مریم فخیمی: دفتر امور فضایی ملل متحد یا یونوسا (United Nations Office for Outer Space Affairs) یکی از سازمان‌های زیر مجموعه سازمان ملل متحد است که در سال 19622 تاسیس شده است. این سازمان در دفتر سازمان ملل متحد در وین واقع است. یونوسا در زمینه ترویج همکاری‌های بین‌المللی در حوزه اکتشاف و استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورای جو و همچنین استفاده از علوم و فناوری‌های فضایی برای توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی فعالیت می‌کند. تورستن كرینینگ خبرنگار اسپیس واچ می، با «سیمونتا دی پیپو» رئیس یونوسا درباره آینده فنآوری فضایی و تاثیر انقلاب صنعتی چهارم بر این حوزه گفتگو كرده است.
انگیزه شما از فعالیت در حوزه دانش و فنآوری فضایی چیست؟
من همیشه در مورد فضا كنجكاو بودم و سوالات زیادی درباره آن داشتم. دوست داشتم بدانم ما از كجا آمده‌ایم، به كجا می‌رویم، چرا زمین در كمربند حیات منظومه شمسی قرار گرفته و سوالاتی از قبیل همواره ذهن مرا به خود مشغول می‌كرد. همه این‌ها برای من زیبا ، جذاب و هیجان‌انگیز بود. به زودی فهمیدم كه فنآوری فضایی زندگی آسان بر روی زمین را به ما هدیه داده است. پژوهش‌های فضایی، فنآوری و برنامه‌های كاربردی، استفاده از ابزارهایی چون موبایل، بررسی وضعیت هواشناسی با ماهواره‌ها، ناوبری، حمایت از انسان‌ها در هنگام بروز حوادث ازجمله خدمات دانش فضایی به بشر است.
مدیریت یونوسا این فرصت را برای من فراهم كرد تا با ترویج دانش فضایی به مردم و دولت‌ها بگوییم استفاده از فضا موجب بهبود كیفیت زندگی در زمین است. هدف من این است كه فضا را به عامل اصلی همكاریهای بین‌المللی و توسعه پایدار تبدیل كنم. فضا متعلق به تمام بشریت است و مقررات فضایی باید در مذاكرات مجامع بین‌المللی و بعد از توافق تدوین شود. در زمینه توسعه پایدار می‌توان از فنآوری فضایی در كشاورزی، مدیریت آب، كنترل بیماری و آموزش و پرورش بهره برد.
چه چشم‌اندازی برای فضا در سال 2030 دارید؟
دستیابی به هدف یونوسا یعنی بهره‌مندی بشریت از مزایای فضا هدف من برای سال 2030 است. من علاقمندم كه همگان فرصت برابری برای استفاده از فضا و دستیابی به توسعه پایدار داشته باشند. دسترسی به فضا موضوعی ضروری است چرا كه مانع از نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی است. فضا موجب توزیع برابر فرصت‌های اقتصادی، پژوهش، نوآوری و دستیابی به اطلاعات است. این هدف تنها در صورتی محقق می‌شود كه همكاریهای بین‌المللی و دسترسی به فنآوری فضایی افزایش یابد.
دفتر ما توسط “كمیته استفاده صلح‌آمیز از فضا” موظف به سازماندهی بخشی از شصت‌ویكمین جلسه UNISPACE+50 در ژوئن 2018 شده است. این رویداد فرصت مهمی برای انجمن‌های بین‌المللی است تا از تجارب بدست آمده در سه همایش جهانی UNISPACE كه در سال‌های 1968، 1982 و 1999 در وین برگزار شد استفاده كنند. بررسی مزایای علمی و كاربردی دانش و فنآوری فضایی از محورهای این همایش‌ها بود. دستیابی به توسعه پایدار، اكتشافات فضایی و استفاده صلح‌آمیز از فضا از اهداف ما برای كنفرانس جهانی UNISPACE + 50 است. ما قصد داریم مطمئن شویم كه همه ملت‌ها و نسل‌های آینده می‌توانند از فنآوری فضایی استفاده كنند.
امیدوارم در سال‌های آینده با همكاریهای بین‌المللی و به‌ویژه با بخش خصوصی در حوزه فضا، بتوانیم زندگی بهتری برای بشر فراهم كنیم. من معتقدم نقش فضا در افزایش رفاه مردم و دستیابی به برنامه‌های توسعه جهانی بسیار ارزشمند است.
فنآوری فضایی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی داشته است. با این وجود، هنوز هم هستند کشورهایی که فاقد منابع انسانی، فنی و مالی مورد نیاز برای انجام ابتدایی‌ترین فعالیت‌های فضایی مثل هواشناسی، مخابرات و مدیریت منابع طبیعی هستند. بنابراین، ایجاد فرصت استفاده برابر از فنآوری فضایی برای تمامی کشورها، امری است که باید به سرعت مورد توجه قرار بگیرد.
به نظر شما انقلاب صنعتی چهارم چه تاثیری در فضا دارد؟
در انقلاب صنعتی چهارم شاهد تغییرات اساسی در نحوه استفاده از فن‌آوری‌ها هستیم. انقلاب صنعتی چهارم تركیب میان قلمروهای فیزیکی، دیجیتالی و بیولوژیکی است كه تاثیر شگرفی بر تمام رشته‌ها، صنایع و اقتصاد دارد و حتی ایده‌های ما درباره حوزه‌های انسانی را نیز به چالش می‌كشد. این رویداد استفاده ما از فضای ماورای جو را نیز تحت تاثیر قرار داده است. افزایش گردش داده‌های دیجیتالی به چگونگی استفاده ما از فنآوری ماهواره‌ای بستگی دارد. در سال‌های آینده باید تعداد پرتاب‌های ماهواره‌ای افزایش یابد. طرح‌های جدیدتر دسترسی به فضا را آسان‌تر خواهد كرد و ما شاهد مشاركت بیشتر بخش خصوصی در فضا خواهیم بود. تعداد شركت‌های خصوصی، خدمات آن‌ها و سرعت ارائه خدمات بسیار بیشتر از اكنون خواهد شد. اینكه رهبران و مردم جهان باهم همكاری مداوم و صحیح داشته باشند و به این درك برسند كه فنآوری باید به نفع بشریت استفاده شود بسیار پراهمیت است. آینده ما در خطر است و تنها از طریق همكاری می‌توان به نتایج مناسب در حل مسائلی چون تغییرات اقلیم دست یافت. فعالیت‌های فضایی ابزار مهمی برای روبرو شدن بشریت با چنین چالش‌هایی است.
بنابراین ما نیازمند وضع سریع مقررات مربوط به فن‌آوری‌های جدید و مقابله با تهدیداتی چون سلاح‌های فضایی و حملات سایبری هستیم؟
آنچه كه ما به آن نیاز داریم افزایش همكاریهای بین‌المللی و تلاش برای شفاف‌سازی و افزایش اعتماد بین دولت‌ها است. مسائل قانونی چون تعریف و مرزبندی فضا، استفاده از منابع انرژی هسته‌ای در فضا و كاهش زباله‌های فضایی از جمله اقداماتی است كه در سال‌های آینده باید انجام شود. ابهامات بسیاری درباره سلاح‌های فضایی، امنیت سایبری و حتی معدن‌كاو‌ی در فضا وجود دارد كه باید به آن‌ها پاسخ حقوقی داده شود. همه این مشكلات زمانی حل خواهند شد كه همكاری نزدیكی باهم داشته باشیم.
رسانه‌ها چگونه می‌توانند اهداف شما را در بین مردم ترویج كنند؟ در واقع به ما بگویید كه مطبوعات چه حمایتی می‌توانند از استفاده صلح آمیز از فضا داشته باشند؟
رسانه‌ها می‌توانند كمك قابل توجهی برای ترویج دانش فضایی و تبدیل جهان به مكانی بهتر برای زیستن به ما كنند. افزایش سطح آگاهی عمومی در مورد اینكه فضای ماورای جو چگونه می‌تواند در زندگی ما جریان یابد و برجسته كردن این حقیقت كه فضا یك منبع محدود است از دیگر كمك‌های رسانه‌ها می‌تواند باشد.
فضا موضوعی فوق‌العاده قابل توجه است، شما با استفاده از تلفن همراه می‌توانید وضع هوا را بررسی كنید، اما فراموش می‌كنید كه این امكان بخاطر وجود زیرساخت‌های مناسب فضایی ایجاد شده است. مهم این است كه مردم بدانند بسیاری از فن‌آوری‌هایی كه در زندگی استفاده می‌كنند به فضا بستگی دارد. در واقع، باید بدانیم كه تنظیم استفاده از فضا و فنآوری فضایی، دور نگه داشتن سلاح از فضای ماورای جو و كسب اطمینان از اینكه همه قادرند دسترسی پایدار و منصفانه به فضا داشته باشند حائز اهمیت است. افزایش زباله‌های فضایی یكی از مواردی است كه ممكن است به مشكل مهمی در آینده تبدیل شود بطوری كه می‌تواند ارسال ماهواره به فضا را غیرممكن كند. در آن صورت با محدودیت ارتباطات و استفاده از ابزارهای ناوبری مدرن مواجه خواهیم شد كه تاثیر منفی در جهان خواهد داشت. آموزش مردم توسط رسانه‌ها بسیار می‌تواند كارآمد باشد. لازم است چنین مسائلی به طور گسترده در بین مردم و دولت‌ها مورد بحث و بررسی قرار گیرد و این زمانی ممكن است كه رسانه‌ها به حد كافی به آن بپردازند تا عموم مردم به اهمیت فضای ماورای جو پی برند.