هویت جدید بزرگترین طوفان منظومه شمسی
پژوهشگران دانشگاه باسک کانتری در اسپانیا با استفاده از دادههای تاریخی رصد سیاره مشتری دریافتهاند، لکه قرمز بزرگ کنونی احتمالا فقط ۱۹۰ سال عمر دارد؛ طبق یافته آنها طوفانی که کاسینی، اخترشناس ایتالیایی، در قرن هفدهم رصد کرده بود، حالا دیگر وجود ندارد و سالها بعد طوفان دیگری ایجاد شده است. این گردباد بیضی شکل، تقریبا ۲ برابر زمین قطر دارد و بزرگترین طوفان شناخته شده در منظومه شمسی است که به «لکه قرمز بزرگ مشتری» معروف است.
پس از کشف این بیضی قرمز تیره توسط جووانی دومنیکو کاسینی (Giovanni Domenico Cassini)، او و دیگر منجمان تا سال ۱۷۱۳ آن را رصد میکردند، اما بعد از آن برای بیش از یک قرن این لکه مشاهده نشد. سرانجام سال ۱۸۳۱ منجمان بیضی مشابهی را در همان عرض جغرافیایی رصد کردند؛ از آن زمان، دانشمندان درباره ماهیت لکه رصد شده که متعلق به همان طوفان است یا نه اختلاف نظر داشتهاند.
معاصران کاسینی طوفان مشتری را «لکه دائمی» مینامیدند، اما پژوهشگران معتقدند این نامگذاری اشتباه بود؛ زیرا این لکه از اواسط قرن ۱۸ تا قرن ۱۹ ناپدید شد و از طرف دیگر، احتمالا عمر این لکه فقط ۱۹۰ سال باید باشد.
لکه قرمز مشتری
لکه فعلی اولین باری که مشاهده شد بیش از ۳۹ هزار کیلومتر عرض داشت، اما حالا از آن زمان کوچکتر شده است و عرض آن به ۱۴ هزار کیلومتر رسیده و شکل آن گردتر شده است؛ با این حال هنوز بسیار بزرگتر از همتای قدیمی خودش است که عرضش فقط ۳۵۰ کیلومتر بود و احتمالا در مقطعی یکسوم طوفان فعلی بود.
اندازه طوفان فعلی به یکششم قطر مشتری میرسد و برخلاف طوفانهای روی زمین، خلاف جهت عقربههای ساعت میچرخد که نشان از فشار بالای آن دارد.
دلیل دوام چند ساله این طوفان به ماهیت گازی مشتری ربط دارد؛ طوفانهای روی زمین پس از رسیدن به خشکی از بین میروند، اما مشتری هیچ سطح جامدی ندارد و در اعماق این طوفان فقط لایههای مایع وجود دارد.
فهم ساز و کار دقیق این طوفان کار سادهای نیست؛ زیرا ابرهای مشتری مانع از دید واضح لایههای پایینی میشوند؛ به گفته پژوهشگران لکه قرمز احتمالا از دل طوفان بسیار بزرگتری که از ترکیب چندین گردباد کوچکتر با هم ترکیب شدند، شکل گرفته است.