کشف نشانه احتمالی حیات باستانی در مریخ
مریخنورد استقامت ناسا، در جدیدترین کاوش خود با سنگی به شکل نوک پیکان مواجه شده است که به نشانههای احتمالی حیات باستانی در سیاره مریخ اشاره دارد؛ این سنگ میزبان علائم و ساختارهای شیمیایی است که میتواند میلیاردها سال پیش، زمانی که مریخ به شکل قابل توجهی مرطوبتر از امروز بوده توسط حیات میکروبی تشکیل شده باشد؛ البته برای تایید این کشف به تجزیه و تحلیل بیشتری نیاز است.
مریخ نورد استقامت (Perseverance) ناسا، سنگی را با نام مستعار «آبشار چیاوا» (Cheyava Falls) در مریخ (Mars) کشف کرده است که ترکیبات آلی شناسایی شده درون آن میتواند پیشسازهای شیمی حیات باشند؛ البته با این حال نمیتوان احتمال فرآیندهای غیرزیستی را رد کرد.
عوامل موثر در ایجاد رگهها و لکههای سیاه حلقهدار در سنگ آبشار چیاوا
در طول این سنگ رگههایی از سولفات کلسیم وجود دارد که این رسوبات معدنی نشان میدهد آب ضروری برای حیات، زمانی از میان این سنگ گذشته است؛ همچنین دهها لکه میلیمتری که هر کدام توسط حلقهای سیاه احاطه شدهاند، توسط مریخنورد استقامت یافت شدهاند. این حلقههای حاوی آهن و فسفات، در نتیجه واکنشهای شیمیایی توسط میکروبها به وجود میآید که روی زمین نیز دیده میشود.
دیوید فلانری (David Flannery)، از دانشگاه فناوری کوئینزلند (Queensland University of Technology به اختصار QUT) استرالیا، میگوید: «این لکهها یک شگفتی بزرگ هستند. روی زمین این نوع ویژگیها در سنگها اغلب با سابقه فسیل شده میکروبهایی که در زیر سطح زندگی میکنند، مرتبط است.»
سنگ آبشار چیاوا در لبه دره رودخانهای باستانی با عرض ۴۰۰ متر به نام نرتوا والیس (Neretva Vallis) قرار دارد. به گمان دانشمندان، این کانال باستانی مدتها پیش به دلیل فوران آب به دهانه جیزرو (Jezero) به وجود آمده است که دره نرتوا والیس در امتداد دیوار داخلی این منطقه قرار دارد. در یکی از سناریوهای احتمالی، گلی که قبلا دارای ترکیبات آلی بوده به این دره ریخته شده و بعدها به سنگ آبشار چیاوا چسبانده شده است.
در سناریوی دوم نیز، تراوش آب به درون سنگ میتوانسته رگههای سولفات کلسیم و لکههای حلقهدار سیاهی را ایجاد کرده باشد و یا ممکن است که سولفات کلسیم مشاهده شده در دمای بالا و احتمالا طی یک رویداد آتشفشانی نزدیک وارد سنگ شده باشد؛ با این حال، دانشمندان به دنبال این هستند که آیا چنین واکنشهای شیمیایی غیر زیستی میتواند منجر به لکههای سیاه حلقهدار مشاهده شده شود یا خیر.
نیکولا فاکس (Nicola Fox)، از مقامات ناسا، میگوید: «این سفر از طریق بستر رودخانه نرتوا والیس نتیجه داد؛ زیرا ما چیزی را پیدا کردیم که قبلا هرگز ندیده بودیم و به دانشمندان ما فرصت زیادی برای مطالعه میدهد.»
کن فارلی (Ken Farley)، دانشمند پروژه استقامت از موسسه فناوری کالیفرنیا (California Institute of Technology) آمریکا، بیان میکند: «ما این سنگ را با لیزر شکستهایم و با پرتو ایکس (X-rays) به معنای واقعی کلمه چندین روز و شب از هر زاویهای که قابل تصور است، از آن عکسبرداری کردهایم.»
تلاش برای آوردن نمونهای از آبشار چیاوا به زمین
برای درک کامل آنچه که میلیاردها سال پیش در این دره رودخانه باستانی رخ داده است، دانشمندان مشتاق هستند که نمونهای از آبشار چیاوا را به زمین برسانند تا بتوان آن را با ابزار قدرتمندی که استقامت در اختیار ندارد، بررسی کرد.
با این حال تلاش برای آوردن نمونهها از مریخ به زمین، پس از افزایش هزینههای آن به ۱۱ میلیارد دلار در ماههای اخیر با مشکلات زیادی مواجه شده است؛ زیرا این برنامه نیاز به پرتابهای متعدد به مریخ برای قرار دادن یک وسیله نقلیه در سیاره سرخ دارد و پس از آن یا استقامت به سوی آن وسیله نقلیه سفر میکند و نمونههای جمعآوری شده خود را تحویل میدهد یا آن نمونهها را به یک بالگرد منتقل میکند تا آن بالگرد کار را تکمیل کند.
سپس قرار است یک ماهوارهبر آن نمونهها را به مدار مریخ منتقل کند، جایی که یک فضاپیما آنها را جمعآوری کرده و به زمین باز میگرداند.
ناسا جایگزینهای سادهتر مختلفی را از گروههای صنعتی و دانشگاهی ارزیابی میکند و در این راستا به هفت شرکتی که راهکارهای دیگر را بررسی میکنند، ۱.۵ میلیون دلار اعطا کرده است؛ سه مرکز تحقیقاتی در خود ناسا نیز در حال انجام مطالعات هستند.