استفاده از خورشید به عنوان یک تلسکوپ غولپیکر
رصدخانهها و تلسکوپهای فضایی مثل جیمز وب به عنوان شاهکارهای مهندسی، مناظر فوقالعادهای از روزهای اولیه کیهان فراهم کردهاند، اما اگر بتوان به تلسکوپ بهتری دسترسی داشت، چطور خواهد شد؟ یک تلسکوپ بزرگتر به تجهیزات غولپیکر یا شبکههایی از آنتنها نیاز دارد که ملزم به جهشهای عظیم در قابلیتهای فناورانه است. خوشبختانه، خورشید به عنوان یک تلسکوپ غولپیکر دقیقا در مرکز منظومه شمسی است که با استفاده از پدیدهای به نام همگرایی گرانشی، میتوان از آن برای نگاه کردن به اعماق فضا استفاده کرد.
همگرایی گرانشی خورشیدی
برای درک این که یک تلسکوپ مبتنی بر خورشید چقدر میتواند قدرتمند باشد، تلسکوپ جیمز وب را در نظر بگیرید با آینهای به قطر ۶.۵ متر قادر به دستیابی به وضوح حدود یک دهم ثانیه قوسی میباشد که حدود ۶۰۰ برابر بهتر از چشم انسان است؛ در آن وضوح، تلسکوپ میتواند جزئیات روی یک سکه را که در ۴۰ کیلومتری دورتر از آن قرار گرفته، ببیند.
به طور کلی، وضوح تصاویر به ابعاد آینه و طول موج نوری که مورد استفاده قرار میگیرد، بستگی دارد؛ حال تلسکوپی مبتنی بر خورشید به وضوح تقریبا باورنکردنی بالایی منجر میشود؛ انگار یک آینه تلسکوپ، به عرض کل خورشید وجود دارد که یک میلیون برابر قدرتمندتر از تلسکوپ افق رویداد است.
البته استفاده از همگرایی گرانشی خورشید به عنوان یک تلسکوپ طبیعی با چالشهایی روبروست؛ نقطه کانونی تمام این خمشهای نور، ۵۴۲ برابر بیشتر از فاصله بین زمین و خورشید و ۱۱ برابر فاصله تا پلوتون و سه برابر مسافتی است که دورترین فضاپیمای بشری یعنی وویجر ۱ (Voyager 1) میباشد.
بنابراین نه تنها باید یک فضاپیما را دورتر از هر فاصلهای که تاکنون فرستادهایم، بفرستیم، بلکه باید سوخت کافی برای ماندن در آنجا و حرکت در اطراف داشته باشیم؛ زیرا تصاویر ایجاد شده توسط همگرایی گرانشی خورشید در دهها کیلومتر فضا پخش میشوند و فضاپیما باید کل میدان را اسکن کند تا یک تصویر موزاییکی کامل بسازد.
به تازگی، اخترشناسان پیشنهاد کردهاند ناوگانی از مکعبهای کوچک و سبک وزن ایجاد کنند و هنگامی که به آنجا رسیدند با کاهش مانورهای خود و هماهنگ باهم تصویری بسازند و دادهها را برای پردازش به زمین بفرستند؛ اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد، اما این مفهوم خیلی دور از واقعیت نیست.
با این نوع ابرتلسکوپ چه چیزی بدست میآوریم؟ این تلسکوپ قادر است پرترهای عالی از جزئیات سطح هر سیاره فراخورشیدی را در فاصله ۱۰۰ سال نوری ثبت کند.
گفتن این که خورشید بهتر از هر تلسکوپ شناخته شدهای تاکنون است، کم لطفی است باید گفت خورشید بهتر از هر تلسکوپی است که بتوانیم حتی در آینده برای چند صد سال آینده بسازیم. تلسکوپ در حال حاضر وجود دارد و فقط باید دوربین را در موقعیت مناسب قرار دهیم.