همکاری مجارستان و قزاقستان با چین در پروژه بینالمللی تحقیقاتی ماه
ضمن یک تفاهمنامه همکاری، قزاقستان و مجارستان به پروژه بینالمللی تحقیقاتی ماه به رهبری چین و روسیه پیوستند؛ این پروژه با هدف ساخت پایگاهی دائمی در ماه تا سال ۲۰۳۵ برنامهریزی شده است.
روبرت فای-زیبن بورگن (Robert Fay-Siebenburgen)، رئیس بنیاد فیزیک خورشیدی مجارستان (Hungarian Solar Physics Foundation)، در ۱۲جولای۲۰۲۴ تفاهمنامه همکاری را با آزمایشگاه کاوشهای فضای عمیق چین (Deep Space Exploration Laboratory) امضا کرد و بدین ترتیب تعداد شرکای پروژه آیالآراس (ILRS) به ۲۵ عدد شامل شرکتهای دولتی و غیردولتی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاههای چین، روسیه، بلاروس، پاکستان، آذربایجان، ونزوئلا، آفریقای جنوبی، مصر، تایلند، نیکاراگوئه، صربستان و قزاقستان رسید.
از طرفی برنامه آرتمیس (Artemis) به عنوان رقیب این پروژه، با همکاری ۴۳ کشور قرار است که فضانوردان را طی ماموریت آرتمیس۳ در سپتامبر۲۰۲۶ به ماه بفرستد، اما ماموریت سرنشیندار برنامه ILRS برای سال ۲۰۳۰ برنامهریزی شده است.
سازمان فضایی مجارستان (Hungarian Space Office) تاکنون به طور رسمی با هیچکدام از دو برنامه اعلام همکاری نکرده است، اما اکنون میتوان مجارستان را به صورت غیر رسمی شریک جدید چین در برنامه ILRS دانست.
همکاری قزاقستان با پروژه بینالمللی تحقیقاتی ماه
این توافقنامه در جریان بازدید شیجینپینگ (Xi Jinping)، رئیس جمهور چین، از قزاقستان امضا شد و شامل ۳۰ سند همکاری بین دو کشور در زمینه استفاده تجاری از پایگاههای فضایی یکدیگر و همکاری در استفاده صلحآمیز از فضا میباشد.
سازمان فضایی چین (CSNA) تاکنون بیانیهای در خصوص جزئیات همکاری قزاقستان در این برنامه منتشر نکرده است؛ موضوعی که مشابه آن در هنگام پیوستن صربستان به برنامه ILRS رخ داده بود. نکته حائز اهمیت در همکاری قزاقستان با چین، این است که پایگاه فضایی بایکونور (Baikonur cosmodrome) به عنوان مهمترین پایگاه فضایی قزاقستان تا سال ۲۰۵۰ توسط روسیه اجاره شده است.
طبق گفته برخی کارشناسان همچون بلیدن بوئن (Bleddyn Bowen)، استاد دانشگاه لستر (University of Leicester) انگلستان، اگر قزاقستان میخواهد در آینده نقشی مهم در صنعت فضایی ایفا کند، باید همکاریهای فضایی خود را معطوف به روسیه نکند.