۵ منجم کوچک ایران چگونه بر بام جهان ایستادند؟
هفدهمین دوره المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک در چهار قسمت شامل یک آزمون ۴ ساعته حل سوالات تئوری، آزمون تحلیل داده، آزمون رصد عملی و آزمون آسماننمایی برگزار شد که در نهایت تیم اعزامی ایران با کسب ۵ مدال طلا، به رتبه اول دست یافت و با اختلاف معناداری رقبای خود را شکست داد. تیم آمریکا نیز با کسب ۳ مدال طلا و ۲ نقره جایگاه دوم را کسب کرد.
اعزای تیم اعزامی ایران شامل حنانه خرمدشتی، آروین رسولزاده، محمدمهدی کشاورزی، آریا فاتحکرداری و علی نادری لردجانی، هر یک موفق به کسب مدال طلا شدند تا ایران با این نتیجه درخشان در جایگاه اول بایستد. این مسابقات به میزبانی سازمان IOAA (سرواژه International Olympiad on Astronomy and Astrophysics) از ۲۷مرداد تا ۶شهریور۱۴۰۳ در برزیل برگزار شد و بیش از ۲۵۰ دانشآموز از ۵۷ کشور جهان در این مسابقات شرکت کردند.
فرآیند آمادهسازی دانشآموزان برای حضور در مسابقات جهانی المپیاد نجوم و اخترفیزیک
امیرحسین موسوی، سرپرست تیم اعزامی المپیاد، در این خصوص میگوید: «المپیادهای علمی هر ساله در سراسر کشور برگزار و از طریق اطلاعیه به تمامی مدارس ایران اعلام میشود؛ بعضیها این فرآیند را بیشتر جدی میگیرند و برخی کمتر پیگیری میکنند. داوطلبان، مطالعه برای المپیاد را از بدو شروع مدارس آغاز میکنند که معمولا بهمن ماه، آزمون مرحله اول برگزار میشود و تمامی المپیادیها در آن شرکت میکنند.»
موسوی در ادامه میگوید: «المپیاد نجومی هم که دانشآموزان مدالآور در آن شرکت کردند بدین صورت بود که طی ۴ ساعت حدود ۵ هزار داوطلب میبایست به ۳۰ سوال تستی پاسخ دهند؛ سپس، حدود ۵۰۰ نفر از پذیرفتهشدگان برای آزمون مرحله بعدی در اردیبهشت۱۴۰۳ طی مدت ۴ ساعت به ۱۰ سوال پاسخ میدهند که در نهایت، ۴۰ نفر برای دوره تابستانه انتخاب میشوند.»
وی همچنین توضیح میدهد: «در دوره تابستانه کلاسهایی با مباحث مختلف در زمینههای نظری المپیاد نجوم که شامل نجوم کروی (Spherical astronomy)، مکانیک سماوی، اخترفیزیک و کیهانشناسی و در بخش عملی که شامل رصد مسلح و غیرمسلح آسمان و تحلیل آن است، برگزار میشود.»
نجوم کروی یا موقعیتی، شاخهای از نجوم رصدی برای مکانیابی اجرام نجومی بر روی کره آسمانی میباشد که بر روشهای ریاضی مثلثات کروی و اندازهگیریهای ستاره سنجی متکی است؛ مکانیک سماوی محدودهای از فیزیک فضا را تشکیل میدهد که در آن به مطالعه اجرام آسمانی میپردازد.
وی ادامه میدهد: «در انتهای این دوره، ۱۰ نفر منتخب مدال طلا دریافت میکنند و از کنکور معاف میشوند تا در ادامه مسیر تمام سال تحصیلی را در اختیار باشگاه دانشپژوهان قرار گیرند و وارد دوره انتخابی تیم ملی شوند، اما دانشآموزانی که مدال نقره یا برنز دریافت میکنند با کسب سهمیه ۲۰ درصدی به مطالعه دروس مدرسه و کنکور باز میگردند تا وارد دانشگاه شوند.»
موسوی ضمن اشاره به سرانجام کار ۱۰ نفر منتخب بیان میکند: «برای ۱۰ نفر دارنده مدال طلا که وارد دوره انتخاب تیم ملی شدند از مهر۱۴۰۲ تا اردیبهشت۱۴۰۳ کلاسهای هفتگی تئوری و برنامه رصدآموزی در کویرهای ایران برگزار شد.»
وی ادامه میدهد: «در پایان اردیبهشت ضمن برگزاری امتحانات پایانی، از ۱۰ نفر دارنده مدال طلای کشوری ۵ نفر آنها به عنوان تیم اعزامی سال ۱۴۰۳ ایران به برزیل انتخاب شدند؛ پس از آن با تیم منتخب تا قبل از اعزام به مسابقات جهانی به صورت جدی سوالهای مطرح شده در آزمونهای جهانی را بررسی کردیم؛ همچنین آنها در آزمونهای جهانی شبیهسازی شده سالهای گذشته نیز شرکت کردند؛ بطور کلی در دو سه هفته قبل اعزام به صورت خیلی جدیتر خودشان را برای حضور در مسابقات جهانی در برزیل آماده کردند.»
حس و حال دانشآموزان در این سفر
وی در این باره شرح میدهد: «برای بچهها سفر به برزیل نه تنها یک تجربه جدید، بلکه سفری مهیج و هیجانانگیز بود. در ابتدا هیچ نشانی از استرس و فشاری در بچهها دیده نمیشد و صرفا از سفر و فضا لذت میبردند تا این که به شهری که مسابقات در آنجا برگزار میشد، رسیدیم. در روز افتتاحیه بچهها تلفن همراه خود را تحویل دادند و ارتباطشان با سرپرستها قطع شد که نشانههایی از استرس و نگرانی در بچهها پدیدار شده بود.»
موسوی در ادامه میگوید: «طبیعتا دلیل این استرس، حضور در محیطی جدید با حضور دانشآموزان کشورهای مختلف بود؛ لذا طی مکالمهای که با آنها در بعد از برگزاری آزمون داشتم متوجه شدم که با بالاترین سطح از استرس و نگرانی در آزمون شرکت کردند که میتواند کارآیی و عملکرد را کم کند، اما تیم اعزامی ایران به قدری قوی بودند که با این وجود مقام اول را کسب کردند.»