بسیاری از ماموریتهای فضایی نه تنها مهندسی و فناوری را به چالش کشیدند، بلکه الهامبخش فیلمسازان شدهاند و نتیجه آن فیلمهایی است که تلاش کردهاند واقعیتهای علمی و پیچیدگیهای این برنامههای فضایی را به شکلی دقیق و تاثیرگذار به تصویر بکشند؛ در ادامه به ۱۰ فیلم علمی تخیلی برتر و دقیق درباره برنامه فضایی آپولو میپردازیم.
۱۰. ماه نورد یک (۱۹۷۲)
- IMDB: امتیاز ۷.۲ از ۱۰
- کارگردان: تئو کامک (Theo Kamecke)
مستند ماه نورد یک (Moonwalk One) که تنها سه سال پس از اولین قدم انسان بر سطح ماه در سال ۱۹۷۲ منتشر شد. یکی از آثار عمیق و جامع در مورد ماموریت تاریخی آپولو ۱۱ (Apollo 11) بود که تمامی مراحل این ماموریت از لحظه پرتاب تا فرود موفقیتآمیز بر ماه را به تصویر میکشد.
این فیلم به طور اختصاصی از آرشیو غنی تصاویر ناسا استفاده میکند و واکنشهای جهانی به این دستاورد بزرگ را به نمایش میگذارد و به بینندگان این امکان را میدهد تا لحظات کلیدی این ماموریت را مانند این که خودشان در آنجا بودهاند، تجربه کنند.
کمتر مستندی میتواند به اندازه تا این حد جامع و فرهنگی صادقانه به سفر فضایی فضانوردان و جزئیات ماموریت آپولو بپردازد. در مدت زمانی حدود یک ساعت و نیم، این فیلم نگاهی دقیق به سفر فضانوردان، مراحل آمادهسازی پیش از پرتاب، پیادهروی تاریخی روی ماه و بازگشت به زمین دارد. آنچه این مستند را متمایز میکند، رویکرد شاعرانه آن به این ماموریت فضایی است که از دیدگاهی منحصر به فرد به این دستاورد تاریخی نگاه میکند.
استفاده از آرشیوهای واقعی ناسا، به جای بازسازی صحنهها، به فیلم عمق و اصالت میبخشد و آن را به تماشایی فراموشنشدنی تبدیل میکند. در این مستند فضانوردان مشهور نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong)، باز آلدرین (Buzz Aldrin) و مایکل کالینز (Michael Collins) حضور دارند که این فیلم را به یکی از آثار مهم و قابل تامل در حوزه سفرهای فضایی تبدیل میکند.
۹. مردان واقعی (۱۹۸۳)
- IMDB: امتیاز ۷.۸ از ۱۰
- کارگردان: فیلیپ کافمن
فیلم مردان واقعی (The Right Stuff) یکی از فیلمهای واقعگرایانه و در عین حال طنزآمیز است که براساس کتاب «چیزهای مناسب» نوشته تام وولف (Tom Wolfe) ساخته شده است؛ این فیلم داستان روزهای نخست برنامه فضایی آمریکا را از دیدگاه خلبانان آزمایشگر نیروی دریایی، نیروی دریایی تفنگداران دریایی و نیروی هوایی در پایگاه هوایی ادواردز (Edwards Air Force Base) روایت میکند.
در نهایت، هفت نفر از این خلبانان به نام فضانوردان «مرکوری سون» (Mercury 7) انتخاب میشوند که اولین آمریکاییهایی بودند که به فضا سفر کردند و مدار زمین را دور زدند. این فیلم همچنین چالشهای جسمی، شخصی و حرفهای که این فضانوردان با آنها روبهرو هستند را به تصویر میکشد.
۸. برای تمام بشریت (۱۹۸۹)
- IMDB: امتیاز ۸.۱ از ۱۰
- کارگردان: ال راینرت
مستند برای تمام بشریت (For All Mankind) به کارگردانی ال راینرت (Al Reinert) ساخته شده است، یک روایت منسجم و منحصر به فرد از برنامههای آپولو ۷ تا آپولو ۱۷ را پوشش میدهد.
این فیلم با جمعآوری همه تصاویر اصلی ناسا از سالهای ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۲ که در طی آن ۲۴ انسان به سوی ماه سفر کردند و با استفاده از سخنان خود فضانوردان، تجربه سفرهای فضایی را برای بیننده واقعیتر میکند.
راینرت، بیش از شش میلیون فوت فیلم را بررسی کرد تا بهترین و شگفتانگیزترین لحظات مربوط به پرتابها، فرود بر ماه و تجربههای فضانوردان را استخراج کند؛ این فیلم با استقبال فوقالعاده مثبت مواجه شد و منتقدان از موسیقی زیبا و جلوههای بصری خیرهکننده آن تمجید کردند.
۷. آپولو ۱۳ (۱۹۹۵)
- IMDB: امتیاز ۷.۷ از ۱۰
- کارگردان: ران هاوارد (Ron Howard)
فیلم آپولو ۱۳، درامی مهیج از ماموریتی نافرجام در سال ۱۹۷۰ است که تقریبا به فاجعه ختم شد؛ این داستان محصول سال ۱۹۹۵ و براساس کتاب «ماه گم شده» میباشد.
این فیلم علمی تخیلی روایت سه فضانورد در ماموریتی را دنبال میکند که قرار بود سومین فرود ناسا بر ماه باشد، اما وقتی یکی از مخازن اکسیژن منفجر میشود، آنها در فضا گیر میافتند و ماموریت به یک مبارزه ناامیدانه برای بقا تبدیل میشود؛ در همین حال، ناسا بر روی زمین با تمام توان تلاش میکند تا این تیم را به سلامت به زمین بازگرداند.
داستان طی چهار روز پرتنش و با واقعگرایی نفسگیر روایت میشود و آپولو ۱۳ چیزی جز یک شاهکار سینمایی نیست. توجه دقیق ران هاوارد به جزئیات فنی، وزن بیشتری به داستان احساسی میبخشد. آپولو ۱۳ موفق به کسب ۹ نامزدی اسکار شد و دو جایزه از جمله بهترین تدوین فیلم و بهترین صدا را از آن خود کرد.
۶. بشقاب (۲۰۰۰)
- IMDB: امتیاز ۷.۲ از ۱۰
- کارگردان: راب سیچ (Rob Sitch)
فیلم علمی تخیلی بشقاب (The Dish) به کارگردانی راب سیچ یکی از آثار کمتر شناخته شده، اما جذاب در میان فیلمهای فضایی است. این فیلم با نگاهی شیرین و طنزآمیز به نقش کمتر شناخته شده رصدخانه پارکس (Parkes Observatory) استرالیا در ماموریت آپولو ۱۱ میپردازد.
ماجرای این فیلم در شهر کوچک پارکس در نیو ساوت ولز رقم میخورد و داستان تیمی از دانشمندان و مهندسان عجیب و دوست داشتنی را دنبال میکند که بر روی یک تلسکوپ رادیویی بزرگ کار میکنند؛ این تلسکوپ وظیفه دارد لحظه تاریخی قدم گذاشتن نیل آرمسترانگ روی ماه را برای سراسر دنیا پخش کند که با چالشهای فنی و شرایط جوی غیرقابل پیشبینی روبرو میشوند.
این فیلم با وجود این که پرفروشترین فیلم استرالیایی سال شد، به طور ناعادلانهای نادیده گرفته شده است. این اثر به خاطر خلق جوی سبک و شاد در کنار یک رویداد تاریخی مهم و ارائه نگاهی غیرمتعارف به زندگی پشت صحنه قهرمانانی که در سایه ماندهاند، بسیار قابل توجه است.
۵. در سایه ماه (۲۰۰۷)
- IMDB: امتیاز ۸ از ۱۰
- کارگردان: دیوید سینگتون
مستند در سایه ماه (In the Shadow of the Moon) یک روایت شگفتانگیز از ماموریتهای باشکوه آمریکا به ماه در طول برنامه آپولو است که با رویای جان اف.کندی (John F. Kennedy) در سال ۱۹۶۱ آغاز شد، در اوایل دهه ۱۹۷۰ به اوج خود رسید و ماموریتهایی را برای فرستادن انسانها به ماه انجام داد.
این فیلم شامل مصاحبههایی با ده نفر از فضانوردان بازمانده از جمله باز آلدین، مایکل کالینز و جیم لاول (Jim Lovell) است که هر یک نماینده یکی از ماموریتهای سرنشیندار آپولو (به جز آپولو ۷) هستند.
برخی مستندها تجربهای چنان نزدیک و شخصی از ماجرا ارائه میدهند که به آسانی واقعیتها را فراموش میکنیم. در سایه ماه، سفری عمیق و تاملبرانگیز است که بر پیروزیها و همچنین چالشهای آمریکا تمرکز دارد. این فیلم در جشنواره فیلم ساندنس به نمایش درآمد و موفق به کسب جایزه مخاطبان سینمای جهان شد و به خاطر لحن محترمانه و صادقانهاش تحسینهای فراوانی دریافت کرد.
۴. ارقام پنهان (۲۰۱۶)
- IMDB: امتیاز ۷.۸ از ۱۰
- کارگردان: تئودور ملفی
فیلم ارقام پنهان (Hidden Figures) داستان سه زن آفریقایی-آمریکایی بسیار با استعداد در ریاضیات است که در سالهای اولیه رقابت فضایی نقشی کلیدی در ناسا ایفا کردند. این فیلم بر دهه ۱۹۶۰ تمرکز دارد، زمانی که تنشهای نژادی در جنوب آمریکا موانعی بزرگ بر سر راه کاترین جانسون (Katherine Johnson)، دوروتی واگان (Dorothy Vaughan) و مری جکسون (Mary Jackson) ایجاد کرده بود.
این زنان باید بر چالشهایی غلبه میکردند تا برای نقش خود در موفقیت پرتاب جان گلن (John Glenn) به مدار شناخته شوند. این داستان نه تنها به خاطر اراده و هوش آنان بلکه از چگونگی توانمندی نسلهای آینده برای ساختن مسیر خود بدون توجه به هنجارهای اجتماعی الهامبخش است.
۳. نخستین انسان (۲۰۱۸)
- IMDB: امتیاز ۷.۳ از ۱۰
- کارگردان: دیمین شزل
فیلم نخستین انسان (First Man) یک درام بیوگرافی است و داستان نیل آرمسترانگ، نخستین انسانی که بر روی ماه قدم گذاشت را روایت میکند. این فیلم براساس کتابی از جیمز آر هانسن (James R. Hansen) اقتباس شده و به روزهای اولیه آرمسترانگ به عنوان یک خلبان آزمایشی تا ماموریت تاریخی آپولو ۱۱ میپردازد.
جلوههای بصری شگفتانگیز که تماما به صورت عملی اجرا شدهاند و طراحی صدای همه جانبه این فیلم را به یک تجربه تماشایی و مسحورکننده تبدیل کردهاند.
۲. اولین سفر به ماه (۲۰۱۸)
- IMDB: امتیاز ۷.۹ از ۱۰
- کارگردان: پل جی. هیلدبرانت (Paul J. Hildebrandt)
اولین سفر به ماه (First to the Moon) مستندی درباره ماموریت آپولو ۸ است که قرار بود به ماه برود، دور آن بچرخد و قبل از پرتاب آپولو ۱۱ به زمین بازگردد؛ این ماموریت، دومین پرواز فضایی سرنشیندار آمریکا بود و این مستند مصاحبههایی با فضانوردان فرانک بورمن (Frank Borman)، بیل اندرز (Bill Anders) و جیم لاول ارائه میدهد که تجربیات خود را بازگو میکنند.
همچنین از آرشیو شخصی ناسا، فیلمهای تاریخی نادری از آمادهسازی و اجرای این ماموریت به نمایش گذاشته شده است. آپولو ۸ یکی از ماموریتهای مهم ناسا بود که به اکتشاف ماه پرداخت و تصویری معروف به نام «طلوع زمین» را خلق کرد؛ عکسی که به طور تصادفی توسط بیل اندرز گرفته شد و تاثیر زیادی بر درک بشریت از سیاره خود داشت.
۱ . آپولو ۱۱ (۲۰۱۹)
- IMDB: امتیاز ۸.۱ از ۱۰
- کارگردان: تاد داگلاس میلر (Todd Douglas Miller)
فیلم آپولو ۱۱، با استفاده از فیلمهای آرشیوی و صوتهای بدون تغییر، به جزئیات ماموریت تاریخی آپولو ۱۱ میپردازد. آنچه که این فیلم را متمایز میکند، استفاده از فیلمهای بایگانی شده از جمله فیلم ۷۰ میلیمتری منتشر نشده و بیش از ۱۱ هزار ساعت فایل صوتی دستنخورده و با کیفیت است.
میلر با کنار گذاشتن هرگونه محدودیت در روایتگویی، آپولو ۱۱ را به یک مستند زنده و واقعی از لحظه فرود بر ماه و بازگشت فضانوردان به زمین تبدیل میکند. کارگردانی میلر و استفاده از فیلمهای با کیفیت بالا در نوع خود بینظیر است و منتقدان این فیلم را به دلیل ارج نهادن به میراث برنامه فضایی آپولو تحسین کرده و آن را باشکوه و منحصربهفرد توصیف کردهاند.
این ده فیلم برتر و دقیق، نه تنها به دستاوردهای علمی و فنی ناسا میپردازند، بلکه تجربه انسانی فضانوردان و تیمهای پشت صحنه را نیز به نمایش میگذارند. هر یک از این آثار، به نوعی لحظهای از تاریخ را به تصویر کشیده و بینندگان را به سفری الهامبخش از زمین تا ماه و بازگشت به خانه میبرند.