشد. برای تامین منابع دیگر مانند کربن یا اکسیژن، کلونی باید ابتدا با منبع ثابتی مانند یک سیارک شروع کند و سپس به یک سامانه بسته برای حفظ و نگهداری سلولهای خود در بلندمدت منتقل شود.
دانشمندان با کنار هم گذاشتن همه این ویژگیها، در حال بررسی نوعی موجود زنده یا مستعمرهای از موجودات هستند که میتواند در فضا آزادانه شناور باشد؛ این مستعمره میتواند تا ۱۰۰ متر عرض داشته باشد و توسط یک پوسته نازک و سخت و شفاف محصور شده است. این پوسته قادر است فشار و دمای داخلی آب را در سطح مناسبی نگه دارد و اثر گلخانهای خود را حفظ کند.