چالشهای اقلیمی سواحل مکران زیر ذرهبین عکسهای ماهوارهای ناسا
ناسا با انتشار یک تصویر ماهوارهای از سواحل مکران، برخی از چالشهای محیط زیستی سواحل مکران را بررسی کرد؛ تصویر روز رصدخانه زمین ناسا از این منطقه در کنار دریای عمان توسط یک فضانورد گرفته شده است.
ناسا ضمن انتشار این عکس توضیح میدهد: «در طول ساحل مکران که نوار زمینی در امتداد خلیج عمان در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان است، چندین دماغه و خلیج دیده میشود؛ این دماغهها به دلیل شکلهای باریک و کشیدهشان به نام «دماغههای چکشی» شناخته میشوند و شکلگیری آنها بیشتر تحت تاثیر فعالیتهای زمینساختی یا تکتونیکی (Tectonics) و بالا آمدن زمین است.»
این خلیجها به ویژه در ساحل شمالی خلیج چابهار ایران دارای خطوط ساحلی با انحنای بلند، تجمع رسوبات شنی هستند که به صورت خطوط نیمه موازی، موقعیتهای خطوط ساحلی قبلی را نشان میدهند و به آنها «تپههای ساحلی» گفته میشود.
چالش محیطی ساحل مکران
نتیجه بررسی اخیرا محققان درباره آسیبپذیری خلیجهای ساحل مکران در برابر تغییرات اقلیمی و افزایش سطح دریا نشان میدهد که سنگهای سختتر دماغهها کمتر در معرض فرسایش امواج قرار دارند؛ در حالی که سنگهای نرمتر خلیجهای مجاور، آسیبپذیرترند؛ با افزایش سطح دریا، سواحل این خلیجها ممکن است به سمت خشکی حرکت کنند یا با تجمع رسوبات به سمت دریا پیشروی کنند.
آبهای ساحلی این منطقه میزبان حیات دریایی پویا و سواحل این منطقه برای تخمگذاری لاکپشتهای سبز و زیتونی هستند که نشاندهنده اهمیت بومشناسی یا اکولوژیکی (Ecology) این منطقه است.
دهانه یا مصبها (بخش انتهایی رود) و دلتاهای رودخانهای جنگلهای حرا، زیستگاههای مهمی را برای بسیاری از گونههای ماهی و پرندگان فراهم میکنند. این منطقه همچنین یکی از نقاط مورد علاقه پرندگان مهاجر و مقیم مانند حواصیلها (مرغ ماهیخوار)، اگرتها (از دسته حواصیلیان متوسطالجثه) و فلامینگوها است. علیرغم مناطق خشک و بیابانی داخلی، گونههای مقاومی مانند غزال عربی و انواع خزندگان در این منطقه زندگی میکنند.
اقلیم خشک و استفاده بیرویه از منابع زمینی سبب بیابانزایی و تشدید فرسایش ساحلی به دلیل فعالیتهای انسانی منجر به از دست دادن زمین و زیستگاهها میشود. آلودگیهای صنعتی و شهری، از جمله نشت نفت، فاضلابهای تصفیه نشده و زبالههای پلاستیکی به طور قابل توجهی بر اکوسیستمهای دریایی و ساحلی تاثیر میگذارند.
کاهش تنوع زیستی به دلیل تخریب زیستگاهها و آلودگی، سبب انقراض گونههای مختلف دریایی و صید بیرویه موجب کاهش ذخایر ماهی و اختلال در زنجیره غذایی دریایی شده است. تخریب جنگلهای حرا، که برای حفاظت از سواحل و تنوع زیستی حیاتی هستند، به دلیل تصرف زمین و آلودگی در معرض خطر قرار دارند.
برای مقابله با این مشکلات، تلاشهایی از جمله اعمال مقررات سختگیرانهتر، پروژههای حفاظتی و همکاریهای بینالمللی در حال انجام است. ساحل مکران از نظر تاریخی نیز اهمیت فراوانی دارد که بخشی از امپراتوری باستانی ایران بوده و در متون یونانی و رومی به آن اشاره شده است. ساحل مکران بخشی از مسیرهای تجاری دریایی مهمی بوده که خاورمیانه را به جنوب آسیا و شرق آفریقا متصل میکرده است.
این منطقه از نظر زمینشناسی فعال است و خطرات طبیعی مانند سونامی و زلزله به دلیل فعالیتهای تکتونیکی در آن وجود دارد. گاهی اوقات، این منطقه تحت تاثیر طوفانهایی قرار میگیرد که از دریای عرب به وجود میآیند و به سکونتگاههای ساحلی آسیب میزنند.